بحران بزرگ در بازار نفت | جهان از طلای سیاه بی نیاز می شود؟

توسعه انرژی های تجدیدپذیر، این شرایط را به وجود می آورد که ممکن است در آینده ای نزدیک، شاهد مازاد عرضه و کاهش تقاضا باشیم.

بازار جهانی نفت در دهه‌جاری به سمت مازاد عرضه پیش‌می‌رود. پیش‌بینی دیده بان جهانی انرژی، حکایت از افق افزایش عرضه و کاهش رشد تقاضا برای نفت خام به لطف توسعه منابع انرژی تجدید پذیر و البته با انتشار کمتر گازهای گلخانه‌ای دارد. آژانس بین‌المللی انرژی که اعضای آن شامل بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان نفت جهان می‌شوند، در گزارش بازار میان مدت نفت که به دقت رصد می‌شود، پیش‌بینی کرد؛ ظرفیت مازاد یعنی پمپاژ نفت بدون استفاده مستقیم به دلیل عرضه کافی، می‌تواند در آینده نه‌چندان دور افزایش یابد. ظرفیت مازاد نفت جهانی پس از سال‌ها به سطحی رسیده‌است که فقط در روزهای اولیه همه گیری کرونا مشاهده شد. وال استریت ژورنال به نقل از این سازمان مستقر در پاریس نوشت؛ رشد تقاضای نفت تا سال‌2029 به اوج خود می‌رسد و از سال‌بعد از آن شروع به کاهش خواهد کرد. بر این اساس، تقاضا در سال‌2030 به 105‌میلیون و 400‌هزار بشکه در روز خواهد رسید. در همین حال، قرار است ظرفیت تولید نفت به نزدیک به 113‌میلیون و 800‌هزار بشکه در روز افزایش یابد که عمدتا توسط تولیدکنندگان در ایالات متحده و قاره آمریکا راهبری می‌شود.

آژانس بین‌المللی انرژی به تازگی اعلام کرد: «شرایط فعلی منجر به سطوحی از ظرفیت اضافی می‌شود که قبلا به‌جز در اوج قرنطینه های کووید -19 در سال‌2020 تجربه نشده بود. چنین چالش عظیمی برای تولید نفت می‌تواند به‌صورت بالقوه، سطوح پایین‌تر قیمت نفت را ایجاد و مشکلات بیشتری برای تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا و حتی اعضای ائتلاف اوپک پلاس ایجاد کند. به گفته آژانس، پیش‌بینی می‌شود تقاضای جهانی نفت در سال‌2030 میلادی همچنان به میزان 3‌میلیون و 200‌هزار بشکه در روز نسبت به سال‌2023 افزایش یابد. این افزایش ناشی از تقاضای قوی از سوی اقتصادهای آسیایی خواهد بود، به‌ویژه با افزایش مصرف بنزین در هند و رونق صنعت پتروشیمی در چین. در عین‌حال اما، افزایش فروش خودروهای الکتریکی، بهبود بهره وری سوخت و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر برای تولید برق، موجب ایجاد تعادل در بازار انرژی خواهد شد.

در اقتصادهای پیشرفته، پیش‌بینی می‌شود که تقاضا از حدود 45‌میلیون و 700‌هزار بشکه در روز در سال‌2023 به 42‌میلیون و 700‌هزار بشکه در روز در سال‌2030 کاهش یابد. طبق گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، آخرین‌باری که تقاضای نفت به این میزان پایین آمد، بدون درنظرگرفتن دوران همه گیری، مربوط به سال‌1991 بود. در همین‌حال رشد ظرفیت تولید جهانی توسط تولیدکنندگان خارج از ائتلاف اوپک پلاس، به‌ویژه ایالات متحده، برزیل، کانادا، آرژانتین و گویان، مدیریت خواهد شد که پیش‌بینی می‌شود سه‌چهارم افزایش موردانتظار تا سال‌2030 میلادی را به خود اختصاص دهد. همچنین پیش‌بینی می‌شود ظرفیت تولید نفت اوپک پلاس از سال‌2023 تا 2030 به میزان یک‌میلیون و 400‌هزار بشکه در روز با هدایت عربستان سعودی، امارات متحده عربی و عراق افزایش یابد.

بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی، سهم کل بازار نفت اوپک پلاس در سال‌جاری میلادی به 48.5‌درصد کاهش‌یافته که بالاترین ریزش از زمان تشکیل این ائتلاف نفتی در سال‌2016 است و دلیل محوری آن کاهش تولید داوطلبانه اعضا اعلام شده‌است. در افق کوتاه‌مدت، آژانس پیش‌بینی خود را برای رشد تقاضای جهانی نفت در سال‌جاری میلادی از یک‌میلیون و 100‌هزار بشکه در روز به 960‌هزار بشکه در روز کاهش داد. تقاضای ضعیف کشورهای عضو سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، باعث کاهش تقاضای جهانی در ماه گذشته شد. رشد تقاضای نفت برای سال‌آینده با توجه به رشد ضعیف اقتصادی، افزایش استفاده از خودروهای الکتریکی و افزایش بهره وری، معادل یک‌میلیون بشکه در روز، پیش‌بینی می‌شود. انتظار می‌رود کل تقاضا در سال‌2024 به 103‌میلیون و 200‌هزار و در سال‌2025 به 104‌میلیون و 200‌هزار بشکه در روز برسد. گزارش آژانس بین‌المللی انرژی در حالی منتشر شد که نفت خام برنت در میانه ژوئیه حدود 86 دلار در هر بشکه معامله شد، این در حالی است که وست‌تگزاس‌اینتر‌میدیت حدود 82 دلار در هر بشکه دادوستد شد.

آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد: انتظار می‌رود مجموع عرضه نفت در سال‌جاری بالاتر از پیش‌بینی ها باشد و به طور میانگین به 102‌میلیون و 900‌هزار بشکه در روز برسد. این عدد به 104‌میلیون و 700‌هزار بشکه در روز در سال‌آینده خواهد رسید. به گفته آژانس، کشورهای غیراوپک پلاس همچنان پیشتاز عرضه جهانی خواهند بود و انتظار می‌رود میانگین تولید روزانه تا یک‌میلیون و 400‌هزار بشکه در سال‌2024 و یک‌میلیون و 500‌هزار بشکه در روز در سال‌2025، رشد داشته‌باشد. پیش‌بینی می‌شود در صورتی‌که اوپک پلاس راهبرد کاهش تولید داوطلبانه خود را حفظ کند، تولید اعضا در سال‌جاری میلادی 740‌هزار بشکه در روز کاهش یابد و در آینده نزدیک به رشد 320‌هزار بشکه ای در روز برسد. اعضای اوپک و متحدانش موافقت کردند که محدودیت‌های داوطلبانه برابر با 2‌میلیون و 200‌هزار بشکه در روز را تا پایان سپتامبر تمدید کنند و اعلام کردند که قصد دارند به‌تدریج آنها را از اکتبر 2024 تا سپتامبر 2025، مشروط به شرایط حاکم بر بازار، کاهش داده یا حذف کنند.

آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد، در همین حال صادرات نفت خام روسیه در ماه مه، 100‌هزار بشکه در روز افزایش یافت و به 7‌میلیون و 700‌هزار بشکه در روز رسید، درحالی‌که درآمد صادراتی این کشور 0.6‌درصد نسبت به ماه قبل کاهش و به 16.8‌میلیارد دلار رسید. انتظار می‌رود تولید نفت روسیه در سال‌جاری با کاهش 260‌هزار بشکه در روز به 10‌میلیون و 700‌هزار بشکه در روز برسد، در عین‌حال پیش‌بینی می‌شود عرضه نفت خام این کشور تا سال‌2030 میلادی با حمایت پروژه نفت وستوک واقع در قطب‌شمال ثابت بماند. آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد مولفه های موثر گوناگونی برای پیش‌بینی میان‌مدت تقاضای جهانی نفت وجود دارد، از جمله تخمین های رشد اقتصادی، مسیر قیمت انرژی و سرعت پذیرش خودروهای الکتریکی در سراسر جهان