بروجردی؛ غریب ِآشنا

ماهرخ عباسپور: «غریب» به کارگردانی محمد حسین لطیفی از جمله فیلم های ترکیب اکران نوروز 1402 است که گوشه ای از فرماندهی شهید محمد بروجردی در غرب کشور را روایت می کند. فیلم نخستین بار در جشنواره امسال به نمایش درآمد و مورد استقبال قرار گرفت. اهمیت فیلم فقط به تحسین هایی که نصیبش شد نیست؛ شکسته شدن طلسم ساخت اثری درباره یکی از چهره های شاخص معاصر نیز واجد اهمیت است.

سکانس اول / آقای فرمانده

شهید محمد بروجردی با پیوستن به گروه توحیدی صف، تبدیل به یکی از چهره های ممتاز دوران انقلاب شد تا جایی که در زمان بازگشت امام خمینی (ره) به ایران، مسولیت محافظت از ایشان را برعهده داشت. بروجردی جزو هسته مرکزی تشکیل دهندگان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود و برای مدتی مسولیت زندان اوین را برعهده داشت. سال 1358 با بالا گرفتن اختلافات گروه‌های مسلح سیاسی از جمله کومله و دموکرات و.... شهید بروجردی راهی غرب کشور شد و با شیوه خاص فرماندهی اش توانست آرامش را در این منطقه برقرار کند. شهید بروجردی علاوه بر توان بالای فرماندهی، دارای قدرت تاثیرگذاری بر دوست و دشمن بود و به همین خاطر است که پس از چند دهه همچنان هموطنان کرد از او به نیکی یاد می کنند. شهید بروجردی همچنین توانست چهره هایی مهمی چون حاج احمد متوسلیان، شهید همت، شهید کاوه، شهید کاظمی و... را به مجموعه فرماندهان دوران دفاع مقدس اضافه کند.

سکانس دوم / پایان غربت

برغم جایگاه ممتاز شهید محمد بروجردی در تاریخ معاصر، در سینما و تلویزیون ایران اثری درباره او ساخته نشد و هیچ کدام از پروژه ها به سرانجام نرسیدند. سال 1400 سازمان هنری رسانه ای اوج اعلام کرد قصد ساخت یک سریال درباره شهید بروجردی دارد. یک سال بعد این پروژه در قالب فیلم سینمایی به کارگردانی محمد حسین لطیفی و نویسندگی و تهیه کنندگی حامد عنقا کلید خورد. نقش شهید بروجردی به بابک حمیدیان رسید و مهران احمدی، رحیم نوروزی، هژیر سام احمدی، پردیس پور عابدینی، حسام محمودی، فرهاد قائمیان، جعفر دهقان، سامیه لک و... به عنوان دیگر بازیگران «غریب» انتخاب شدند. فیلم دربرگیرنده همه مقاطع زندگی شهید محمد بروجردی نیست؛ بلکه مربوط به وقایع سال 59 و جنگ 22 روزه سنندج است. به گفته سازندگان، فیلمنامه «غریب» بر اساس کتاب های مختلف و اسناد تازه یافته، نوشته شده.

سکانس سوم / تائید خانواده

یکی از چالش های اساسی فیلم هایی که سراغ چهره های شاخص می روند، میزان انطباق با واقعیت است. «غریب» نیز از این قاعده مستثنا نبود اما مصاحبه سمیه بروجردی، دختر شهید محمد بروجردی نشان داد فیلم مورد تائید خانواده اوست. سمیه بروجردی پس از اکران «غریب» در جشنواره فجر این طور گفت: «فیلم «غریب» صفات همدلی و مهربانی در عین نظامی‌گری پدرم در منطقه غرب را به زیبایی نشان داده است.»

سکانس چهارم / راز یک غربت

گلایه از سختی ها و کارشکنی ها، فصل مشترک گفته های غالب کسانی است که سراغ آثار دفاع مقدسی می روند. محمد حسین لطیفی و حامد عنقا نیز در نشست خبری «غریب» در جشنواره فجر به این مساله اشاره کردند تا مشخص شود چرا در همه این سال ها و با وجود تصمیم های چند باره اثری درباره شهید بروجردی ساخته نشده است. عنقا درباره حساسیت پرداخت به شخصیت‌ها و قهرمان‌های ملی و چالش‌های این مهم توضیح داد: «ترجیح می‌دهم درباره این موضوع صحبت نکنم اما ما وقتی وارد پروسه ساخت فیلم «غریب» شدیم آرام آرام فهمیدیم که چرا نزدیک به سی سال قرار است که درباره شهید بروجردی فیلمی ساخته شود، ولی ساخته نشده است. اما شرم حضور دختر شهید بروجردی اجازه صحبت درباره این موضوع را به من نمی‌دهد.»

سکانس پنجم / استقبال مخاطبان، رسانه ها و چهره ها

«غریب» از جمله فیلم هایی بود که مراحل فنی آن طول کشید و در روزهای پایانی جشنواره چهل و یکم فجر اکران شد. نمایش فیلم در پردیس ملت مورد استقبال اصحاب رسانه قرار گرفت و به تعبیر آن ها «چراغ جشنواره روشن شد». خبرگزاری ایرنا در این باره نوشت:«اغراق نیست اگر غریب را مهم‌ترین فیلم نهمین روز جشنواره فجر بنامیم. فیلمی‌که جمعیت زیادی برای تماشای آن به سالن آمدند و کمتر کسی در حین نمایش، از سالن خارج شد. شدت تشویق‌ها پس از اتمام غریب نیز نشان از رضایت مخاطبان از این فیلم 120 دقیقه‌ای داشت.» فیلم «غریب» در سینماهای شهرهای مختلف هم به سانس فوق العاده رسید؛ از جمله سنندج، بروجرد، کرمان و کرمانشاه.

علاوه بر منتقدان، برخی چهره های مطرح نیز لب به ستایش از «غریب» ستودند. به نوشته خبرگزاری ها «غریب» تنها فیلمی است که رئیس‌جمهور در شب سالگرد پیروزی انقلاب موفق به تماشای آن شد و از عوامل آن قدردانی کرد. سردار اسماعیل احمدی مقدم، رئیس دانشگاه عالی دفاع ملی و از همرزمان شهید بروجردی به همراه سید پرویز فتاح، رئیس بنیاد مستضعفان از دیگر چهره هایی بودند که «غریب» را تحسین کردند.

سکانس ششم / موفقیت در فجر

فیلم «غریب» در هشت رشته نامزد دریافت سیمرغ شد اما قرار نگرفتن آن در میان نامزدهای بهترین فیلم، فیلمنامه و بهترین بازیگر نقش اول مرد (بابک حمیدیان) عجیب بود و همین زمینه اعتراض های گسترده رسانه ها علیه داوران را فراهم کرد. این فیلم در نهایت صاحب هفت جایزه شد؛ از جمله سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن (پردیس پورعابدینی)، دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش مکمل مرد (فرهاد قائمیان)، جایزه بهترین فیلم از نگاه ملی (محمدحسین لطیفی) و... «غریب» همچنین شش جایزه از بخش تجلی اراده ملی دریافت کرد.

در مراسم اختتامیه، محمدحسین لطیفی جایزه بخش مقاومت را به دختر شهید محمد بروجردی اهدا کرد. وقتی او روی سن آمد تمامی‌حضار سالن به احترام شهید بروجردی و خانواده او ایستادند. لطیفی گفت:«من فقط مقاومت را به تصویر کشیدم و کار بزرگی نکردم. پس اگر جایزه‌ای هست قطعا متعلق به شهدا و خانواده‌هایشان است.» دختر شهید بروجردی هم ضمن تشکر از لطیفی و بازیگران و عوامل فیلم گفت: «این فیلم بعد از 40 سال با شجاعت آقای لطیفی تولید شد. از تمام دوستان تشکر و در نهایت به پاس قدردانی از زحمات آقای بابک حمیدیان بازیگر اصلی محمد بروجردی بسیار زیبا درخشید، تندیس را به ایشان تقدیم می‌کنم.»

«غریب» علاوه بر جوایز رسمی داوران، عنوان بهترین فیلم از محفل سینمایی «آرمان» را بدست آورد و بهترین فیلم در نظرسنجی ایرنا از منتقدان شد. فیلم همچنین از هفدهمین جشنواره مقاومت سه جایزه بهترین فیلم، بهترین فیلمبرداری و بهترین طراحی گریم را کسب کرد.

سکانس هفتم / قهرمانی برای امروز

فیلم سینمایی «غریب» در حالی به اکران نوروز 1402رسیده است که زمان زیادی از نمایش آن در جشنواره فجر و حجم تحسین های مختلف که به خود دید، نگذشته است. این پشتوانه ای است که می تواند به کمک گیشه آن بیاید. مهم تر اما معرفی یک قهرمان در سینمای ایران است؛ قهرمانی که رجوع به منش و شیوه مدیریتی او برای جامعه امروز ایران ضروری است. شهید بروجردی حرف مردم را شنید و به شیوه اقناعی آن‌ها را با خود همراه کرد. اعتدال در مدیریت به همراه تساهل و تسامح او، میراث بزرگی است که همواره می‌تواند در بزنگاه‌های مختلف چراغ راه باشد.

57245