بنیانگذار صنعت انیماترونیک ایران: قرن 21، عصر ربات‌هاست
قزوین - ایرنا - بنیانگذار صنعت انیماترونیک ایران می‌گوید: قرن 21، عصر ربات‌هاست و باید در این برهه حساس، هوشمندانه برای بهره‌برداری از هوش مصنوعی رباتیک در زندگی روزمره انسان‌ها گام برداشت.
فاطمه نظری به عنوان یک فناور برتر و پژوهشگر قزوینی در این زمینه توانسته با هزینه شخصی و تلاش و علاقه وافر خود به این حوزه، کار اجرایی سرزمین ربات‌ها را که نخستین پارک رباتیک ایران به شمار می‌رود، به دست گیرد. وی تا به حال چندین اختراع و ابتکار در حوزه‌های مختلف صنعتی و سامانه‌های شهری انجام داده است و همچنین با ساخت انواع محصولات انیماترونیک و نیز تالیف کتاب در این حوزه به عنوان بنیانگذار صنعت انیماترونیک در کشور شناخته شده است. این پژوهشگر قزوینی به دلیل کثرت و تنوع فعالیت‌هایش در انجام پروژه‌هایی که برای اولین بار در کشور انجام شده تا به حال سه بار موفق به دریافت لوح تقدیر از ریاست جمهوری و هفت بار نیز به عنوان پژوهشگر و فناور برتر استان قزوین انتخاب شده است. خبرگزاری ایرنا مرکز قزوین با هدف ارج نهادن به زحمات و تلاش‌های این بانوی فرهیخته و ترغیب جوانان به تحقیق و پژوهش، مصاحبه‌ای با وی انجام داده تا مردم بیشتر با بنیانگذار صنعت انیماترونیک ایران آشنا شوند.
ایرنا: زمینه فعالیت، پژوهش و اختراع خود را تبیین کنید: من با طراحی و ساخت انواع محصولات انیماترونیک (ساخت مدل‌های متحرک موجودات و اشیا به شکل طبیعی یا فانتزی آنها)، بومی‌سازی دانش فنی آن و نیز تالیف نخستین منبع فارسی در این زمینه به عنوان بنیانگذار صنعت انیماترونیک در ایران شناخته‌شده‌ام و در حال حاضر زمینه فعالیت‌های پژوهشی این‌جانب، ابداع و توسعه انواع محصولات جدید در حوزه انیماترونیک است، علاوه بر آن در بخش طراحی و ساخت ربات‌های صنعتی، خدماتی و آموزشی هم فعالیت می‌کنم. مجموعه گردشگری سرزمین ربات‌ها که توسط من طراحی شد به عنوان نخستین پارک رباتیک، محیطی علمی، فناوری و تفریحی برای عموم مردم است و می‌تواند به عنوان یک طرح ملی مطرح شود. اجرای طرح بزرگ سرزمین رباتیک، می‌تواند در فناوری رباتیک و انیماترونیک، کمک به تثبیت جایگاه ملی استان، توسعه علم رباتیک و تبدیل شدن قزوین به قطب گردشگری در این صنعت کمک کند. امروز وارد عصر رباتیک شده‌ایم و به جرات قرن 21 را می‌توان عصر ربات‌ها دانست چون 25 درصد مشاغل آینده به رباتیک تعلق دارد و سرزمین رباتیک کره جنوبی و ناکازاکی ژاپن یک ظرفیت ارزشمند در اقتصاد آنها محسوب می‌شود. از سوی دیگر سازمان ملل متحد برای کنترل ربات‌های خودمختار و پرنده که با شناسایی هویت افراد شلیک می‌کنند تصمیم گیری کرده است و این موضوع اهمیت این صنعت را در قرن حاضر نشان می‌دهد. همچنین بیشترین جستجوی کاربران فضای مجازی ایران در مورد رباتیک است که نشانگر میزان علاقه‌مندی جوانان و مخاطبان به این صنعت است. استان قزوین نیز از ظرفیت‌ها و توانمندی‌های زیادی در این رشته برخوردار است و با مقام‌هایی که در مسابقات رباتیک جهانی کسب می‌کند می‌تواند به قطب این رشته در کشور تبدیل شود. ایرنا: صنعت انیماترونیک رو معرفی کنید؟ انیماترونیک تلفیق دانش مهندسی و هنر بوده و ترکیبی از حداقل 11 رشته مهندسی مکانیک، الکترونیک، کامپیوتر، کنترل، شیمی و هنرهای طراحی، مجسمه‌سازی، نقاشی، خیاطی، دوبله و صداگذاری و نیز حرکت‌شناسی است. این صنعت، دانش و فناوری ساخت مدل‌های متحرک موجودات در شکل طبیعی یا فانتزی است و عمدتا به ربات‌هایی گفته می‌شود که به شکل انسان و یا جانوران ساخته می‌شود. امروزه محصولات انیماترونیک در صنعت سینمای حرفه‌ای مانند فیلم‌های تخیلی، گردشگری، موزه‌های علوم و حیات وحش همین‌طور در آموزش علوم پزشکی، دندانپزشکی و تبلیغات کاربرد دارد.
رشته دانشگاهی انیماترونیکس هنوز درکشور ما ایجاد نشده و در خارج در مقطع ارشد و دکترا تدریس می‌شود، همین امر باعث شد که من به تحقیقات علمی گسترده در این زمینه از یک طرف و ساخت انواع محصولات انیماترونیک از طرف دیگر بپردازم. با توجه به نبود هیچ‌گونه منبع فارسی در این زمینه، تصمیم گرفتم حاصل چند سال پژوهش تئوری و تجربیات عملی خود را به صورت کتاب تالیف نمایم که در سال 88 به عنوان نخستین منبع فارسی انیماترونیکس به چاپ رسید، من حتی متون فارسی را در دایره المعارف ویکی‌پدیا قرار دادم تا به معرفی این حوزه به فارسی زبانان بپردازم. در حوزه فناوری انیماترونیک در ایران با ساخت انواع محصولات می‌توانیم نیازهای کشور را در این حوزه تامین کنیم و با رونق فناوری انیماترونیک اشتغال‌زایی برای نخبگان و فارغ‌التحصیلان رشته‌های فنی - مهندسی و هنر فراهم سازیم چون این فناوری تلفیقی از هنر و مهندسی است. متاسفانه هنوز این رشته در کشور ما به صورت دانشگاهی وجود ندارد و در خارج از کشور در مقاطع ارشد و دکترا تدریس می‌شود؛ البته ما در تلاش هستیم با همکاری گروه مکانیک دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) این رشته را به‌عنوان یکی از گرایش‌های مکانیک برای دانشجویان ارائه کنیم. ایرنا: در مورد سرزمین ربات‌ها و دور نمای طرح‌تان توضیح دهید؟ مجموعه گردشگری سرزمین ربات‌ها به عنوان نخستین پارک روباتیک ایران، یک مکان علمی، فناوری و تفریحی است که با هدف آشنایی عموم مردم با دانش و فناوری‌های روباتیک ایجاد شده است تا از این طریق هم تفریح و سرگرمی داشته باشند و هم سطح دانش و آگاهی‌های آنها در حوزه روباتیک افزایش یابد. این پارک از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در ردیف پروژه‌های راهبردی نرم و هویت‌ساز قرار گرفته و اخیرا هم در جلسه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی استان قزوین به عنوان یکی از اولویت‌های بخش گردشگری استان قرار داده شده است. این مجموعه دارای بخش‌های مختلفی نظیر باغ وحش رباتیک، ربات غول‌پیکر رستم، رستوران رباتیک، فروشگاه ربات، سالن مبارزه ربات‌ها، بازی‌های رباتیک و باشگاه رباتیک است که محلی برای آموزش و ساخت ربات برای کودکان، نوجوانان و جوانان علاقه‌مند به خلاقیت و نوآوری در طراحی و ساخت انواع ربات خواهد بود.
مهمترین ویژگی مجموعه، بومی بودن همه ربات‌های مستقر در آن است که با تکیه بر فناوری داخلی ساخته شده‌اند، مثلا در بخش باغ وحش رباتیک، تمام جانوران آن در داخل کشور یعنی توسط خود ما ساخته شده است و برخلاف پارک ژوراسیک تهران که جانوران آن از چین وارد شده کاملا بومی هستند. یکی از جاذبه‌های مهم مجموعه سرزمین ربات‌ها، ربات غول‌پیکر رستم به ارتفاع 5.16 متر است، این ربات در راستای فرهنگ‌سازی برای کودکان و نوجوانان و انتقال دانش و فناوری و نیز فرهنگ اخلاق محور به جوانان ابداع شده است. این ربات برای اولین بار در ایران و دومین بار در دنیا با الهام از ابرقهرمان شاهنامه یعنی رستم ساخته ساخته شده و حتی ویژگی‌های ظاهری آن نظیر ببربیان، کلاه خود و نیز پوشش جوشن نیز رعایت شده است. ربات رستم با هدف خلق یک ربات ابرقهرمان ایرانی برای داستان‌ها و انیمیشن‌های علمی - تخیلی کودکان و نوجوانان و در راستای همانندسازی بومی و داخلی برای شخصیت‌های رباتی ابرقهرمان خارجی ابداع شد. در این داستان‌های علمی - تخیلی، ربات رستم فرماندهی یک گروه زبده از ربات‌های غول‌پیکر انسان نمای هوشمند را بر عهده دارد و ماموریت آنها حفظ امنیت، آرامش و مبارزه با نیروهای اهریمنی در زمین و فضاست. ربات رستم نصب شده در پارک روباتیک شهر قزوین در اندازه واقعی خود در این داستان‌ها ساخته شده است تا کودکان و نوجوانان بتوانند از نزدیک این ربات غول‌پیکر را مشاهده کرده و از دیدن آن لذت ببرند. قسمت سر این ربات، متحرک بوده و دارای صدای رباتی است که به بازدیدکنندگان، خوشامد می‌گوید و شعرهای حماسی از اشعار فردوسی را می‌خواند مانند: چو ایران نباشد تن من مباد، همچنین بدنه ربات دارای جلوه‌های نوری بسیار زیبا و نورپردازی جذاب و ویژه است. ایرنا: پارک رباتیک در چند فاز و چه زمانی به بهره‌برداری خواهد رسید؟ این پروژه در سه فاز اجرا می‌شود که فاز اول آن شامل باغ وحش رباتیک و باشگاه رباتیک ابتدای سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد و آماده‌ی پذیرایی از عموم مردم خواهد شد. این مجموعه از سال 89 با ساخت ربات‌ها آغاز شد و در سال 93 کارهای نرم‌افزاری آن به اتمام رسید. از سال 93 تاکنون شرایط استقرار ربات‌ها و کارهای عمرانی پروژه آغاز شد و چون زمین بایر و بکر بود، کار زیادی برای زیرسازی و محوطه‌سازی این مکان انجام شد و فاز دوم و سوم آن تا پایان سال 99 تکمیل و آماده بهره‌برداری خواهد بود.
ایرنا: چرا احساس کردید باید در این حوزه پژوهش داشته باشید و نتایج این تحقیقات با چه کسانی سروکار دارد و چه فایده‌ای دارد؟ از گذشته علاقه زیادی به طراحی و ساخت ربات داشتم که منجر به ساخت ربات‌های صنعتی و آموزشی شد. در کنار آنها با تلفیق روباتیک و هنر به حوزه انیماترونیک وارد شده و اولین محصول انیماترونیک کشور یعنی فیل‌های روباتیک را ساختم که در سال82 در بوستان باراجین قزوین و پارک ارم تهران نصب شد. امروزه محصولات انیماترونیک در صنعت سینمای حرفه‌ای، جلوه‌های ویژه فیلم‌های تخیلی، صنعت گردشگری، پارک‌های ژوراسیک، موزه‌های علوم و حیات وحش، آموزش پزشکی و دندانپزشکی و نیز تبلیغات تجاری به‌طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند. در مورد نتایج و فایده‌ای تحقیقات هم باید بگویم که صنعت انیماترونیک، یک صنعت اشتغال‌زایی پیشرفته و باارزش افزوده بالا بوده و مورد نیاز کشور است و زمینه‌ای برای جذب فارغ‌التحصیلان رشته‌های گوناگون خواهد بود. ایرنا: در حال حاضر چه امکانات و حمایت‌هایی در موضوع مورد تحقیق و پژوهش شما باید صورت گیرد که نیست؟ هم اینک با توجه به تجربیات فنی چندساله و نیز وجود نیروهای ممتاز و نخبه فارغ التحصیل دانشگاهی در رشته‌های یازده گانه این صنعت، خوشبختانه مشکل فنی و نیروی انسانی نداریم و فقط برای جذب این نیروها و گسترش فعالیت‌ها، به حمایت‌های مالی برای تامین نقدینگی نیاز است. باید در این خصوص حمایت‌های بیشتری از پژوهشگران و سرمایه‌گذاران صورت گیرد تا آنها برای پروژه‌های بعدی دلسرد نشوند. کودکان و نوجوانان می‌توانند بعد از خواندن داستان‌ها و ساختن انیمیشن‌ها در مجموعه سزمین ربات‌ها از این پروژه لذت ببرند چون جاذبه‌های مختلفی دارد از جمله سالن مبارزه ربات‌ها که در آن خانواده‌ها و دانشجویان با ربات‌های که ساخته اند به رقابت با یکدیگر می‌پردازند. در مجموعه سزمین ربات‌ها بخشی تحت عنوان نمایشگاه دائمی دستاوردهای حاصل تحقیقات پژوهشگران داخلی، دانشگاه‌ها و مراکز خصوصی وجود خواهد داشت و مردم دستاوردهای این حوزه، ربات‌ها و سازندگان آنها را مشاهده خواهند کرد بنابراین آوردگاهی از فناوری ربات‌ها را خواهیم داشت و این مجموعه حتی می‌تواند مرکز فروش و به نوعی تجاری سازی محصولات رباتیک باشد. بخش‌های دیگر این مجموعه با محوریت رستوران رباتیک خدماتی هستند که پذیرایی از مردم توسط ربات‌ها انجام خواهد شد و همچنین ربات‌ها در آتلیه عکاسی و نقاشی، تصویر حاضران را ترسیم می‌کنند و سالن مسابقات و جشنواره های رباتیک در موضوعات مختلف و در کل مرکزی شاد با محوریت ربات‌ها خواهد بود. سرگرمی‌های واقعیت مجازی بخش دیگری از این سرزمین است که در آن افراد با همه سلایق و سنین می‌توانند ایده های خود را در حوزه ربایتک با کمک اساتید حاضر عملیاتی کنند یعنی در واقع طراحی، نمونه سازی و ساختن ربات‌ها را در تمام مقاطع آموزشی در باشگاه رباتیک خواهیم داشت. محل اختصاصی برای استارت آپ‌ها و ایده‌های آنها هم در تبدیل قزوین به قطب گردشگری و ارتقای جایگاه استان در حوزه رباتیک کشور و پیش آهنگی فناوری و رباتیک در سطح جهانی موثر است.
ایرنا: از چشم اندازی که در نظر دارید و ایده آل‌های اجرایی شدن طرح و پژوهش خود و همین طور انتظاراتتان بگویید؟ کمک به ایجاد رشته دانشگاهی انیماترونیکس و همچنین گسترش فعالیت‌های تحقیقاتی مربوط به ابداع، توسعه و تجاری سازی محصولات مختلف انیماترونیک و روباتیک و ایجاد اشتغال بیشتر برای سرمایه‌های انسانی استان و کشور ایران از جمله چشم اندازهای کاری من است. ایده آل‌هایم هم تامین کلیه نیازهای کشور در این حوزه و صادرات به کشورهای دیگر است، از مسوولان هم انتظار دارم برای کمک مالی و تامین هزینه‌ها در پژوهش و نیز پرداخت تسهیلات مناسب بانکی برای تولید همکاری کنند. ایرنا: طرح‌های اجرا شده در این حوزه چقدر با طرح‌های کشورهای پیشرفته قابل مقایسه هستند؟ متاسفانه مردم فکر می‌کنند جامعه ما عقب افتاده است و اعتماد به نفس لازم را ندارند، درحالیکه چنین نیست و میزان پیشرفت و ترقی کشور در عرصه‌های مختلف به سهولت قابل سنجش و بررسی است. به عنوان مثال در خصوص همین پارک رباتیک به تازگی 120 نفر از دانش آموزان تیزهوش برای بازدید از فعالیت‌های آن و اقداماتی که در این حوزه انجام شده بود حضور یافتند. یکی از این دانش آموزان جمله‌ای گفت که خستگی یک دهه تلاش برای به ثمر رسیدن این پروژه را از من به در کرد. این دانش آموز گفت: به واسطه شغل پدرم به کشورهای مختلف سفر می‌کنیم و حتی در استرالیا شاهد این نوع پارک نبودم و خوشحالم که در کشورم این فضا و مکان وجود دارد. من احساس نمی‌کنم ما چیزی از کشورهای دیگر کمتر داشته باشیم و از این موضوع بسیار خوشحال هستم که تمام تلاش خود را می‌کنم تا بچه‌های ما ببینند و بدانند ما در ایران می‌توانیم با کمک یگدیگر به هر آنچه بخواهیم برسیم. این نوع جاذبه‌ها و فناوری‌ها در سایر کشورها وجود ندارد ولی در کشور ما راه اندازی شده‌اند و به جرات می‌توانم اعلام کنم برخی بدون مشابه هستند و حتی برخی با مشابه خارجی خود برابری می‌کنند. این طرح‌ها با کارهایی که 40 سال روی آنها کار شده و امروز در حال تکمیل شدن هستند برابری می‌کند و توانمندی‌های مخترعان ایرانی را به نمایش می‌گذارند. امیدوارم نسل جوان ما با دیدن این مجموعه‌ها انگیزه بیشتری داشته باشند و بتوانیم این مجموعه را کامل‌تر کرده و به توسعه برسانیم. ایرنا: سخن آخر ما مخترعان، استادان و پژوهشگران باید در ایران اسلامی بمانیم و تلاش کنیم تا به توسعه برسیم، باید هر کسی به اندازه وسع خود برای این سرزمین تلاش کند چون کشورمان زمانی زیباتر خواهد شد که همه برای پیشرفت و ترقی آن تلاش نمایند. اگر با این دید نگاه کنیم و هنر ما این باشد که در کشور خود کار مثبت و بزرگی را انجام دهیم در خدمتگزاری به مردم و رشد و توسعه کشور مفید و موثر بوده ایم.
*س_برچسب‌ها_س*
