ترمیم بال پرواز آرزوها در حوزه گردشگری یزد
یزد - ایرنا - کانون تفکر گردشگری دانشگاه یزد با محوریت مروری بر سند راهبردی توسعه گردشگری با نگاه ویژه به نقش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به صورت مجازی (اسکایپ) در این دانشگاه برگزار شد.
گزارش روز شنبه ایرنا به نقل از روابط عمومی دانشگاه یزد حاکیست دبیرکانون تفکر گردشگری این دانشگاه از عدم وجود سند راهبردی گردشگری در استان یزد سخن گفت و افزود: سندی برای گردشگری در استان به غیر از سندآمایش سرزمین که در تنوع بخشی ملاک اول سیاست‌های گردشگری استان بوده وجود ندارد و در صدد هستیم سه محور توسعه گردشگری استان را پیگیری کنیم.
محمد مهدی شرافت اظهار داشت: علاوه بر آن برای اینکه پایه بحث‌های آینده کانون تفکر گردشگری قوی‌تر و پایدارتر باشد، سند راهبردی توسعه گردشگری کشور را به عنوان سند اصلی، محور و مبنای ادامه فعالیت‌های این حوزه در نظر می‌گیریم.
وی از تصویب و پذیرفته شدن بیانیه سوم کانون تفکر گردشگری دانشگاه یزد در ارتباط با ضرورت و امکان ایجاد مدیریت مقصد گردشگری یزد در کمیسیون گردشگری، میراث فرهنگی و روابط بین الملل شورای اسلامی شهر یزد خبر داد و گفت: در این کمیسیون که با حضور دبیر و دو عضو کانون تفکرگردشگری برگزار شد مقررگردید این طرح برای گام‌های اجرایی به مرکز خلاقیت شهرداری یزد ارسال شود.
وی اضافه کرد: عدم برخورداری از آمار، جزء مشکلات اصلی حوزه گردشگری بوده و به آن در سند راهبردی توسعه گردشگری کشور اشاره شده است.
وی اذعان داشت: خوشه گردشگری یزد با صرف انرژی و زمان زیاد و با مصاحبه‌های متعدد موفق به تهیه و استخراج آمار و اطلاعات در حوزه گردشگری استان گردید که برای تصویب به شورای راهبردی خوشه گردشگری ارسال شده است.
شرافت با تاکید بر اینکه سند راهبردی توسعه گردشگری پایه بحث‌ها و تبادل نظر درجلسات بعدی کانون خواهد بود، اضافه کرد: این سند دارای سه بخش اساسی است که در بخش اول به وظایف، بخش دوم راهبردها و در بخش سوم به اقدامات اساسی اشاره شده است.
وی مقیاس این سند را کشوری دانست و گفت: کانون تفکر گردشگری و حوزه گردشگری کار منطقه‌ای کردن این سند را برعهده دارد.
محمدرضا رضایی عضو هیئت علمی گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری دانشگاه یزد هم در خصوص سند راهبردی توسعه گردشگری اظهار داشت: تدوین این سند از سال1397 شروع شده و بعد از 2سال با تصویب درهیئت دولت ابلاغ گردیده است. وی یکی از اهداف اصلی این سند را قوت بخشی به وظایف سازمان‌ها و وزارت خانه‌هایی که به نوعی می‌توانند متولی و کمک کننده ارتقاء سطح گردشگری در کشور باشند دانست.
وی با بیان اینکه تمام برنامه‌هایی که در قالب چشم انداز در سندهای توسعه‌ای کشور مطرح شده است عمدتا شعاری هستند، افزود: در کشور ما برنامه اجرایی برای رسیدن به چشم انداز دقیق نیست و این یعنی با راهبردهای اجرایی و برنامه‌های عملیاتی و علی رغم اینکه از لحاظ تعیین چشم انداز موفق بوده‌ایم، نتوانسته‌ایم آن را درست تنظیم کنیم.
وی درخصوص رفع مشکلات رفاهی گردشگری و مشکلات اصلی کشور در این حوزه بیان داشت: طی سالهای 2001 و 2002 مشکلات عدیده‌ای در گردشگری کشور داشته‌ایم اما از سال 2011 تا 2019 با رشد خوبی در حوزه گردشگری روبرو بوده‌ایم و علاوه بر تدارک زیرساخت‌های آن، سرمایه گذاری‌های زیادی دراین حوزه صورت گرفته که به نوعی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور متولی آن بوده است.
رضایی به افزایش بوم گردی‌ها طی 2 سال اخیر در کشور اشاره کرد و گفت: در 2 سال اخیر از400 واحد بوم گردی به 2000واحد بوم گردی درکشور رسیده‌ایم. البته در راستای مشکلات رفاهی گردشگران، این افزایش مورد نقد قرار گرفته که چرا این اتفاق افتاده و مکان یابی بوم گردی‌ها به چه صورت بوده است؟
حسن اورجی عضو هیئت علمی بخش آمایش سرزمین دانشگاه یزد در ارتباط با نحوه پیاده سازی و اجرای سند توسعه گردشگری کشور اظهار داشت: بر اساس موارد مطرح شده در این سند که در طرح‌ها و سندهای مختلف دیگر نیز وجود دارد، نمی‌توان قضاوت کرد که گردشگری در چه مسیری قرار دارد بنابراین باید بیشتر به نحوه پیاده سازی و اجرای آن پرداخته شود و اینکه آیا اصلا این موارد را می‌توان به مرحله اجرا و پیاده سازی رساند؟ که این خود جای بحث دارد.
سعید عطار عضو هیئت علمی و دبیرکانون‌های تفکر دانشگاه یزد با بیان اینکه نباید انتظار برنامه عملیاتی از سند توسعه ملی و گردشگری داشت، گفت: در همه دنیا وقتی سند توسعه‌ای برای بخشی نوشته می‌شود، این سندها در سطح راهبرد و رویکرد هستند و معمولا به برنامه‌های عملیاتی نیاز دارند. اینها سندهایی پایین‌تر از سند توسعه‌ای هستند که به صورت ضمائم سند اصلی بوده و درنهایت اجرا می‌گردند و می‌تواند برش‌های مختلف منطقه‌ای و استانی پیدا کنند.
به گفته وی شاید انتظار از این سند که قرار است یکسری برنامه‌های عملیاتی را به ما بگوید، انتظار غیر واقع بینانه از این سند است.
وی در ادامه از رویکرد این سند سوال کرد و پرسید که آیا باتوجه به رویکردی که این سند دارد، به مسائل اصلی حوزه گردشگری پرداخته است یاخیر؟
به گفته وی، بعد از پاسخ به این سوالات می‌توان پیشنهاد داد که آیا این سند می‌تواند به توسعه گردشگری با برنامه عملیاتی اجرایی منجر شود؟
دبیرکانون تفکر گردشگری دانشگاه یزد دستیابی به سند راهبردی توسعه گردشگری را آرزوهای چندین و چند ساله حوزه گردشگری توصیف کرد و بیان داشت: مطالب این سند بخصوص در بخش‌های آموزشی شاید تکراری باشد ولی ویژگی بارز آن این است که مصوب هیئت وزیران می‌باشد.
وی اضافه کرد: در حوزه گردشگری سختی‌های زیادی از کم توجهی مسئولین کشور تحمل کرده‌ایم و به همین خاطر این سند را حتی اگر زمینه اجرایی ندارد خودمان باید تلاش کنیم تا زمینه اجرا شدن آن را رقم بزنیم.
وی با ابراز نگرانی از بدنه ضعیف وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و ناتوانی آن در عملیاتی کردن این سند به تنهایی، اذعان داشت: این وزارت به تنهایی نمی‌تواند این سند را عملیاتی کند و نیاز به مشارکت همه جانبه برای اجرای آن است و باید با کمک به این سازمان، سند یادشده را در استان براساس منفعتی که گردشگری از این ظرفیت خواهد برد شروع و پیاده کنیم.
رضایی به تشریح ویژگی‌های سند توسعه گردشگری کشور پرداخت و اظهار داشت: این سند درحوزه ملی نوشته شده است و عملا فقط بحث کلیات، چشم انداز و راهبردهای کلان را مطرح کرده است و اگر بخواهیم اجرایی گردد، باید برنامه‌های تفصیلی زیر مجموعه آن تدوین و با راهبردهای کلان و خرد، قدرت اجرایی بیابد تا این سند کامل شود.
وی گفت: در غیر این صورت و در وضعیت فعلی، این سند حالت اجرایی به خود نمی‌گیردو می‌تواند همانند مابقی اسنادی که تهیه شده است در حد شعار باقی بماند.
به گفته وی، اگر اتخاذ شیوه مدیریت یکپارچه صنعت گردشگری در سطوح فرابخشی و بین بخشی انجام شود، تحول بزرگی در حوزه گردشگری ایجاد می‌شود. این در حالیست که با عدم وجود مدیریت یکپارچه فعلی در هیچکدام از بخش‌های کشور اگر این سند قدرت اجرایی به خود بگیرد، می‌تواند تاثیرگذار نیز باشد.
وی در پاسخ به پرسش یکی از حضار درخصوص رویکرد سند برای حل مسائل حوزه گردشگری، بیان داشت: این سند تمرکز یا رویکرد خاصی در راستای گردشگری ندارد و فقط به عنوان اینکه در راستای بحث‌های مبنایی بوده است، می‌تواند در تدارک زیرساخت‌ها و امکانات حوزه گردشگری و جذب گردشگر موثر باشد و باعث ارتقاء کیفیت زندگی و شادی گردد.
وی در پاسخ اینکه نقش دانشگاه در این سند با چه رویکرد خاصی است، گفت: مواردی که مرتبط با وظایف دانشگاه است در سرفصل ها آمده و با توجه به عضویت دانشگاه یزد درکمیته برنامه‌ریزی جغرافیایی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، اخیرا2 برنامه یکی رشته طبیعت گردی با دوگرایش ژئوتوریسم و اکوتوریسم و دیگری در حوزه جغرافیا و برنامه‌ریزی گردشگری با سه گرایش در حوزه گردشگری شهری، زیرساخت‌ها و گردشگری روستایی و عشایری در راستای بحث‌های مهارتی تصویب شده است و به نوعی مبحث دانشی و آموزشی نیز در سرفصل های این رشته‌ها دیده شده است.
به گفته وی بعضا بحث‌های مهارتی نیز در دانشگاه دنبال می‌شود ولی نیازمند آن است که تعاملی بین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و سازمان‌های مرتبط خصوصا وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری صورت پذیرد تا بعد مهارتی آن اتفاق بیفتد و کانون تفکر گردشگری در راستای انتقال دانش و تولید محتوای گردشگری فعالیت خود را انجام دهد.
همچنین محسن حاجی سعید عضو انجمن جهانی راهنمایان تور، دلیل ارائه سند توسعه گردشگری را تعهد دولت در برنامه ششم توسعه دانست و با اشاره به عمر اندک باقیمانده از دولت دوازدهم گفت: سند توسعه گردشگری اجرایی نخواهد شد و همه توجه دولت به مسائل بحران شیوع بیماری به گفته وی درحال حاضر نقدهای زیادی بر روی این سند است و اینکه به تایید تشکل‌های بخش خصوصی نرسیده و صرفا نظرسنجی‌های خیلی ابتدایی در جلسات بسیار دور و نه اخیر، اتفاق افتاده است.
همچنین رویکرد خاصی در وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برای مدیریت این سند وجود ندارد و صرفا یکی از وظایف دولت در تحقق سند توسعه ششم به سرانجام رسیده است.
وی برخی از مدیران استان را علاقه‌مند به انجام خدمت در حوزه گردشگری دانست وافزود: متاسفانه این مدیران هم نمی‌دانند بایستی چه کاری انجام دهند؟
وی اظهار داشت: شاید بتوان به کمک اتاق فکری که توسط کانون تفکر گردشگری دانشگاه یزد ایجاد شده تنها چند موضوع ساده زیر مجموعه حوزه گردشگری استان را در اولویت کاری مدیران قرار دهیم و به سرانجام برسانیم و براساس واقعیت حرکت کنیم.
رضایی اظهار داشت: با توجه به اوضاع کرونا و براساس پیش بینی سازمان جهانی گردشگری مبنی بربازگشت به قبل از کرونا در سال2024، عمر سند توسعه گردشگری کشور در سال 1404 تحقق پیدا نخواهد کرد ولی می‌تواند به عنوان مبنای گردشگری مورد بحث قرار گیرد.
وی با یادآوری اینکه در تمام پژوهش‌های صورت گرفته در حوزه گردشگری، از قبل به همین پیشنهادهای ارائه شده در سند توسعه گردشگری، رسیده بودیم، اضافه کرد: اگر بخش خصوصی و دانشگاهی در حوزه گردشگری بخواهد پیشنهادی برای بهبود وضعیت گردشگری کشور بدهد مشابه همین موارد مطرح شده در این سند می‌باشد و این نشان می‌دهد عملا در سند توسعه گردشگری کارخاصی انجام نشده است که بخواهد نوآوری در راستای بهبود وضعیت گردشگری قلمداد شود.
دکتر محمد حسین ایران نژاد پاریزی عضو هیئت علمی گروه محیط زیست دانشگاه یزد با طرح و بررسی وظایف یاد شده درسند توسعه گردشگری برای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری گفت: سرفصل‌های مرتبط با رشته‌های گردشگری با توجه به نیازهای بخش گردشگری، باید بازنگری شود و این وزارت خانه عهده‌دار آموزش و تربیت نیروی انسانی و پژوهشگر خلاق باشد تا بتواند تنگناهای اجرایی را برطرف نماید.
وی با طرح مواردی درباره ماهیت و چرایی سرفصل‌های موجود در رشته گردشگری که در حال ارائه می‌باشد، به این سوال رسید که آیا می‌توان با چنین شیوه‌ای به اهداف سند رسید؟ و آیا واقعا واحدهای ارائه شده در رشته گردشگری می‌تواند به تربیت نیروهای کار آزموده کمک کند؟ و اینکه آیا با هدفی که از کارکرد وزارت علوم مدنظر است تطابق دارد؟
وی در نتیجه گیری، تمرکز بیشتر روی این مسائل را که به گفته وی، مباحث کاربردی‌تر و اساسی‌تر است، خواستار گردید.
اورجی نیز اظهار داشت: یکی از کارهایی که برای جذب گردشگر می‌توان انجام داد استفاده از فناوری‌های هوشمند است که در این سند نیز به آن اشاره شده است.
بیایید در صنعت گردشگری، بومی و غیربومی را "واژه شویی" کنیم
وی کاربرد واژه‌های بومی و غیربومی را در حوزه گردشگری، غلط توصیف کرد و افزود: درگردشگری چیزی به عنوان ابزار بومی و غیر بومی نداریم و آن مدیریت مقصد است که باید به گونه‌ای رفتارشود که درنهایت منافعی برای آن منطقه داشته باشد.
به گفته وی، نیاز است تا بصورت اساسی از شراین دو واژه بومی و غیر بومی راحت شویم و مدیریت منطقه به گونه‌ای باشد که منافع زیادی برای رسیدن به مقصود، در برداشته باشد.
دکتر فائزه اسدیان عضو هیئت علمی بخش مدیریت جهانگردی دانشگاه یزد از مطالبی که در سند توسعه گردشگری برای وظایف و راهبردهای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری آمده است، به درستی یاد کرد و کلی بودن آن را نیز با توجه به ماهیت این نوع سند، قابل پذیرش دانست.
وی اظهار داشت: دانشگاه باید رابطه درستی را با صنعت برقرارکند و لازمه آن عزیمت به سمت دانشگاههای کارآفرین و دانشگاههای نسل 3 می‌باشد.
به گفته وی دانشگاه یزد در این زمینه پیشرو بوده و یکی از نشانه‌های آن ایجاد کانون‌های تفکر و اتاقهای فکر بوده است.
وی یکی از مشکلات بزرگ بر سر راه ارتباط صنعت با دانشگاه را عدم کاربردی بودن نظام آموزشی دانشگاه دانست و افزود: در اکثر مواقع صنعت به دانشگاه اعتماد ندارد تا کارهایش را به دست دانشگاه بسپارد و از دانشگاه راه حل این مشکلات را بجوید. به نظر وی، تا حد زیادی در این خصوص حق با صنعت می‌باشد.
وی با تاکید بر اینکه به درستی در سند قید شده تا تغییرهای اساسی بر روی سرفصل‌های این رشته رقم بخورد گفت: سرفصل‌های مصوب وزارت علوم برای رشته‌های گردشگری همپوشانی و کلی گویی دارد و برخی از آنها نیز تخصصی نبوده است.
سید محمدرضا فهیمی فعال حوزه میراث فرهنگی هم گفت: این سند در مقیاس کلان تا خرد یکسری ابهاماتی دارد و نشان می‌دهد ادبیات مشترکی در حوزه‌های مختلف آن به کار نرفته است.
وی خواستار تعریف خط قرمزها در سند توسعه گردشگری کشور شد و افزود: علاوه بر تعیین وظایف، باید خط قرمزهای گردشگری، درسیستم مشخص شود و اگر قرار است واقعی نباشد به صورت آرمانی تعریف گردد تا مراتب آن نیز بعدا مشخص شود.
به گفته وی، معیار اولیه برای تشخیص واقعی بودن سند آن است که باید در آن مکانیزم‌های بازنگری وجود داشته باشد.
سیدرضا بهادری راهنمای گردشگری و مسئول کمیته گردشگری پایدار نیز نقش قوای مقننه و قضائیه را در تدوین و اجرای این سند مهم دانست و اظهار داشت: با توجه به ترکیب فراکسیون گردشگری در مجلس شورای اسلامی می‌توان روی قدرت نمایندگان در قانون‌گذاری و تصویب قوانین بالادستی در حوزه گردشگری و کلیات سند توسعه گردشگری حساب کرد.
همچنین قوه قضاییه در توسعه گردشگری مشتاق به کمک کردن هست که جای آنها در سند خالی است.
وی سرفصل‌های رشته گردشگری را نامناسب و به جای خالی واحدهای مهارتی و عملی اشاره کرد و گفت: باتوجه به اینکه دانشجویان و اساتید از سرفصل‌ها که همپوشانی دارند و دارای مشکلاتی است ناراضی و ناراحت هستند، کانون تفکر گردشگری دانشگاه یزد می‌تواند این موضوع را بررسی و نتیجه آن را درقالب بیانیه و یا پیشنهاد به وزارت علوم، تحقیقات وفناوری ارسال نماید تا اگر سرفصل‌ها مشکل دارد
به گفته وی، چنین برنامه‌ای می‌تواند تاثیر بزرگی بر روی آینده دانشجویان بگذارد و خروجی خوبی بعنوان نیروهای متعهد، علاقه‌مند و خلاق در حوزه گردشگری کشور داشته باشیم.
حسین دهقان راهنمای گردشگری یکی از ظرفیت‌های اتفاق افتاده با محوریت دانشگاه به خصوص در حوزه تنوع بخشی را وجود 20 کمیته تخصصی در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با همکاری خوب بین این سازمان و دانشگاه یزد دانست.
بگفته وی با پذیرفتن دانشگاه و پیشگام شدن آن در کمیته گردشگری خوشه، از دانشجویان رشته‌های مرتبط به عنوان کارآموز استفاده می‌گردد.
همچنین دوره‌های مشترکی درحال پیگیری می‌باشد که این یکی از رسالت‌های سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است. همچنین با توجه به اینکه هدف اصلی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری آن است که در ادامه سرفصل‌ها و دوره‌های کوتاه مدت و بلند مدت، نیروی انسانی پژوهشگر متعهد به خصوص خلاق در حوزه گردشگری تربیت شود، می‌توان گام به گام موازی با دوره‌ها به پیش رفت.
محمد مهدی شرافت با اشاره به اینکه مدیران استان ادعا دارند که می‌خواهند به گردشگری استان کمک کنند اظهار داشت: فرصت خوبی فراهم است تا مدیران علاقه‌مند به گردشگری اگر خواهان کمک هستند براساس مصوبه هیئت وزیران بر مبنای سند توسعه گردشگری اقدام و درحوزه فکری و اندیشه‌ورزی این سند نیز همکاری کنند.
به گفته وی این سند محصول کارهای پژوهشی در مجموعه وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است و نقطه ضعف آن، عدم ارتباط مستقیم با بخش خصوصی بوده است ولی درعین حال در سند، نقش بخش خصوصی پررنگ دیده شده و کارهای زیادی به بخش خصوصی واگذار شده است که می‌توان به عنوان فرصت و ظرفیت خاص از آن بهره برد.
وی تربیت نیروی خلاق را ادعایی بزرگ درفضای دانشجویی و دانشگاهی توصیف کرد و گفت: دانشجویان ما عمدتا کم علاقه هستند و برحسب اتفاق معمولا در رشته‌های گردشگری در دانشگاه قبول می‌شوند و نه برحسب آگاهی و شناخت.
محمدرضا رضایی در خصوص بحث سرفصل‌ها که قاعدتا مشکلات زیادی نیز وجود دارد اظهارداشت: سرفصل‌ها در کارگروهی که وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تشکیل داده، باهمکاری کمیسیون‌هایی از همه دانشگاه‌ها، تعیین می‌شود. خود وزارتخانه نیز مهارت افزایی در فصل‌ها را مورد تاکید قرارداده و تاکید دارد که حتما در سرفصل‌ها باید مهارتی و دانشی توامان باهم باشند و قابلیت آن را داشته باشد که دانشجو در پایان تحصیل توانمندی کارکردن در آن رشته خاص را به دست آورد.
وی در پایان گفت: با درنظر گرفتن این سند می‌توان در راستای اجرایی کردن اهداف و اقدامات اساسی که در سند آمده است و آن‌هایی که در استان یزد انجام شود برنامه‌ریزی کنیم.
*س_برچسب‌ها_س* *س_پرونده خبری_س*