تعریف رویکردها در "شاهراه جدید پارسی"؛ تحکیم نقش اجتناب ناپذیر ایران در "نظم جدید"

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، اخیرا اعلام شد که رئیس جمهور روسیه به مسئولان این کشور برای اجرای خط آهن رشت آستارا، برقی‌سازی خط اینچه‌برون گرمسار و افزایش ظرفیت‌های همکاری‌های حمل‌ونقلی دو کشور ایران و روسیه دستور مشخص داده است. هرچند در نگاه اول تکمیل دو پروژه مذکور به‌عنوان طرحهای سرمایه‌گذاری مستقل، در نگاه مخاطب عام جلوه میکند، اما باید دقت کرد که در نهایت هر دو پروژه در مسیر کریدور استراتژیک شمال جنوب و اتصال کشور هند به غرب اروپا قرار دارند.

از طرف دیگر رفته رفته مسئله کریدورهای استراتژیک بین‌المللی (اعم از شمال جنوب و شرق غرب) به مهمترین موضوعات حوزه ژئواکونومی و ژئواستراتژیک تبدیل شده‌اند. روسیه برای برقراری هرچه سریع‌تر کریدور شمال جنوب طرح سرمایه‌گذاری دهها میلیارد دلاری، روی میز گذاشته است و چینی‌ها نیز از حدود 10 سال قبل ذیل برنامه احیای جاده ابریشم و مگاپروژه کمربند راه را آغاز کرده‌اند، این درحالی است که در 20 سال اخیر به‌دلیل نبود انسجام در قوه تصمیم‌سازی در کشور و عدم کنش رسانه‌ای مؤثر، موضوعات اساسی از این جنس چندان در اولویت دولتها نبوده‌اند.

بر این اساس برای تبیین شرایط جدید ژئوپولتیک ایران و پرکردن خلأ رسانه‌ای موجود در راستای تحقق کلان مطالبه تعریف نقش کشورمان در تعاملات بین‌المللی جهان معاصر ذیل ایده نظم جدید، تلاش می‌کنیم در پرونده "شاهراه جدید پارسی" به کندوکاو در این حوزه بپردازیم.

به نظرمی رسد سه نکته کلیدی در خصوص تعریف نقش کشورمان در ایده نظم جدید قابل تعریف باشد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت؛

جنگ اقتصادی و تعریف هم‌افزای چهار کلان ابزار توسعه

1- موضوع کریدورهای اقتصادی، نقطه عطفی در حوزه تحریمها و تکانه‌های اقتصادی خارجی بوده‌اند. اتصال اروپا به هند (ذیل کریدور شمال - جنوب) به عنوان 2 شریک راهبردی آمریکا از مسیر روسیه که این روزها درگیر یک تخاصم همه جانبه هستند موید این بحث است. تجربه‌ای مانند جهتگیری اعتباری روسیه (حوزه‌های پول و ارز) همزمان با جنگ اوکراین نشان داد، خنثی‌سازی تحریم، تنها از طریق جانمایی جدید و تعریف جایگاه کشورها در عرصه بین‌الملل امکان‌پذیر است، این قاعده در خصوص ایران نیز قابل استناد است. بر این اساس ابزارهای موثر جنگ اقتصادی از جمله1- آمایش سرزمین، 2- تدوین استراتژی توسعه صنعتی و 3-توسعه خطوط انرژی درکنار 4- طراحی ریدورهای لجستیک داخلی باید با نگاه به جایگاه بین‌المللی و جانمایی بر اساس "نظم جدید" کشور تعریف شوند.

مناقشات ژئوپلتیک و باز تعریف نقش ایران

2- با توجه به ظرفیت مهم اقتصادی و امنیتی کریدورها در تحولات فرامنطقه‌ای که می‌تواند منافع اقتصادی قابل‌توجهی نیز برای کشورمان داشته باشد، بایستی به صورت ویژه به این مسئله و ابعاد مختلف آن پرداخته شود. هدف نهایی این سلسله گزارشها صرفاً بررسی لایه انتفاعات اقتصادی کشورها نیست، چرا که دامنه موضوع حتی به مناقشات بزرگ ژئوپولیتیک و بازتعریف جایگاه جمهوری اسلامی ایران در جهان خواهد رسید.

نظم جدید و واکاوی پروژه‌های اقتصادی بازیگران

3- تحولات اقتصادی بعد از جنگ اوکراین، درگیری منطقه‌ای در قره‌باغ و... موضوع کریدورهای زمینی شرق به غرب (بخشی از پروژه جاده ابریشم جدید) و شمال به جنوب را بار دیگر در صدر تحلیلها قرار داده است. بر این مبنا به صورت مشخص به آثار و نتایج سرمایه‌گذاری و برنامه‌های اقتصادی که با مشارکت بازیگران تازه نفس ذیل ایده نظم جدید در حال ایجاد است، خواهیم پرداخت.