تعلل ایران و پیگیری مکرر ترکیه در اتصال ریلی به عراق

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، عمر بولاط وزیر بازرگانی ترکیه در دیدار با نخست‌وزیر عراق (21 آبان 1403) ضمن آنکه «پروژه مسیر توسعه» (به عربی: طریق التنمیه) را پروژه‌ای راهبردی خواند و برای ایجاد و تکمیل این مسیر اعلام آمادگی کرد. پروژه مسیر توسعه قرار است با مشارکت مالی کشور‌های قطر، امارات عربی متحده، عراق و ترکیه انجام شود. مسیر توسعه حدوداً به طول 1200 کیلومتر قرار است خلیج‌فارس را به ترکیه متصل کند. این مسیر از بندر فاو در بصره شروع و به فِیش‌خابور در مرز عراق و ترکیه ختم می‌شود و متعاقباً از آنجا به شبکه ریلی و جاده‌ای ترکیه متصل خواهد شد.

تصویر شماره 1- مسیر پروژه جاده توسعه (طریق التنمیه)

ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که استراتژی ترکیه، شراکت یا ایجاد کریدور‌های مختلف میان شرق و غرب یا شمال و جنوب است و می‌خواهد از این طریق که امنیت اقتصادی خود را افزایش دهد و در مقابل تغییرات ژئوپلیتیکی و فشار‌های بین‌المللی مقاوم‌تر عمل کند و قدرت چانه‌زنی خود را در معادلات جهانی بالا ببرد؛ لذا اصرار جدی آنکارا در اجرای پروژه مسیر توسعه (طریق التنمیه) را باید بخشی از این موضوع دانست، به‌ویژه که این امر به هدف ترکیه برای تبدیل شدن به یک مرکز تجاری منطقه‌ای کمک خواهد کرد. در این میان، مشارکت آنکارا در پروژه مسیر توسعه نیز با چند چالش روبرو است. ترکیه در حال حاضر در حال انجام عملیات نظامی علیه حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) در شمال عراق است. به علاوه اختلاف‌نظر‌ها بین بغداد و حکومت اقلیم کردستان که کنترل فیش خابور را در دست دارد، می‌تواند پیامد‌هایی برای مشارکت بلندمدت ترکیه در این پروژه داشته باشد. به‌غیراز 15 کیلومتر آخر در نزدیکی مرز با ترکیه، بقیه پروژه مسیر توسعه خارج از منطقه کردستان قرار دارد همچنین در بخش وسیعی ازمسیر بغداد تا مرز ترکیه فاقد زیرساخت‌های مناسب جاده‌ای و ریلی است. با تمامی این چالش‌ها و موانع بر سر راه اندازی این پروژه، ترکیه با عزم جدی به دنبال تکمیل آن است این در حالی است که ایران از حدود دو دهه پیش تلاش دارد تا از طریق خط ریلی شلمچه - بصره با عراق اتصال ریلی برقرار کند. این مسیر تنها نیازمند 32 کیلومتر خط آهن است و با وجود مزایای متعدد تجاری و مسافری شلمچه - بصره، این خط ریلی همچنان به پیگیری جدی از سوی دولتمردان نیاز دارد.