تغییرات اقلیمی حق بر زندگی سالم را نقض کرده است

امین حسین رحیمی روز سه‌شنبه در وبینار بایسته‌های حقوق شهروندی در حفاظت از منابع طبیعی و توسعه درختکاری با رویکرد تغییر اقلیم، ضمن گرامیداشت میلاد فرخنده حضت، ولی عصر (عج) به در پیش بودن انتخابات مجلس شورای اسلامی اشاره کرد و در این زمینه بر لزوم مشارکت حداکثری و دعوت عمومی برای شرکت در انتخابات تاکید کرد.

رحیمی درباره مقوله تغییرات اقلیمی اظهار داشت: این موضوع از دهه 70 میلادی مطرح و از دهه 80 میلادی به صورت ویژه مورد توجه مجامع جهانی قرار گرفت، زیرا تغییر اقلیم به عنوان یک تهدید وجودی بزرگ شناسایی شد که نحوه واکنش به آن تعیین می‌کرد که آینده چگونه ترسیم خواهد شد؛ به همین علت از آن زمان تا به امروز بر اهمیت این موضوع پیوسته افزوده شده است.

وی ادامه داد: منشا تغییرات اقلیمی از انقلاب صنعتی به بعد به طور فزاینده‌ای ناشی از اقدامات انسانی بوده است. افزایش تولید گاز‌های گلخانه‌ای حاصل از سوخت‌های فسیلی و جنگل زدایی مهم‌ترین عامل انسانی تغییرات اقلیمی محسوب می‌شود که این تغییرات مشکلات عدیده‌ای را پدید می‌آورد که افزایش سیل، گرمایش جهانی، افزایش کمبود آب و غذا، شیوع بیماری‌ها، زیان‌های اقتصادی، افزایش مهاجرت و تهدید سلامت جهانی از مهم‌ترین پیامد‌های آن است.

وزیر دادگستری تصریح کرد: در این میان برخی کشور‌های فقیرتر که سهم کمتری از انتشار گاز‌های گلخانه‌ای را دارند و در مقابل توانایی کمتری نیز برای سازگاری دارند، اما در برابر تغییرات اقلیمی آسیب پذیرتر هستند؛ این مسئله موجب شکل‌گیری مفهومی به نام «عدالت اقلیمی» شده است.

رحیمی با اشاره به واکنش جامعه جهانی در برابر تغییرات اقلیمی افزود: ایجاد تعهدات بین المللی برای مقابله با تغییرات اقلیم سازمان ملل مصوب 1992، پروتکل کیوتو مصوب 1997، توافق پاریس مصوب 2015 از جمله اقدامات مجامع بین‌اللملی برای مقابله با تغییرات اقلیمی است.

وی اضافه کرد: علاوه بر این برخی از اسناد دیگر مانند کنوانسیون مقابله با بیابان زایی مصوب 1994، دستورالعمل 21 مصوب 1992 و اهداف توسعه پایدار به موضوع تغییرات اقلیمی پرداخته‌اند و در عمل تکمیل کننده اسناد بخش پیشین هستند.

رحیمی درباره جلوگیری از تشدید تغییرات اقلیمی گفت: راه حل‌های گوناگونی در این زمینه مطرح شده است که مهمترین آن‌ها درختکاری است. این راه حل در حالی مطرح می‌شود که جنگل زدایی به عنوان دومین عامل تاثیرگذار در گرم شدن زمین است و حدود 24 درصد از گاز‌های گلخانه‌ای در جهان ناشی از آن است.

وزیر دادگستری افزود: درختکاری از دهه 80 میلادی که مسئله تغییرات اقلیمی مورد توجه قرار گرفت به عنوان راهکاری برای کنترل وضعیت پدید آمده در دستور کار قرار گرفت، اما این توجهات در دو دهه اخیر بیش از پیش بوده است.

وی ادامه داد: با توجه به مزایای غیر قابل انکار درختکاری در فرایند مقابله با تغییرات اقلیمی از جمله در زمینه جذب دی اکسید کربن و آزاد کردن اکسیژن، جلوگیری از فرسایش خاک و تصفیه آب، این موضوع در نشست مجمع اقتصاد جهانی در داووس سوئیس سال 2020، ابتکار «کاشت یک تریلیون درخت» برای احیای تنوع زیستی و مقابله با تغییرات اقلیمی تا سال 2030 میلادی بنیان گذاشته شد.

رحیمی اظهار داشت: ابتکار یاد شده در واقع به منظور پشتیبانی از برنامه «دهه بازیابی اکوسیستم‌های سازمان ملل» مطرح شد که این برنامه از سال 2021 تا 2030 اجرا می‌شود. از جمله اهداف این دهه را می‌توان به مدیریت پایدار انواع جنگل‌ها، توقف جنگل‌زدایی، احیای جنگل‌های تخریب شده و افزایش امکان زندگی بر کره زمین برشمرد.

وزیر دادگستری در ادامه به اقدامات جمهوری اسلامی ایران برای مقابله با تغییرات اقلیمی پرداخت و در این زمینه اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران نیز مانند بیشتر کشور‌ها با مسئله تغییرات اقلیمی دست و پنجه نرم می‌کند؛ بر همین اساس در سال 1401 و با پیشنهاد سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری و وزیر جهاد کشاورزی، پویش ملی «کاشت یک میلیارد درخت» مطرح شد و این پیشنهاد با موافقت رئیس جمهور و حمایت رهبر معظم انقلاب کلید خورد البته در خصوص این اقدام در بعد داخلی برخی تعهدات و روند‌های بین المللی نیز تاثیرگذار بوده است.

وی با اشاره به ماده 22 قانون هوای پاک افزود: این اقدام مستند قانونی دارد و براساس این ماده قانونی، شهرداری‌های شهر‌های بالای 50 هزار نفر جمعیت موظفند با همکاری وزارت نیرو و ادارات منابع طبیعی شهرستان، سرانه فضای سبز خود را حداقل به 15 مترمربع برسانند.

وی اضافه کرد: عضویت ایران در کنوانسیون‌هایی مانند تغییرات اقلیم سازمان ملل مصوب 1992، کنوانسیون مقابله با بیابان زایی مصوب 1994، پروتکل کیوتو مصوب 1997 در کنار تعهد «کاشت یک تریلیون درخت» در نشست مجمع اقتصاد جهانی در داووس سوئیس سال 2020، از جمله متغیر‌های تاثیرگذار در اجرای این طرح ملی بوده است.

وزیر دادگستری یادآور شد: هرچند بسیاری از این تعهدات الزام آور نیست، اما روند حرکت جامعه جهانی به سمت و سویی است که ممکن است اقدامات تنبیهی بر متخلفان از استاندار‌های تعیین شده، بار شود؛ بنابراین ایران با تکیه بر الزامات و نیاز‌های داخلی و در راستای تعهدات و ابتکار‌های جامعه جهانی، طرح ملی «کاشت یک میلیارد درخت» را تدوین و اجرایی کرده است.

رحیمی با اشاره به اقدامات وزارت دادگستری و نقش آفرینی این وزارتخانه در اجرای طرح ملی کاشت یک میلیارد درخت اظهار داشت: وزارت دادگستری و به طور خاص معاونت حقوق بشر و امور بین‌الملل این وزارتخانه طرح ملی کاشت یک میلیارد درخت را در راستای اهداف خود می‌داند، زیرا که این طرح ملی با برخی از مصادیق حقوق بشر و شهروندی و اصول حقوق بین الملل محیط زیست همپوشانی دارد.

وی ادامه داد: حق بر محیط زیست سالم و حق بر دسترسی به آب آشامیدنی که به ترتیب در ماده 113 و 2 منشور حقوق شهروندی نیز مورد تاکید قرار گرفته است از جمله مهم‌ترین مصادیق حقوق بشر و شهروندی متاثر از این طرح ملی است البته این تاثیرگذاری منحصر به این مصادیق نیست و سایر حقوق بشر و شهروندی مانند حق حیات، حق بر توسعه، حق دسترسی به منابع طبیعی و حق دسترسی به غذا نیز تحت تاثیر این طرح قرار دارد علاوه بر این طرح یاد شده با اصل مشارکت در حقوق بین الملل محیط زیست در ارتباط است که نقش مهمی در مردم سالاری مشارکتی در این حوزه ایفا می‌کند.

رحیمی اظهار داشت: وزارت دادگستری هماهنگ با اجرای این طرح ملی برای مقابله با تغییرات اقلیمی و در راستای اهداف و وظایف خود تلاش کرده است تا در حوزه آموزش و ترویج حقوق بشر و شهروندی مرتبط با طرح ملی کاشت یک میلیارد درخت با برگزاری نشست‌های تخصصی و با همکاری سایر دستگاه‌های اجرایی و تشکل‌های مرتبط نقش آفرینی کند؛ این امر در راستای فرهنگ‌سازی و آگاهی‌بخشی عمومی از مولفه‌های حقوق بشری و شهروندی این طرح ملی موثر و کارآمد محسوب می‌شود.