تله پوتین برای ورود ایران به جنگ با اوکراین و اروپا

دکتر سید قائم موسوی* در کشاکش جنگ های جهانی اول و دوم، ایران اعلان «بی‌طرفی» کرده بود. سیاستی که به زعم تصمیم گبرندگان آن می توانست کشور را از شعله های جنگ های ویرانگر در امان نگاه دارد. در عمل دُوَل متخاصم هیچکدام به این سیاست ایران وقعی ننهادند و کشور به اشغال بیگانگان درآمد. بهانه ها و دلایل اشغالگران صرفاً توجیهاتی بیش نبودند و شرایط میدانی جنگ ایجاب می کرد که کشور اشغال شود و آنها هم بدون توجه به استراتژی بی طرفانه این کار را کردند. سیاستی که در عمل هیچگونه منفعتی برای امنیت و تمامیت ارضی کشور در بر نداشت. آنها اگر با شامه ای تیزبین طرفِ برندگان احتمالی جنگ را گرفته و بازی در وسط را رها می کردند، بهتر قادر بودند منافع ملی کشور را تأمین کنند. شاید گفته شود اکنون صحبت از آن زمان آسان است و غبار وقایع و تعارض منافع نمی گذاشت که به سادگیِ ما تصمیم اتخاذ کنند اما کسانی که مصادر امور را بر عهده داشتند بایستی حداقلی از روند احتمالی امور بین المللی را می دانستند که همین ندانستن ها و توهمات باعث آن مصیبت ها شده بود. اکنون و در حالی که شکنندگی رقابتهای بین المللی و بحرانهای آن مستعد شکل گیری جنگی دیگر در قامتِ جنگ های بین المللی سابق است به نظر می رسد دوباره ایران تلاش می کند در وسط بازی بایستد و توانِ انتخاب میان طرفین را ندارد. آنچه دلش می خواهد با آنچه به زبان می راند و در عمل انجام می شود متناقض هستند. بحران اوکراین و مسائل پیرامونی اش از جمله فروش پهپادهای ایرانی به روسیه، نقشِ مسئله حضور آلمانی ها در ایران در آستانه جنگ جهانی دوم را تداعی می کند. همانقدر که آن موضوع بحران زا شد این موضوع نیز می تواند دردسر جدیدی برای افتادن ایران در دلِ بحران ایجاد نماید. به خوبی مشخص بود که بحران اوکراین فرسایشی و درازمدت خواهد بود. اگر چه شاید پوتین تصور می کرد به سادگی تجاوزش را به جایی می رساند، با تبدیل آن به شمشیر داموکلس و اسباب امتیاز؛ هم بخشی از خاک اوکراین را تصاحب کرده و هم رقبای غربی خود را وادار به کرنش در برابر زیاده خواهی هایش خواهد کرد. رخدادها اما وفق تمایل او پیش نرفتند. آمریکا به خوبی پشت اوکراین درآمد، اروپایی ها خود را برای زمستان سخت آماده کردند و از همه مهم تر؛ اوکراینی ها عرصه میدانی را بر متجاوزین روس تلخ و تیره کردند. چشم انداز بحران همچنان نامتعین است و به سختی بتوان امیدوار بود که بدون دامن گیر شدن بخش هایی از ترکش آن برای ایران به اتمام برسد. این غیر از استعداد برکشیده شدن تقابل فیزیکی نیرد فراتر از دوگانه روسیه - اوکراین است. تهدیدهای گاه‌وبیگاه پوتین به استفاده از قابلیت های هسته ای علیه اوکراین و عدم اجتناب اروپا - آمریکا از برخورد متناسب با آن قادر است شعله های جنگ هسته ای را برافروزد. مسئله ای که شاید در کناکنش های لفظی و در چارچوب بازدارندگی به مرحله اجرایی نرسد اما شبح آن به وضوح جولان می دهد و هر اشتباه محاسباتی از طرفین بالقوه می تواند جنگی ویرانگر را بر دنیا تحمیل نماید. به خوبی روشن است که روسیه منزوی به شدت تقلا می‌کرد تا در این تجاوز یکجانبه کشور دیگری را در کنار خود داشته باشد. چالش پهپادها علیرغم انکار آن توسط بخش عقلانیت محور سیستم زمینه ساز عملی شدن این هدف شده است. با تحریم های جدید اتحادیه اروپا، روسیه ضمن نارو زدن به فناوری پهپادها و عدم رضایت از کاربردهای عملی آن که هدفش رسمیت بخشیدن به خرید آنها بوده است عملاً ایران را به بحران فراخواند و توانست در عین تثبیت چالش های ایران با غرب، پای جمهوری اسلامی را در باتلاق بحران فرو ببرد. هم تحریم های گذشته را تثبیت کرد و هم تحریم های جدیدی را به بار آورد. این غیر از گرفتن ظرفیت های گریز از تحریم جمهوری اسلامی می باشد. اینگونه مثل آنچه در سوریه گذشته بود بخشی از هزینه های جنگ را با ایران تقسیم کرد. تردید نداشته باشید چنانچه بنا به هر علتی بحران تجاوز روسیه به اوکراین فراگیر شود و به جاهای باریک بکشد، پرونده پهپادها؛ ایران را در کام بحران فرو خواهد برد، بحرانی که با کمی عقلانیت می توانستیم از فرصت هایش استفاده یا حداقل از شعله های آن دور باشیم و بیهوده در کنار روسیه قرار نگیریم. روسیه اما بنا ندارد دست از سر ما بردارد! -------------------------------------- * منبع: کانال نویسنده، ژانوس سیاست mousavi2025@ تماشاخانه

ببینید | سکانسی پربازدید از بازی شهاب حسینی در «پوست شیر»

ایران ای سرای امید.../ داستان یک تصنیف وطنی (فیلم)

فیلم های دیگر کانال عصر ایران در تلگرام