تلویزیون، «گوهر گمشده‌ای» را به مستندسازان هدیه می‌دهد
محمدمهدی خالقی گفت: «مخاطب»، ظرفیت مهم تلویزیون برای کمک به باروری و رشد مستند است. تجربه ناموفق اکران مستند در سینما به ما می‌گوید که مهمترین خانه فیلم مستند، تلویزیون است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، محمدمهدی خالقی مستندساز از کارگردانان نام آشنای سینمای مستند است که تجربیات زیادی در ساخت فیلم‌های مستند دارد. عمده کارهای او در حوزه سینمای مقاومت و دفاع مقدس است و البته درباره پیشرفت‌های علمی کشور نیز مستندهایی را کارگردانی کرده است.
او درباره حضور مستند در تلویزیون و جشنواره تلویزیونی مستند صحبت کرده است که در زیر آن را می‌خوانید:
خالقی درباره مطرح شدن این ایده که تلویزیون خانه مستندسازان است، گفت: نه فقط در ایران، که در همه دنیا تلویزیون مهمترین حامی فیلم مستند بوده و خواهد بود. حتی تلویزیون‌های پرطمطراق و پرهزینه آمریکایی و انگلیسی هم که حامی مستند بوده‌اند، بالاخره ماهیت تلویزیون را داشته‌اند. تلویزیون به دلیل ارتباط دائمی و نزدیک با مخاطب عام، هم می‌تواند و هم باید که حامی فیلم مستند باشد؛ البته فقط این نیست که مستند به تلویزیون نیاز داشته باشد، تلویزیون هم به مستند نیاز دارد. در سال‌های اخیر به‌خصوص، فیلم مستند جزو گونه‌های رو به رشد و پیش رونده سینما و تلویزیون بوده و تلویزیون بدون مستند اصلاً قابل تصور نیست؛ به همین دلیل است که اساساً دیدن یک شبکه تلویزیونی با حذف فیلم مستند - که در سال‌های اخیر در صدا و سیما برخی شبکه‌ها چنین کاری کرده اند - هم متصور نیست.
آن هفت روز، تصاویری از دلِ غزه / فرصتی برای مستندساز شهرستانیوی ادامه داد: اما ظرفیت‌های تلویزیون برای کمک به باروری و رشد مستند، بیشتر در مسأله «مخاطب» نهفته است؛ تلویزیون می‌تواند تماشاگر انبوهی را پای کار مستند بیاورد. این موضوع در جای دیگری محقق نمی‌شود و تجربه ناموفق اکران مستند در سینما به ما می‌گوید که مهمترین خانه فیلم مستند، تلویزیون است؛ البته مسائل مالی، نیروی انسانی، تجهیزات و امکانات سینمایی، بحث‌های اداری و مجوزهای لازم و... هم در کنار مخاطب می‌تواند اهمیت نقش تلویزیون را در تولید مستند نشان دهد.
او با اشاره به جشنواره تلویزیونی مستند و ایجاد بستری برای دیده شدن فیلم‌های مستند گفت: جمله مشهوری که می‌گوید «رقابت باعث رشد است» را باید به خاطر بیاوریم؛ جشنواره یعنی رقابت، یعنی مقایسه و دیده شدن مستندساز و اثر در کنار هم. این موضوع با صرف تولید و پخش مستند تفاوت دارد. اینکه مستندساز می‌بیند چشم‌های متخصص به اثر او دوخته شده و مخاطب هم می‌تواند کار او را در مقایسه با سایر آثار ببیند، باعث تکاپوی بیشتر و رشد خواهد شد. جشنواره تلویزیونی فیلم مستند که در دوره آقای غفوری راه افتاد ایده‌ای بکر و متفاوت بود که در این سال‌ها توانسته جای خود را بین دیگر جشنواره‌ها باز کند.
وی خاطرنشان کرد: اشاره کردم که تلویزیون، «گوهر مخاطب» را در اختیار سینمای مستند قرار می‌دهد؛ گوهر گمشده‌ای که در سینما هم برای فیلمسازان کمیاب است. با یک مثال توضیح می‌دهم که فرض کنید با قیمت متوسط بلیط 50 هزار تومانی، اگر فیلمی 60 میلیارد تومان فروش داشته باشد، تازه توانسته 1 میلیون مخاطب جلب کند. در حالی که این تعداد مخاطب حتی در شبکه‌های غیر اصلی به راحتی برای یک فیلم به دست می‌آید و اگر فیلم در شبکه‌های اصلی به نمایش درآید، با مخاطب چند میلیونی مواجه می‌شود.
خالقی با اشاره به فرصت مهمی که تلویزیون در اختیار مستندسازان جوان و تازه کار قرار می‌دهد، گفت: یکی از مهمترین مزیت‌های حضور مستند در تلویزیون و به‌خصوص وجود جشنواره تلویزیونی فیلم مستند، امکان حضور فیلمسازان نقاط مختلف کشور است. البته در جشنواره‌های دیگر هم چنین امکانی وجود دارد، اما در آن جشنواره امکان دیده شدن و شناساندن به فضای سینمای مستند از این جشنواره کمتر است. ضمن اینکه در نگاه سیاستگذاران جشنواره به اندازه‌ای که من از دور رصد کرده ام، توجه به مسأله عدالت رسانه‌ای وجود داشته و این نگاه حتی به داوران هم منتقل شده و در جوایز جشنواره هم این توزیع عادلانه بین فیلمسازان مختلف از اقلیم‌های متنوع دیده می‌شود.
کارگردان مستند «نبرد با شیطان» با اشاره به وجود برخی مشکلات در استقبال از طرح‌های خوب فیلم مستند در رسانه ملی گفت: این نکته‌ای که عرض میکنم، در حقیقت نقد عمومی به سیاستگذاری تلویزیون است؛ من احساس میکنم که در حوزه تولید فیلم مستند و در دوره ریاست جدید سازمان صدا و سیما چه از نظر بودجه و چه از نظر دادن اهمیت تولید، با افت مواجه بوده‌ایم. البته شاید در این مورد بنده اشتباه کنم، اما موارد زیادی پیش آمده که برای فروش آثار با کیفیت بچه‌های جوانتر با مشکل مواجه شده‌ایم یا اینکه در ارائه طرح و حتی بررسی طرح‌ها در شبکه‌ها مشکلات عدیده‌ای بوجود می‌آید. بخصوص این افت در خود شبکه مستند بیشتر از بقیه دیده می شود. ما این شبکه را میراث بزرگانی مثل مرحوم استاد نادر طالب‌زاده می‌دانیم و انتظار داریم هر سال از نظر حجم تولید و کیفیت آثار رو به رشد باشد. من فکر میکنم که تولید مستند فعلاً در حالت رکود قرار دارد.
وی در پایان گفت: درباره جشنواره تلویزیونی هم انتظار می‌رفت که این جشنواره بعد از این همه سال، حرکتی را برای تبدیل شدن به یک نهاد بردارد؛ از ایجاد دسترسی هوشمند به آثار همه سال‌ها تا برگزاری رویدادهای سالیانه، توجه به آموزش و... که در این مسائل به هر دلیلی هنوز موفقیتی بدست نیاورده است.