توافق گازی تهران و آنکارا / معامله ای که 2 سر برد است
طبق نظر کارشناسان انرژی، معاملات نفتی ایران و ترکیه دو سر برد است.
معاملات گازی، همواره از اهمیت بالایی برخوردار است و برای طرفین معامله سودهای بسیار زیادی دارد. ارز آوری و رونق اقتصادی یکی از مهم ترین موضوعات مورد بحث در معاملات بازار جهانی است.
مشارکت انرژی تهران - آنکارا با تنوع بخشیدن به تامین کنندگان نفت و گاز، به دنبال امنیت انرژی اروپا خواهد بود.ایران و ترکیه، دو کشور غیر عربی خاورمیانه، از بزرگترین و پرجمعیت‌ترین کشورهای منطقه هستند. ایران یک موقعیت استراتژیک در خلیج فارس و تنگه هرمز را در اختیار دارد و ترکیه تنگه‌های راهبردی - بسفر، دریای مرمره، داردانل - را کنترل کرده که دریاهای سیاه و اژه را به هم متصل می‌کند. دو کشور برخاسته از کهن‌ترین تمدن‌های جهان هستند و دارای هویت ملی قوی هستند.
ایران دارای ذخایر عظیم نفت و گاز طبیعی است و یکی از اعضای موسس سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و مجمع کشورهای صادرکننده گاز (GECF) است. ایران نخستین کشور در خاورمیانه بود که در سال 1908 نفت در آن کشف و از آن زمان به عنوان یکی از صادرکننده بزرگ نفت شناخته شد. جمهوری اسلامی بخش زیادی از گاز خود را مصرف می‌کند، با این حال، برنامه‌های بلندپروازانه‌ای برای افزایش قابل توجه تولید و صادرات در حال اجرا است. در مقابل، ترکیه ذخایر نفت و گاز محدودی دارد و برای تامین نیازهای رو به رشد انرژی خود به شدت به منابع خارجی وابسته است. با این حال، با توجه به موقعیت استراتژیک این کشور بین مناطق اصلی تولیدکننده (خلیج فارس، دریای خزر و روسیه) و یک بازار مصرف کننده کلیدی (اتحادیه اروپا)، ترکیه به طور گسترده به عنوان یک هاب بزرگ نفت و گاز در نظر گرفته می‌شود.
نتیجه برد - برد تمدید قرارداد گازی
در 4 آوریل، آلپارسلان بایراکتار، وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه برای دیدار با همتای ایرانی خود جواد اوجی به تهران سفر کرد تا در مورد فرصت های جدید برای مشارکت انرژی در چارچوب یادداشت همکاری موجود بین آنکارا و تهران گفتگو کند. همچنین، جواد اوجی آمادگی ایران را برای گسترش روابط با ترکیه در بخش‌های بالادستی و پایین دستی صنعت نفت اعلام کرد. در سال 2001، ایران قراردادی 25 ساله برای صادرات گاز با همسایه شمال غربی خود، ترکیه، امضا کرد که در سال 2026 منقضی می‌شود.
ترکیه تا همین اواخر در مجموع 156 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی از ایران طی 28 سال گذشته در چارچوب همکاری های دو کشور وارد کرده است. در همین راستا، آنکارا به دنبال تضمین قراردادهای گازی جدید با همسایه جنوب شرقی خود است. ایران همچنان دومین تامین کننده بزرگ گاز طبیعی آنکارا است و این کشور دارای منابع نفت و گاز 16 درصد از نیاز گاز طبیعی ترکیه را در سال 2023 تامین کرد. بر اساس داده‌های رسمی، ترکیه در سال گذشته حدود 3.3 میلیارد دلار گاز طبیعی از ایران وارد کرده است.
دو کشور در ژانویه 2023، 493 میلیون دلار کالای غیرنفتی مبادله کردند. در حالیکه، ترکیه در ژانویه 2024، 324 میلیون دلار کالا به ایران صادر کرد که در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته 35 درصد افزایش داشت. سفر بایراکتار به تهران در راستای سفر قبلی جواد اوجی به آنکارا در ژانویه 2024 برای بحث در مورد گسترش مشارکت انرژی بود، زیرا حوزه انرژی ایران به دلیل تحریم‌های شدید اقتصادی اعمال شده علیه تهران به شدت به منابع مالی خارجی نیاز دارد.
علاوه بر این، دولت ایران به دلیل چندین موضوع مهم از جمله انرژی و امنیت منطقه‌ای، به دنبال روابط نزدیک‌تر با ترکیه و رقیب منطقه‌ای خود است. از این رو، در ژانویه 2024، ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور، رسماً به آنکارا سفر کرد تا مشارکت خود را با کشور همسایه افزایش دهد و به دنبال منافع جدید باشد.
مقامات دو کشور از جمله اوجی و بایراکتار بر تعهد خود برای تقویت پیوندهای دوجانبه و منافع مشترک خود تأکید کردند. آنها در مورد طیف وسیعی از موضوعات دوجانبه از جمله امنیت، انرژی و تجارت با تاکید بر منافع متقابل مشارکت انرژی خود گفتگو کردند. سفر وزیر بایراکتار به تهران راه را برای همکاری عمیق‌تر انرژی بین آنکارا و تهران هموار کرد.
با توجه به اهمیت صادرات سوخت‌های فسیلی و زیرساخت‌های برق ایران، تهران به دنبال همکاری بیشتر ترکیه برای توسعه برخی زیرساخت‌های برقی است. در سوی دیگر، این همکاری‌های فزاینده انرژی بین ایران و ترکیه برای آنکارا که برای حفظ بهبود اقتصادی پس از همه‌گیری به منابع انرژی متنوعی نیاز دارد، نیز یک موهبت خواهد بود. به طرز متناقضی، رقابت مداوم بین ایران و ترکیه به وضعیت منحصر به فردی منجر شده است که در آن دو کشور منافع امنیتی مشترکی از جمله فعالیت‌های سازمان‌های افراطی در مرزهای مشترک دارند.