توزیع عادلانه یارانه پنهان انرژی با تعرفه‌گذاری‌های جدید
یکی از آثار تعرفه‌گذاری پلکانی که کمتر به آن توجه شده است، کاهش اختلاف طبقاتی در بهره‌مندی از یارانه انرژی است که با جریمه پرمصرف‌ها و رایگان کردن خانواده‌های تحت پوشش محقق می‌شود.
یکی از آثار تعرفه‌گذاری پلکانی که کمتر به آن توجه شده است، کاهش اختلاف طبقاتی در بهره‌مندی از یارانه انرژی است که با جریمه پرمصرف‌ها و رایگان کردن خانواده‌های تحت پوشش محقق می‌شود.
به گزارش خبرنگار مهر، آئین نامه مصوب هیات وزیران درباره نحوه تعیین تعرفه مشترکان برق همزمان با بهینه سازی مصرف انرژی در کشور توزیع عادلانه تر یارانه های هنگفت اقتصاد اقتصاد را هدف قرار داده است، به گونه ای که اقشار تحت پوشش نهادها و سازمان های حمایتی به شرط مدیریت مصرف، از برق رایگان برخوردار خواهند شد.
گزارش های مرکز آمار از وضعیت ضریب جینی نشان می دهند این شاخص در سال گذشته رو به افزایش رفته و توزیع درآمد در میان اقشار جامعه کاهش داشته است، به گونه ای که اقشار کم درآمد ضعیف تر و پردرآمدها ثروتمندتر شده اند. این در حالی است که همزمان، آمارهای موجود از بهره مندی بیشتر اقشار پردرآمد از یارانه های پنهان و هنگفت اقتصاد حکایت دارد، منابعی که باید صرف بهبود شرایط زندگی اقشار آسیب پذیر و کمتر برخوردار جامعه شوند.
بنا بر آمارهای سال 1399، حجم یارانه پرداختی دولت در اقتصاد بالغ بر 1,600 هزار میلیارد تومان بوده است، از این رقم 980 هزار میلیارد تومان به گاز اختصاص داشته و 35 درصد آن به بهای نازل جهت تامین برق در اختیار نیروگاه ها قرار داده شده است و این جدا از 12.5 هزار میلیارد تومان یارانه ای است که به طور مستقیم به صنعت برق اختصاص یافته است.
علی رغم بار مالی هنگفتی که یارانه ها بر شانه های اقتصاد کشور تحمیل می کنند، این ارقام کمتر به بهبود وضعیت زندگی اقشار کم درآمد یاری رسانده و به اذعان مسئولان اقشار پردرآمد کشور از سبد یارانه پرداختی دولت نیز سهم بیشتری می برند، مسئله ای که مسئولان اجرایی و نمایندگان مجلس به کرات به آن اذعان می کنند.
گزارشی که در سال 1397 از سوی سازمان برنامه و بودجه در این باره منتشر شده حاکی از آن است که حداقل در بخش سوخت، میزان یارانه اختصاص یافته به پردرآمدترین دهک ها، 23 برابر دهک های کم درآمد بوده است، چنانکه مسعود میرکاظمی رئیس سازمان برنامه و بودجه نیز در سال جاری از وضعیت یارانه های پنهان و نحوه توزیع آن انتقاد و عنوان کرده است: «یک عده که وضعیت مالی مطلوبی داشته و دارای اموال و دارایی زیادی هستند، بیشترین سهم را می‌برند ولی یک فرد روستایی سهم بسیار اندکی از یارانه انرژی دارد.»
هادی بیگی نژاد، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: اقشاری که وضعیت مالی متوسط دارند، از یارانه‌های انرژی نیز به شکل متوسط استفاده می‌کنند. میزان مصرف برق این خانوارها عمدتاً 200 تا 300 کیلووات بر ساعت است. اما اقشاری که مصرف بالایی یعنی حدود 1000 تا 2000 کیلووات بر ساعت در ماه دارند، عمدتاً از اقشار مرفه هستند. افزایش پلکانی تعرفه برق این مشترک‌ها شاید روی میزان مصرف آنان تاثیری نداشته باشد، اما با آن‌ها برخورد حقیقی صورت می‌گیرد.
بیگی‌نژاد تاکید کرد: این اقشار مرفه نیز اگر مصرف خود را به اندازه عموم مردم برسانند، به همان میزان از یارانه برخوردار خواهند شد، اما اگر بیشتر از الگوی مصرف استفاده داشتند، باید پول آن را بپردازند. اینگونه شاهد ضابطه‌مند شدن این حوزه هستیم. ما برای تولید برق زحمات و هزینه بالایی می‌پردازیم و لذا اقشاری که مصرف بالایی دارند، حداقل باید هزینه واقعی آن را بپردازند.
بر همین اساس نیز مجلس در بند (ی) تبصره (8) قانون بودجه کل کشور به مسئله ورود کرده و تصویب کرد: «وزارتخانه‌های نفت و نیرو موظفند در سال 1400 تعرفه‌های آب، برق و گاز مشترکین خانوارهای کشور را به گونه‌ای اصلاح نمایند که با رعایت مناطق جغرافیایی کشور، تعرفه مشترکین کم‌مصرف خانوارهای محروم تحت پوشش کمیته امداد امام‌خمینی (ره) و سازمان بهزیستی برابر صفر، مشترکین تا الگوی مصرف به صورت یارانه‌ای، مشترکین پرمصرف بالاتر از الگوی مصرف به صورت غیریارانه‌ای و براساس الگوی افزایش پلکانی (آی. بی. تی) تعیین شود.»
مصوبه مجلس همچنین برای حمایت از صنعت برق کشور در این باره تصریح کرده است: میزان افزایش تعرفه مشترکین پرمصرف بالاتر از الگوی مصرف باید حداقل به‌اندازه‌ای تعیین شود که بارمالی رایگان کردن تعرفه مشترکین کم مصرف را جبران نماید و نیاز به تامین منابع جدید نداشته باشد.
قانونی که اگر چه دولت دوازدهم در اجرای آن تعلل کرد، اما در دولت سیزدهم در دستور کار قرار گرفته و اجرای آن از ابتدای بهمن ماه آغاز شده است.
بر اساس آنچه در آئین نامه مصوب و ابلاغی پنجم دی ماه سال جاری هیات وزیران نیز آمده است: بهای برق مشترکان کم مصرف (در سقف مصرف 50 درصد الگوی مصرف) تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی برابر صفر محاسبه می‌شود.
بر این اساس چنانکه مشترکان برق تحت پوشش نهادها و سازمان های حمایتی بتوانند مصرف برق خود را در سقف 50 درصد الگو، یعنی 100 کیلووات ساعت در ماه های غیرگرم سال و 150 کیلووات ساعت در ماه های گرم مدیریت کنند، مشمول پرداخت هیچ گونه تعرفه‌ای نخواهند شد. این الگو برای مناطق گرمسیر 1 تا 4 نیز به همین شکل بوده و مصرف تا 50 درصد الگوی خاص این مناطق، برای مشترکان تحت پوشش رایگان خواهد بود.
بنا بر این گزارش، امید می‌رود با اجرای آئین نامه ابلاغی هیات وزیران برای تعیین تعرفه مشترکان برق و به خصوص پرمصرف، علاوه بر کاهش حجم یارانه دریافتی اقشار پردرآمد که به اتکاء بهای یارانه ای و ارزان سوخت به مصارف بی محابا و اتلاف منابع تجدید ناپذیر کشور می پردازند، توازنی در بهره مندی بیشتر اقشار کم درآمد از یارانه های پنهان اقتصاد به وجود آمده و این اقشار نیز ضمن حرکت به سمت مدیریت مصرف از سهم بیشتری در سبد یارانه های کشور برخوردار شوند.