توقف عملیات نظامی در غزه؟

آواره فلسطینی در حال مشاهده جمعیت در حال عزیمت به سمت جنوب نوار غزه است./ عکس: AFP

به گزارش «میدل ایست‌آی»، ترامپ با تعیین ضرب‌الاجل تا عصر یکشنبه (امروز 13 مهرماه)، از حماس خواسته بود تا «همین حالا» تمام گروگان‌ها را آزاد کند. پس از اعلام موافقت کلی و مشروط حماس، ترامپ بلافاصله از اسرائیل خواست تا برای تضمین امنیت روند تبادل، بمباران غزه را متوقف کند و این توافق را گامی به سوی «صلح پایدار در خاورمیانه» خواند. این واکنش سریع، طبق گزارش‌ها، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل را غافلگیر کرد. نتانیاهو خواستار همکاری نزدیک با ترامپ شد و گفت:«با توجه به پاسخ حماس، اسرائیل در حال آماده‌سازی برای اجرای فوری مرحله اول طرح ترامپ برای آزادی فوری همه گروگان‌ها است. ما به همکاری کامل با رئیس‌جمهور و تیم او ادامه خواهیم داد تا جنگ را مطابق با دیدگاه رئیس‌جمهور ترامپ به پایان برسانیم.»

توافق مشروط حماس

بیانیه حماس حاوی دو شرط کلیدی است: اول، فراهم شدن «شرایط میدانی» برای تبادل و دوم، آمادگی برای ورود به «مذاکرات فوری» جهت تعیین جزئیات اجرایی. حماس همچنین موافقت خود را برای واگذاری اداره نوار غزه به یک «هیات فلسطینی متشکل از افراد مستقل (تکنوکرات‌ها)» بر اساس اجماع ملی اعلام کرد. «میدل ایست‌آی» در گزارشی در همین رابطه نوشت، موسی ابومرزوق، یکی از مقامات حماس نیز در مورد سلاح های مقاومت گفت که این گروه قبل از پایان اشغال اسرائیل، خلع سلاح نخواهد شد. اسامه حمدان، نماینده ارشد حماس در دوحه، نیز گفت که حماس حاکمیت خارجی بر این منطقه محصور را نخواهد پذیرفت و باید توسط فلسطینی‌ها، حتی به صورت انتقالی، اداره شود.

یکی از مضامین اصلی طرح 20ماده‌ای، تیمی متشکل از‌میلیاردرها و چهره‌های برجسته صهیونیستی به رهبری تونی بلر است. با این حال، موافقت حماس به معنای پذیرش کامل طرح 20ماده‌ای ترامپ نیست. مقامات حماس تاکید کرده‌اند که دو موضوع همچنان محل اختلاف جدی است: اول، «خلع سلاح» است که حماس قاطعانه اعلام کرده پیش از پایان کامل اشغالگری اسرائیل، خلع سلاح نخواهد شد. دوم، «حاکمیت بر غزه» که این جنبش هرگونه حاکمیت خارجی بر غزه را رد کرده و تاکید دارد که اداره این باریکه، حتی در دوره انتقالی، باید منحصرا در دست فلسطینیان باشد.

طرح 20ماده‌ای ترامپ اولویت را به نگرانی‌های امنیتی اسرائیل می‌دهد. محورهای اصلی این طرح شامل موارد زیر است:

امنیت: یک «نیروی ثبات بین‌المللی» با مشارکت کشورهای عربی و بین‌المللی، کنترل و ثبات را پس از خروج تدریجی نیروهای اسرائیلی بر عهده خواهد گرفت. خروج اسرائیل مشروط به «نقاط عطف و چارچوب‌های زمانی مرتبط با غیرنظامی‌سازی» است و اسرائیل حق حفظ یک «کمربند امنیتی» را تا رفع کامل تهدیدها برای خود محفوظ می‌دارد.

حاکمیت و بازسازی: یک دولت تکنوکرات انتقالی فلسطینی، تحت نظارت یک «هیات صلح» بین‌المللی، امور را اداره خواهد کرد. طرح «توسعه اقتصادی ترامپ» با هدف بازسازی و احیای غزه اجرا می‌شود و بر عدم اجبار ساکنان به ترک خانه‌هایشان تاکید دارد.

چشم‌انداز سیاسی: این طرح، تشکیل کشور مستقل فلسطینی را به‌عنوان «آرمان مردم فلسطین» به رسمیت می‌شناسد؛ اما آن را به پس از بازسازی غزه و اصلاحات در تشکیلات خودگردان موکول می‌کند و آن را یک «مسیر معتبر» در آینده می‌داند. این در حالی است که ترامپ به مخالفت قاطع نتانیاهو با تشکیل کشور فلسطین نیز اشاره کرده است. این توافق اولیه، با وجود ابهامات و اختلافات باقی‌مانده، می‌تواند نقطه عطفی در بحران جاری باشد؛ اما موفقیت آن به مذاکرات پیچیده پیش رو بستگی خواهد داشت.

به گزارش الجزیره، پذیرش نسبی طرح 20ماده‌ای دونالد ترامپ از سوی حماس، موجی از امیدواری محتاطانه را در سراسر جهان برای پایان دادن به جنگ دو ساله غزه به راه انداخته است. این گروه فلسطینی با آزادی تمام گروگان‌ها و واگذاری قدرت موافقت کرده، اما تاکید دارد که برخی بندهای کلیدی طرح نیازمند مذاکرات بیشتر است. با این حال، این توافق با موانع جدی روبه‌روست. دفتر نتانیاهو ضمن اعلام آمادگی برای اجرای مرحله اول طرح (آزادی گروگان‌ها)، تاکید کرده که جنگ را «مطابق با اصول تعیین‌شده توسط اسرائیل» به پایان خواهد رساند. همزمان با این تحولات، گفته شده نخست وزیر رژیم صهیونیستی رایزنی‌های اضطراری در مورد طرح ترامپ را بدون حضور دو وزیر تندروی خود یعنی اسموتریچ و بن‌گویر برگزار کرد. در عین حال، آکسیوس نیز گزارش داد که استیو ویتکاف و جرد کوشنر به مصر پرواز خواهند کرد تا در مذاکرات نهایی کردن جزئیات آزادی گروگان‌ها شرکت و درباره پایان جنگ غزه گفت‌وگو کنند.

نتانیاهو بازنده است

الجزیره به نقل از روزنامه اسرائیلی هاآرتص نوشت که مقام های این رژیم اعلام کرده‌اند که آنها در حال تهیه فهرستی از زندانیان فلسطینی هستند که قرار است با گروگان های اسرائیلی مبادله شوند. الجزیره همچنین به نقل از مقام‌های اسرائیلی نوشت که ارتش این رژیم اعلام کرد که به «عملیات تدافعی» روی می‌آورد و «اشغال نوار غزه را متوقف خواهد کرد». الجزیره همچنین به نقل از «اوری گلدبرگ»، تحلیلگر اسرائیلی، نوشت که این رژیم نه تنها برای «دشمنان و منتقدان سنتی‌اش، بلکه برای دوستان بزرگش»، از جمله ترامپ و ایالات متحده، به یک دردسر تبدیل شده است. گلدبرگ به الجزیره گفت: «هیچ‌کس این را نخواهد گفت؛ اما تصمیم ناگهانی ترامپ برای تفسیر پاسخ حماس به‌عنوان پاسخی متمایل به صلح، به نظر من، نشان می‌دهد که وقتی او به نتانیاهو و اسرائیل نگاه می‌کند، یک دردسر می‌بیند. ترامپ یک بازنده می‌بیند.» گلدبرگ همچنین افزود: «به تفاوت بین اولین ناوگانی که سعی در حرکت به سمت غزه داشت و ناوگان صمود، و واکنش‌ها به اقدامات اسرائیل در سراسر جهان نسبت به این ناوگان [دوم] نگاه کنید. هیچ چیز آن‌طور که بود نیست و اسرائیل امروز، به تنهایی دو سال گذشته است.»

«ندا ابراهیم» هم در الجزیره بر این باور است که «خوش‌بینی محتاطانه‌ای در میان فلسطینی‌ها وجود دارد. مردم می‌خواهند آتش‌بس اتفاق بیفتد، می‌خواهند توافق حاصل شود، می‌خواهند پایان جنگ را ببینند.» در عین حال، وقتی صحبت از این می‌شود که اسرائیل چگونه از پایبندی به توافق‌های قبلی در گذشته اجتناب کرده است، بدبینی زیادی وجود دارد. وقتی صحبت از وحدت ملی فلسطین می‌شود، امید زیادی وجود دارد که اکنون شاهد باشیم که همه جناح‌های فلسطینی در مورد آنچه فلسطینی‌ها در آینده خواهند داشت، حرفی برای گفتن دارند.

تداوم بمباران

«هند خضری» در گزارش دیروز شنبه برای الجزیره نوشت، نیروهای اسرائیلی به چادری در المواسی حمله کردند که در آن دو کودک فلسطینی کشته و هشت نفر دیگر زخمی شدند. المواسی یک منطقه به اصطلاح امن بشردوستانه است که ارتش اسرائیل به فلسطینی‌ها گفته است که به آنجا بروند. اما از زمانی که نیروهای اسرائیلی ادعا کردند این منطقه یک منطقه بشردوستانه است، حملات هوایی بی‌پایانی به المواسی صورت گرفته است. همچنین حملات هوایی به مناطق دیگر، از جمله اردوگاه نصیرات که در آن یک دختر فلسطینی هدف قرار گرفت، انجام شده است؛ درحالی‌که چهار فلسطینی دیگر در محله التفه کشته شدند. مدتی پیش، مردی که سعی داشت به شمال برگردد، گفت که دو فلسطینی را دیده که در مقابل او مورد اصابت گلوله قرار گرفته و جانشان را از دست دادند. این گزارشگر نوشت، ما همچنان صدای انفجارهایی را می‌شنویم. بنابراین بمباران قطعا در سراسر نوار غزه متوقف نشده است.

واکنش‌های بین‌المللی

در عرصه بین‌المللی، واکنش‌ها عمدتا مثبت بوده است. میانجی‌های کلیدی مانند قطر و مصر از این تحول استقبال کرده و بر لزوم آتش‌بس فوری تاکید کرده‌اند. تشکیلات خودگردان فلسطین نیز ضمن استقبال، بر حاکمیت کامل فلسطین بر غزه تاکید ورزیده است. رئیس‌جمهور ترکیه هم از «باز شدن پنجره‌ای به روی صلح» سخن گفت. سازمان ملل طرفین را به «استفاده از این فرصت» برای پایان دادن به درگیری ترغیب کرده است. رهبران اروپایی از جمله فرانسه، آلمان و بریتانیا، این اقدام را «گامی مهم به جلو» خوانده و خواستار اجرای فوری آن شده‌اند. کشورهایی مانند کانادا و پاکستان نیز حمایت خود را اعلام کرده‌اند. در این میان، برخی مانند مالزی با لحنی محتاطانه‌تر، طرح را ناقص اما گامی ضروری برای توقف خونریزی دانسته‌اند. این واکنش‌های گسترده، نشان‌دهنده یک اجماع جهانی برای پایان دادن به بحران است؛ اما موفقیت نهایی آن به حل اختلافات بنیادین میان طرفین در مذاکرات پیش رو بستگی دارد.