تکرار 84 در 1403/ دوپاره شدن رای جبهه انقلاب رمز موفقیت اصلاح‌طلبان

انتخابات ریاست جمهوری چهاردهم در روز جمعه 8 تیر 1403 برگزار شد که از مجموع 24.535.185 رای ماخوذه، مسعود پزشکیان 10.415.991 رای، سعید جلیلی 9.473.298 رای، محمدباقر قالیباف 3.383.340 رای و مصطفی پورمحمدی 206.397 رای را از آن خود کردند.

برای دومین بار است که انتخابات ریاست جمهوری در کشورمان به دور دوم کشیده می‌شود. بار اول در سال 1384 در زمان برگزاری انتخابات ریاست جمهوری نهم چنین اتفاقی افتاد که در مرحله اول این انتخابات آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی 6 میلیون و 159 هزار و 453 رای، محمود احمدی‌نژاد 5 میلیون و 710 هزار و 354 رای، حجت‌الاسلام مهدی کروبی 5 میلیون و 66 هزار و 316 رای، محمدباقر قالیباف 4 میلیون و 75 هزار و 189 رای، مصطفی معین 4 میلیون و 54 هزار و 304 رای، علی لاریجانی 1 میلیون و 740 هزار و 163 رای و محسن مهرعلیزاده 1 میلیون و 289 هزار و323 رای آوردند.

در دور دوم انتخابات که در سوم تیر برگزار شد محمود احمدی‌نژاد با کسب 17 میلیون و 248 هزار و 782 رای به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شد و آیت‌الله هاشمی رفسنجانی هم 10 میلیون و 46 هزار و 701 آرا را کسب کرد.

نکته‌ای که در انتخابات 84 در شکست آیت‌الله هاشمی رفسنجانی از رقیب تازه نفسش به چشم می‌آید نبود اجماع بین همفکران و نزدیکان وی برای کنار کشیدن از انتخابات بود.

عبور نافرجام از هاشمی

حضور همزمان کروبی، معین و مهرعلیزاده از طیف اصلاحات باعث شد تا سبد رای هاشمی رفسنجانی به عنوان یک تکنوکرات شکسته شود و انتخابات به دور دوم برود. اصلاح‌طلبان که هشت سال بود دولت را در اختیار داشتند فکر می‌کردند می‌توانند با تعدد نامزد‌ها در انتخابات ریاست جمهوری نهم عنان کار را همچنان در اختیار خود داشته باشند لذا در مقابل هاشمی رفسنجانی که از لحاظ سیاسی به آنها نزدیک بود ایستادند تا با عبور از هاشمی نشان دهند که می‌توانند بدون وی زمام امور کشور را در دست بگیرند، اما ائتلاف نکردن آنها با یکدیگر به ضررشان تمام شد و محمود احمدی‌نژاد که در زمان ریاست‌جمهوری هاشمی رفسنجانی استاندار اردبیل بود موفق به پیروزی در این انتخابات شد و جریان اصولگرا توانست حیات سیاسی جدیدی با حضور وی آغاز کند گرچه در زمان ریاست جمهوری احمدی‌نژاد اختلافات گسترده‌ای در بین اصولگرایان با یکدیگر ایجاد شد.

هزینه‌های کاندیداهای پوششی برای کشور

انتخابات زودهنگام 1403 در حالی برگزار شد که چهار نامزد از جبهه انقلاب توسط شورای نگهبان تاییدصلاحیت شده بودند و از همان ابتدا گمانه‌زنی‌ها برای اینکه بر سر یک نفر ائتلاف کنند وجود داشت، اما این ائتلاف با کناره‌گیری دو تن از نامزد‌ها یعنی علیرضا زاکانی و سید امیرحسینی قاضی‌زاده هاشمی شکل نگرفت، چون سومین نفر تن به انصراف نداد.

علیرضا زاکانی و سید امیرحسینی قاضی‌زاده هاشمی دو نامزدی که به‌عنوان نامزد پوششی از ادامه انتخابات کنار کشیدند با نظرسنجی‌ها و بررسی اقبال مردمی معلوم بود که سبد رای کمتری نسبت به سعید جلیلی و محمدباقر قالیباف دارند البته زاکانی در انتخابات 1400 هم به‌عنوان نامزد پوششی عمل کرده بود و قاضی‌زاده هاشمی هم حدود یک میلیون رای در انتخابات 1400 کسب کرده بود لذا پس از گرم کردن تنور انتخابات از ادامه کار انصراف دادند تا جبهه انقلاب پیروز انتخابات شود.

حضور کاندیدا‌های پوششی که از انتخابات 96 در جریان انتخابات پدید آمد هزینه‌های زیادی را به بیت‌المال تحمیل می‌کند که ازجمله آن می‌توان به صرف وقت و انرژی برای ثبت‌نام نامزد‌ها در وزارت کشور، بررسی احراز صلاحیت‌ها در شورای نگهبان و تبلیغات انتخاباتی به‌ویژه برنامه‌هایی که صداوسیما برای نامزد‌ها در نظر می‌گیرد، اشاره کرد که باعث می‌شود هزینه‌های کشور در ایام انتخابات به‌دلیل حضور کاندیدا‌های پوششی افزایش یابد؛ لذا اگر قانون جامع انتخابات نوشته شود باید فکری برای حضور نامزد‌های پوششی کند.

نبود اجماع بین نامزدهای اصلی

نکته‌ای که در انتخابات 1403 باید به آن اشاره کرد اجماع نکردن دو نامزد اصلی جبهه انقلاب یعنی سعید جلیلی و محمدباقر قالیباف برای دومین بار است چرا که این دو نامزد در انتخابات 92 هم به نفع یکدیگر کنار نکشیدند و حجت‌الاسلام حسن روحانی پیروز انتخابات شد.

انصراف ندادن جلیلی و قالیباف به نفع یکدیگر باعث شد که رای جبهه انقلاب شکسته شود و مسعود پزشکیان با 10.415.991 رای به‌عنوان نفر اول در دور اول انتخابات چهاردهمین دوره ریاست جمهوری معرفی شود و جلیلی با 9.473.298 رای دوم شود و به دور دوم انتخابات بروند، اما اگر قالیباف که هم‌اکنون رئیس مجلس دوازدهم است ازخودگذشتگی می‌کرد و به ریاست مجلس شورای اسلامی اکتفا می‌کرد رای بیش از سه میلیونی وی می‌توانست ورق را به نفع جبهه انقلاب برگرداند چراکه به گفته محسن اسلامی دبیر و سخنگوی ستاد انتخابات کشور جلیلی 38.8 درصد آرا و قالیباف 13.8 درصد آرا را کسب کرده بودند که در صورت ائتلاف بین این دو جلیلی می‌توانست با کسب 1+50 درصد آرا در مقابل 42.6 درصدی که پزشکیان کسب کرده بود در همین مرحله اول راهی پاستور شود و اعضای جبهه انقلاب که دولت سیزدهم و مجلس یازدهم را در اختیار داشتند این بار می‌توانستند دولت چهاردهم و مجلس دوازدهم را در اختیار خود بگیرند، اما انصراف ندادن نامزد‌های اصلی جبهه انقلاب اختلافات درونی جبهه انقلاب را برای رقیبان علنی کرد.

اعضای جبهه انقلاب که در شورای ائتلاف و جبهه پایداری همین چند ماه پیش برای انتخابات مجلس دوازدهم با یکدیگر ائتلاف کرده بودند این بار نتوانستند بر سر یک نامزد واحد به نتیجه برسند و نتیجه آن کشیدن کار انتخابات به، اما و اگر برای آنهاست.

امید به شکست رقیب

در مقابل جبهه انقلاب، اصلاح‌طلبان با داشتن یک نامزد در انتخابات توانستند آرایشان را تجمیع کنند و از اختلافاتی که در گذشته داشتند عبور کنند. البته پزشکیان علاوه بر داشتن حمایت اصلاح‌طلبان حمایت اصولگرایان معتدل را هم به‌دست آورد و توانست رای اول مردم در مرحله اول انتخابات در کشور باشد.

اعضای جبهه انقلاب یا همان اصولگرایانی که خط مشی خود را نسبت به جریان اصولگرایی بازتعریف کرده‌اند اگر از تجربه انتخابات 84 برای اصلاح‌طلبان عبرت گرفته بودند امروز شاهد دوپاره شدن آرایشان بین قالیباف و جلیلی نبودند و می‌توانستند در همین دور اول انتخابات کار را به نفع خود تمام کنند.

مرحله دوم انتخابات در روز جمعه 15 تیر برگزار می‌شود و قالیباف هم به صف زاکانی و قاضی‌زاده هاشمی برای حمایت از جلیلی پیوسته است. امری که دیر است و باید یک روز پیش از انتخابات صورت می‌گرفت، اما این اقدام باعث شده تا بارقه‌های امید در بین اعضای جبهه انقلاب برای در اختیار گرفتن دولت همچنان وجود داشته باشد.

در مقابل اصلاح‌طلبان هم که بار دیگر شاهد حمایت مردمی هستند و تک‌نامزدشان توسط مردم به‌عنوان نفر اول در انتخابات 8 تیر برگزیده شده است امیدوارند با جلب توجه بیشتر مردم و به میدان آمدن رای‌های خاکستری بعد از 27 سال دولت سوم اصلاحات را شکل دهند.

گزارش: محمد امیرحسینی