تکنولوژی در راه بدرقه جعبه جادویی / آیا به زودی با تلویزیون خداحافظی خواهیم کرد؟
گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو - مریم سواری؛ بدون شک در گذشته نه چندان دور که تلویزیون همچنان برای چند نسل گذشته پدیده‌ای نوظهور محسوب می‌شد و تعداد اندکی کانال و محتوا در دسترس بود؛ در مخیله نمی‌گنجید که تعداد این شبکه و برنامه‌ها به این شدت و سرعت با چنین رشد چشمگیری مواجه شود و شرایط به نحوی پیش برود که هم اکنون هر فردی با کمترین امکانات بتواند شبکه شخصی خودش را راه اندازی کند،...
گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو - مریم سواری؛ بدون شک در گذشته نه چندان دور که تلویزیون همچنان برای چند نسل گذشته پدیده‌ای نوظهور محسوب می‌شد و تعداد اندکی کانال و محتوا در دسترس بود؛ در مخیله نمی‌گنجید که تعداد این شبکه و برنامه‌ها به این شدت و سرعت با چنین رشد چشمگیری مواجه شود و شرایط به نحوی پیش برود که هم اکنون هر فردی با کمترین امکانات بتواند شبکه شخصی خودش را راه اندازی کند، به تولید محتوا بپردازد و البته کسب درآمد هم داشته باشد.
امروز با پیشرفت تکنولوژی و فضا‌های اینترنتی اشتراک گذاری ویدیو این امکان به ما داده شده که در هر زمان و مکانی که بخواهیم به محتواهای گوناگون سرگرمی، علمی، آموزشی و فیلم و سریال دسترسی داشته باشیم. با توجه به شرایط پیش آمده و دسترسی عده زیادی از افراد جامعه به موبایل و اینترنت، کم کم شاهد کنار گذاشته شدن شبکه‌های تلویزیونی توسط نسل جدید هستیم و امروزه حتی خردسالانی را می‌بینیم که محتوای موردعلاقه‌شان را با سلیقه خودشان، از وبگاه‌ها و VODها برمیگزینند. اما آیا این موضوع به معنای حذف تدریجی تلویزیون است؟
*س_ شبکه‌های اشتراک گذاری ویدیو؛ یوتیوب_س*VOD (Video on Demand- ویدئو در زمان درخواست) به زبان ساده یک سیستم برای توزیع رسانه‌ی ویدیویی است که امکان دسترسی به محتوا را به نحوی متفاوت با تلویزیون سنتی فراهم می‌کند. نیازی به تجهیزات تلویزیونی سنتی نیست و کاربران از لحاظ زمان بندی شبکه پخش، با محدودیت رو به رو نخواهد بود. همین موضوع به خودی خود علت نام گذاری را توضیح می‌دهد.
خالد لویمی در گفتگو با دانشجو درباره اینگونه شبکه‌ها بیان کرد: «برنامه‌های اشتراک گذاری محتوا و به‌ویژه یوتیوب به دلایلی از جذبه‌هایی برخوردارند که رشد و فراگیری آن‌ها را روز به روز بیشتر می کند. مهم‌ترین امتیازات این شبکه‌ها قابلیت اشتراک‌گذاری متنهای چند‌رسانه ای (مولتی مدیا) در گستره مخاطب جهانی می‌باشد. شخصی‌سازی، تولید و انتشار محتوا از دیگر مزیت های این شبکه‌های اجتماعی هستند، به نحوی که هم‌اینک هر شهروند می‌تواند از یوتیوب، یک کانال تلویزیونی داشته‌باشد. این خاصیت، استقلال بیشتری به شهروند در تولید و انتشار و اختیار محتوای دلخواه می‌دهد و از محدودیت‌های رسانه‌های رسمی به‌دور می‌باشد.»
در دهه اخیر شاهد رشد چشم‌گیر انواع سایت‌های پخش ویدئو بودیم که معروف‌ترین آن‌ها یوتیوب است. یوتیوب به شکل عمومی در ماه مه سال 2005 در معرض عموم قرار گرفت و به سرعت رشد کرد؛ به نحوی که در ماه ژوئیه سال 2006 اعلام شد که هر روز در یوتیوب بیش از 65000 ویدئو بارگذاری می‌شود و 100 میلیون بار مورد بازدید قرار می‌گیرد.
علاوه بر توانایی راه‌اندازی کانال شخصی و تولید محتوای آزاد در یوتیوب، درآمد‌زایی نیز از مواردی بود که باعث تشویق کاربران به تولید محتوا می‌شد. همین موضوع سبب شده که کاربران بارگذار کننده محتوا (یوتیوبرها) تلاش کنند که در حوزه تخصصی خودشان ویدیو‌های با کیفیت‌تری تولید کنند و این قضیه به خودی‌خود سبب ترجیح این کانال‌ها نسبت به برخی شبکه‌های تلویزیونی شده؛ چرا که تماشای محتوای دلخواه، در زمان و مکان دلخواه بسیار معقول‌تر از انتظار برای زمان مشخصی است.
*س_ یوتیوب در ایران_س*یوتیوب از سال 2005 به شکل منقطع در ایران فیلتر می‌شد، اما پس از انتخابات سال 1388 و جو متشنج پیش آمده، این سرویس به کل از دسترس خارج شد و علیرغم گسترش روز‌افزون سرویس یوتیوب، جامعه یوتیوب فارسی زبان نتوانست با توسعه مذکور همراه شود.
این کارشناس امور رسانه‌ای با توجه به وضع موجود در این‌باره گفت: «مقوله فیلتر عملا کارآیی خود را به لحاظ فنی از دست داد‌ه‌است، جهت بهینه‌سازی وضعیت در یوتیوب راهی بجز تولید محتوای کیفی و اثر‌گذار با در نظر داشتن مخاطب هوشمند و چند گزینه ای وجود ندارد.» البته نباید نادیده گرفت که در سالیان اخیر شاهد رشد چشم‌گیر یوتیوبران فارسی زبان در یوتیوب بوده‌ایم که جدا از دلایلی که می‌تواند داشته باشد، موید نقل قول فوق است.
*س_ جایگزین وطنی یوتیوب_س*به زودی جایگزین وطنی یوتیوب معرفی شد و با توجه به آمار موجود تا حدی جایگزین موفقی نیز بود! سرویس آپارات در سال 1389 راه‌اندازی شد و در سال 1391 به آمار یک میلیون بازدید در سال رسید و هم‌اکنون نیز بر اساس آمار وبسایت الکسا در رتبه دوم سایت‌های پر بازدید ایران قرار گرفته است و بر اساس آخرین آماری که در سال 1399 توسط آپارات منتشر شده جمعیتی بالغ بر 36 میلیون مخاطب ماهانه و بیش از 180 میلیون دقیقه تماشای روزانه دارد.
این کارشناس حوزه رسانه عنوان کرد: «آپارات تجربه نسبتا موفقی بوده‌است و تولید محتوای خوبی در آن صورت گرفته‌است. به نظر می رسد آپارات نیاز به "برند سازی" بیشتری داشته باشد؛ ضمن آن‌که نیاز به فضای راحت‌تری جهت تولید و نشر سلیقه‌های مختلف دارد چرا که در یوتیوب محدودیت خاصی وجود ندارد.»
*س_ سرویس‌های اشتراکی ویدیوی جهانی و همتایان ایرانیشان_س*قطعا نام "نتفلیکس" را بارها شنیده‌ایم. سرویس اشتراکی فیلم و سریال که با دریافت حق اشتراک به کاربران اجازه دسترسی به تعداد زیادی فیلم و سریال می‌دهد. همتا‌های نام آشنای نتفلیکس در ایران فیلیمو و نماوا هستند که نام‌های آن‌ها را در سال‌های اخیر بسیار می‌شنویم و بسیار از گوشه و کنار شنیده شده که با اعمال فشار و نوعی انحصار در میان سایت‌های ایرانی سعی در جذب تماشاگر دارند.
فیلیمو به عنوان یک شبکه تماشای خانگی آنلاین در سال 1395 شروع به کار کرده و تا کنون بیش از 35 هزار محتوای ویدیویی برای کاربرانش فراهم کرده؛ به گفته آماری که توسط فیلیمو منتشر شده فیلیمو در طی سال گذشته یک میلیون و صد کاربر فعال داشته است.
خالد لویمی درباره این VODهای اشتراکی می‌گوید: «در ایران در آغاز راه هستند، موفقیت آنان مرتبط به مؤلفه های خارج از فرمتشان می باشد. اینکه محتوای منشور در آن‌ها از جذبه کیفی لازم در قیاس با شبکه های رسمی برخوردار باشد؛ که البته چند تجربه از جمله سریالهای شهرزاد، هیولا، عاشقانه و هم گناه تاحدی موفق بودند. نکته دیگر سرعت و قیمت اینترنت در ایران است که برای مخاطب عام انگیزه کافی خرید محتوا ایجاد نمی کند. به‌نظر می رسد با ارزان‌تر شدن اینترنت، این شبکه‌ها به مرحله سوددهی برسند»
البته با توجه به افزایش هزینه‌ای که اخیرا توسط VODهای داخلی صورت گرفته که واکنش‌های زیادی از کاربران فضای مجازی را نیز به همراه داشته؛ نمی‌توان پیش بینی کرد که تعداد کاربران این VODها همچنان رو به رشد باشد و شاید حتی تشویق کاربران به دانلود غیر مجاز محتوا را در پی داشته باشد.
*س_ آینده‌ای بدون تلویزیون_س*یوتیوب ونتفلیکس، آپارت و فیلیمو تنها چند نمونه بارز جهانی و داخلی، از تعداد بسیار زیادی سایت پخش ویدیو هستند و البته آمار بازدید آن‌ها به تنهایی می‌تواند نمایانگر میزان اثربخشیشان در حذف تدریجی شبکه‌های تلویزیونی باشد. کارشناس مربوطه در رابطه با این پیش بینی عنوان کرد: «به طور کلی جهان ارتباطی به سمت شخصی‌تر شدن در حال حرکت است. اواخر قرن بیستم با گسترش ماهواره‌ها و زیر ساخت‌های تلفن همراه، مبحث کثرت در عین وحدت جهان ارتباطی مطرح شد به عبارتی، به اندازه تنوع های فکری، فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و... منبر رسانه ای بر بستر شبکه های اجتماعی ایجاد می شود؛ اما این کثرت کانال‌ها به تکه تکه شدن زیست جهانی منجر نمی شود، بلکه شهروندی خواهیم داشت که تعلقات رسانه ای خاص خود را ارضاء شده می بیند. در عین حال تبدیل به شهروندی جهانی با خیلی تشابهات با دیگر شهروندان شده. در این زمینه رسانه های سنتی مانند تلویزیون رو به افول خواهند رفت.»
*س_ چه کاری از دست تلویزیون ساخته است؟_س*خالد لویمی در این‌باره گفت: «مزیتی که می تواند به بقاء آنان کمک کند، پوشش خبری به هنگام و همچنین تغییر در فرمت و ساختار تولید برنامه به نحوی که خود را با شبکه اجتماعی شبیه سازی کنند. سرعت شکل گیری افکار عمومی به واسطه اثر‌گذاری شبکه‌های اجتماعی بسیار فزونی یافته‌است. رسانه های رسمی جهت حفظ قدرت اثر گذاری خود می‌بایست در شناخت خواست مخاطب دیجیتال چابک‌تر عمل کنند. سرعت تولید و انتشار اخبار و تولید محتواهای متناسب با ذائقه شهروند شبکه ای شده و شبیه‌سازی ساختاری با شبکه های اجتماعی می تواند به حفظ جایگاه رسانه‌های رسمی کمک کند.»
