جاده مخصوص و انتظار معجزه / صنعت خودروسازی در سال جهش تولید به کجا می‌رسد؟
خودروسازان که با بدهی به قطعه سازان همچنان زیان‌ده هستند توانستند با اعتبارات بانکی بخشی از بدهی خود را به قطعه سازان پرداخت کنند اما آیا در سال جدید که جهش تولید نامیده شده، در جاده مخصوص شاهده معجزه خواهیم بود؟
به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ سال 1399 در حالی آغاز شد که ویروس کرونا بر اقتصاد کشورمان همچون سایر کشورها سایه افکنده و محاسبات اقتصادی را با چالشی جدی روبرو کرده است، اما در کشورمان قبل از رسیدن این مهمان ناخوانده نشانه‌هایی دیده شد که عاقبت برخی صنایع ازجمله صنعت خودروسازی را کاملا مشخص کرده است.
در پی شیوه ویروس کرونا، بازار خودرو مانند سایر بخش‌های اقتصادی، دچار رکود شده و خرید و فروش‌ها به حداقل ممکن رسید و باعث شد قیمت‌های خودرو روند کاهشی به خود بگیرند اما در رکود معاملات واقعی، فضای دلالی و افزایش قیمت‌ها در فضای مجازی داغ شد. با این حال خودروسازان وطنی با اعلام خبر رونمایی از محصولات جدید به استقبال بهار 99 رفتند.
براساس این گزارش، فعالان بازار خودرو دلیل نوسانات قیمت خودرو را کاهش عرضه از سوی خودروسازان می‌دانند که قرار بود با فروش بخشی از تولیدات خودروسازان در حاشیه بازار اختلاف قیمت ها برطرف شود اما نه تنها این موضوع محقق نشده بلکه روند رو به رشد اختلاف قیمت ها هر روز رکورد جدیدی را ثبت می‌کند اما خودروسازان به جاری پاسخگویی، سکوت اختیار کردند و فقط با اعلام طرح هایی، خودرو آن هم برای سال 1400به مردم فروختند و می‌فروشند. در سایر فروش‌ها هم مصرف کننده به سختی امکان ثبت نام دارد و در نهایت مشخص نیست ظرفیت های بسیار کم خودروها در پیش فروش‌های فوری از آن چه کسانی می‌شود.
در حال حاضر اختلاف قیمت کارخانه تا بازار در بسیاری از محصولات خودروسازان وطنی بخصوص خودروهای زیر 100میلیون تومان از 25 تا 55 میلیون تومان شده است. حال صنعت خودروسازی ایران در حالی وارد دهه ششم حیات خود شده که اگرچه در ظاهر رشد و توسعه قابل‌توجهی داشته، اما حوادث و شرایط بعضا نشان داده که هنوز این صنعت به اقتدار و جایگاه اصلی خود نرسیده و در صورت عدم دسترسی به رانت‌های گسترده دولتی قطعا راهی جز شکست نخواهد داشت.
در این مجال قصد داریم تقویم 365 روز گذشته صنعت خودروسازی کشورمان را یک‌بار مرور کنیم تا بتوانیم حداقل نمایی از یک سال پیش روی آن داشته باشیم، درحالی‌که نباید فراموش کنیم که یک ضرب‌المثل قدیمی می‌گوید «سالی که نکوست از بهارش پیداست»!
کمبودهایی که بلای جان اهالی جاده مخصوص شد
خودروسازی ایران که یکی از صنایع مهم بعد از صنعت نفت و پتروشیمی شناخته می‌شود سال 98 را درحالی‌که آغاز کرد که تعهدات معوق بسیاری گربیانش را گرفته بود و چرخ تولید در این صنعت به دلایل مختلف آن‌طور که لازم بود حرکت نمی‌کرد.
کاستی‌ها و ناکارآمدی مدیریتی، تحریم‌های آمریکا و البته سایه دولت در این صنعت وزنه‌های سنگینی بود برپای خودروسازی ایران که علی‌رغم برنامه‌های رؤیایی مدیران، سال گذشته را به رخوت آغاز کند. رخوتی که با کمبود قطعات و زیان انباشته در این بخش از اقتصاد کشور همراه بود و تنها یک حرکت لازم بود تا برای همیشه موتور صنعت خودرویی ایران خاموش شود و بازهم مثل همیشه رانت‌های دولتی از راه رسیدند و مصوباتی، میلیاردها تومان به این صنعت سرازیر کرد تا دوباره نبض این صنعت شروع به زدن کند.
در این دوره دولت که تا اوایل مردادماه گذشته تأکید در ثبات قیمتی در خودروسازی داشت، یک‌باره خط عوض کرد و از آزادسازی قیمت‌ها با رعایت استانداردهای 85 گانه جدید سخن گفت، به‌این‌ترتیب نفس تازه خودروسازی باعث شد تا چند ده هزار خودروی نیمه‌تمام کف پارکینگ‌ها فروخته شد.
این اتفاق اگرچه برای مدتی کوتاه خطوط تولید را دوباره به جریان انداخت؛ اما یک امتیاز قابل‌توجه یعنی افزایش قیمت (به اعتقاد برخی گران کردن خودروهای وطنی) را برای خودروسازی ایران که حال روز خوشی نداشت به ارمغان آورد. روند صعودی قیمت‌ها عطش تازه‌ای در بازار ایجاد کرد که تنها حاصلش در دفاتر محاسباتی اهالی جاده مخصوص دیده شد.
از مهرماه گذشته که خودروهای نیمه‌کاره پارکینگ خودروسازی‌ها روانه بازار شد و کاهش قابل‌توجه تولید این سیگنال را به بازار داد که رفته‌رفته خریداران باید منتظر رویدادهای دهه شصت شمسی باشند، چون افت تولید قابل‌توجه است و تقاضا رفته‌رفته روند افزایشی گرفته است.
نکته جالب در صنعت خودروسازی ایران این بود که یک‌باره موضوع بومی‌سازی قطعات خارجی مطرح شد تا وابستگی بالای 50 درصدی خودروسازی ایران به حداقل خود رسیده و به‌قول‌معروف صنعت خودرویی را در مقابل کارشکنی دشمنان بیمه کنیم.
اما این برنامه اگرچه در راستای اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است و می‌تواند آینده‌ای مناسب و به‌دوراز کارشکنی‌های دشمنان برای صنعت خودرویی ایران ایجاد کند، اما سؤال اصلی اینجاست که آیا این سیاست واقعا کارآمد بوده یا اینکه نهایتا دستاوردی برای صنعت خودرویی ایران ندارد.
به‌این‌ترتیب اگرچه همکاری‌های صنعت خودروسازی ایران با برخی نهادها برای تأمین نیازهای قطعه‌ای آغاز شد و احتمالا در آینده ای نزدیک شاهد کاهش وابستگی خودروسازان به خارج از مرزها هستیم اما تا اجرایی شدن آن عطش فعلی بازار باعث شد قیمت‌ها سر به فلک بکشد تا جایی که پراید به‌عنوان ارزان‌ترین خودرو در بازار سقف قیمتی 70 میلیونی را تجربه کند و خودروهای دیگر هم قله‌های دست‌نیافتنی قیمت را یک‌ماهه فتح کردند.
باید شاهد چند بار اعلام ورشکستگی خودروسازان بودیم
در همین راستا فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو در این زمینه به خبرنگار شبکه اطلاع رسانی راه دانا می‌گوید: خودروسازی ایران درگیر مشکلاتی شده که برای بهبود شرایط اگر کمک‌های دولتی نباشد در دوره‌ای کوتاه شاهد ورشکستگی سنگین آن‌ها هستیم. سال 98 خودروسازان بر ناکارآمدی و سیاست‌های اشتباه خود تأکید کردند و بازهم شاهد کمک‌های دولتی برای سرپا نگه‌داشتن آن‌ها بودیم درحالی‌که واقعا این صنعت ورشکسته است و حیات اقتصادی آن‌ها تنها وابسته به کمک‌های دولت است.
وی با اشاره به زیان انباشته قابل‌توجه در این صنعت افزود: اگرچه خودروسازان اعلام می‌کنند حدود 17 هزار میلیارد تومان زیان انباشته دارند اما واقعیت امر اینجاست که رقم زیان انباشته آن‌ها حداقل 4 برابر این رقم است.
این کارشناس صنعت خودرو معتقد است خودروسازان برای جبران رقم زیان انباشته خود و بهبود شرایط حداقل به 25 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید نیاز دارند که با شرایط فعلی تقریبا امکان‌پذیر نیست.
زاوه درباره روند صعودی شاخص سهام خودروسازان در برخی دوره‌های سال گذشته نیز تأکید کرد: برخی عملیات حسابداری که منجر به پنهان شدن زیان خودروسازان است و بعضا اعلام سودهای غیرواقعی باعث شده تا این شاخص‌ها سبزرنگ باشند درحالی‌که واقعیت ارز سهام خودروسازی ایران قرمزی غیرقابل‌انکار است.
خودکفایی با برنامه‌ریزی منطقی مناسب است
محمدرضا نجفی منش کارشناس صنعت قطعه‌سازی هم در گفتگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع رسانی راه دانا گفت: اگرچه صنعت قطعه‌سازی ایران دستاوردها و پیشرفت‌های قابل‌توجهی دارد و در بسیاری از موارد امکان تولید قطعات با فناوری بالا را دارد اما برای رسیدن به جایگاه منطقی و قابل‌قبول نیازمند سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی هستیم.
وی تأکید کرد: اصولا قطعه‌سازی ایران به دلیل برخی سیاست‌های گذشته آن‌طور که شایسته و مناسب بوده رشد نکرده و برای رسیدن به وضعیت مطلوب صنعت خودروسازی باید نسخه‌ای بومی ازآنچه ترکیه برای صنعت قطعه‌سازی داشته را در کشورمان اجرایی کنیم، چون نواختن شیپور از سربزرگ حاصلی نخواهد داشت. اصولا خودروسازی زنجیره‌ای از فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی است که از اولین بخش پس مطالعات و طراحی قطعه‌سازی است به همین دلیل شاید دور از واقعیت نیست بگوییم برخی مشکلات خودروسازان در کشورمان مرتبط به مشکلات قطعه‌سازی بوده و باید برای این منظور برنامه‌ریزی دقیق صورت پذیرد.
این کارشناس و فعال صنعت قطعه‌سازی ایران ادامه داد: اگر واقعا به دنبال بهبود اوضاع صنعت خودروی کشورمان هستیم، باید ابتدا قطعه‌سازی را تقویت و ارتباطش با تولیدکنندگان قطعه بین‌المللی را مهیا کنیم چون این ارتباط می‌تواند علاوه بر فناوری فعالیت برم بنای اصول اقتصادی در صنعت قطعه‌سازی کشور ایجاد کند و اگر به دنبال صنعت خودروسازی قوی هستیم باید قطعه‌سازی قوی‌تری داشته باشیم که بتواند نیازهای زنجیره صنعت را تأمین کند.
آینده مبهم خودروسازی؛ منتظر معجزه نباشیم
بابک صدرایی، کارشناس صنعت خودرو نیز در گفتگو با خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع رسانی راه دانا، درباره آینده صنعت خودروسازی و قیمت این محصول در بازار ایران طی سال جدید، گفت: شواهدی که از این صنعت کاملا وجود دارد تأکیدی به این نکته است که اصولا نباید معجزه در خودروسازی ایران باشیم. حتی اگر تمام آیتم‌های مؤثر در صنعت خودرو یک‌باره مثبت شود حداقل یک سال و نیم زمان لازم داریم تا شاهد تغییرات مثبت باشیم و ازاین‌رو تا پایان سال آینده با شواهد فعلی اتفاق خاصی در صنعت خودرویی تجربه نمی‌کنیم.
وی افزود: سال 98 هم مثل سال‌های گذشته بسیاری از مشکلات خودروسازی را به سال بعد یعنی 99 انتقال داد، اتفاقی که حداقل طی چندین سال گذشته دائم تکرار شده است. برخی تحولات روانی در بازار حاکم است اما خبری از بهبود نیست و نباید منتظر اتفاق خاصی در این صنعت باشیم چون بازهم تنفس مصنوعی دولت با ارائه بسته‌های حمایتی و... صنعت خودروسازی ایران را زنده نگهداشته و این بیمار بهبود نیافته است.
خودروسازان و یک بازار کاملا انحصاری / مردم قدرت انتخاب ندارند
سید مرتضی مصطفوی، کارشناس ارشد اقتصادی در مورد آشفته بازار خودرو، به خبرنگار شبکه اطلاع رسانی راه دانا، می‌گوید: خودرو با توجه به سیاست‌های اقتصادی دولت از یک کالای مصرفی به کالای سرمایه‌ای تبدیل شده و در بازار علاوه بر تقاضای واقعی مصرف کننده، با یک تقاضای بسیار زیاد دلالی و واسطه‌گری با نگاه سفته‌بازی و کسب سود مواجه هستیم و می‌بایست علاوه بر افزایش عرضه خودرو، عرضه را به سمت مصرف کننده واقعی هدایت کرد یعنی به تقاضای بازار توجه و تقاضای سفته بازی را از بین برود.
وی با بیان اینکه دولت برنامه‌ای برای کنترل و کاهش قیمت خودرو ندارد، افزود: خودرو امروز با قیمت واقعی و با کیفیت مناسب به دست مصرف کننده نمی‌رسد. خودروسازی ما یک بازار بکر و انحصاری در اختیار دارد که متاسفانه دولتی‌ها در آن ذینفع هستند و در این میان مردم قدرت انتخابی ندارند.
مصطفوی با تاکید بر اینکه باید ساختار خودروسازان اصلاح شود، گفت: متاسفانه صنعت خودرو به حیاط خلوت برای رانت و فساد تبدیل شده است و این صنعت باید به صورت واقعی خصوصی شود.
صنعت خودروسازی به روایت آمار
تعداد 30 خودروساز در ایران، 2 خودروساز اصلی و 28 خودروساز (مونتاژ‌کار) خصوصی
5 ماه اول سال سال گذشته 200 هزار دستگاه خودروی ناقص در پارکینگ خودروسازان روانه بازار شده است
کاهش 40 درصدی تولید در سال 97 نسبت به سال 96
حداکثر 40 میلیون دلار کاهش نرخ ارزبری در سال 98 درحالی‌که قرار بود 500 میلیون دلار کاهش ارزبری داشته باشند
احتمالا 100 میلیون دلار کاهش ارزبری در سال جدید را داریم
2 محصول کاملا جدید و 3 محصول بروز شده در سال 99
به گزارش دانا، صنعت خودروسازی ایران یکی از صنایع مهم کشور است و می‌بایست این صنعت با اصلاح ساختار به سمت بهبود وضعیت و تولید خودروهای با کیفیت و مورد انتظار مردم حرکت کند اما تاکنون این امر محقق نشده و امیدواریم در سال جدید که سال جهش تولید است خودروسازان وطنی به خود بیایند البته دولت امسال به دنبال عرضه و فروش سهم خود در بازار است و وزارت صنعت، معدن و تجارت هم سناریوهایی را برای این امر برنامه ریزی کرده است.
انتهای پیام / ن