جزئیات ماجرای خرید سوخو -35 از روسیه / ایران چه زمانی جنگنده‌هایش را تحویل می‌گیرد؟

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، چند روز پیش بود که شماری از رسانه‌ها از جمله «دیفنس بلاگ» و «دیفنس میرور» گزارشهایی از افشای اسناد خرید 48 فروند سوخو 35 از سوی ایران منتشر کردند.

بنابر گزارش فرارو، در همین ارتباط شماری از رسانه‌ها که اخبار نظامی را منتشر می‌کنند، از افشای اسناد خرید سوخو -57 از سوی الجزیره و سوخو -35 از سوی ایران و اتیوپی خبر دادند. پایگاه «دیفنس بلاگ» در همین خصوص نوشت: یک سند که به تازگی از سوی شرکت دفاعی روسی «روستک» به بیرون درز کرده، جزئیات [تازه‌ای را] در خصوص قیمت گذاری، برنامه تحویل و صادرات جنگنده‌های پیشرفته سوخو برای شماری از مشتریان منطقه‌ای از جمله ایران، الجزیره و اتیوپی نشان می‌دهد.

بر اساس اعلام «دیفنس بلاگ» این اسناد در تاریخ سوم اکتبر از سوی هکرهای موسم یه «بلک میرور» که ادعا می‌کنند به بیش از 300 سند داخلی از سامانه‌های روستک دست یافته‌اند، به‌صورت آنلاین منتشر شده است.

این اسناد شامل مکاتبات، ارائه‌ها و قراردادهای صادراتی است که جزئیات همکاری دفاعی روسیه با شرکای خارجی، طرح‌های لجستیکی ارائه شده برای فرار از تحریم‌ها و اسناد فنی مرتبط با تحویل‌های تسلیحاتی را نشان می‌دهد. به نوشته دیفنس بلاگ، اگرچه اصالت این اسناد بطور مستقل مورد تأیید قرار نگرفته است، تحلیلگران می‌گویند این محتوا به شکلی زیاد هم‌راستای گزارشهای سابقی است که در خصوص مذاکرات مسکو در زمینه صادرات [موارد نظامی] انجام گرفته است.

وقتی به جای نام خریداران، یک کُد ذکر می‌شود

اما مطلب جالب توجه در این اسناد آن است که در بخش نام خریداران یک کد ذکر شده است. در همین ارتباط، پایگاه دیفنس بلاگ می‌گوید: یکی از صفحات لو رفته از این اسناد که بسیار دست به دست هم شده است، لیستی از قراردادهای شرکت «کرت» (KRET) هست که در واقع یک زیرمجموعه‌ای از روستک به شمار می‌رود که در راستای ادغام جنگ الکترونیک در هواپیماهای سوخو تخصص دارد. در این سند مشتری‌ها بر اساس سیستم طبقه‌بندی ملی روسیه کُدگذاری شده‌اند: کد 364 به عنوان ایران، 012 به عنوان الجزیره و 231 به عنوان اتیوپی.

هر کدام از مشتری‌ها چند جنگنده سفارش داده‌اند؟ 

بر اساس این جدول افشا شده، ایران 48 جنگنده سوخو -35 چند منظوره، الجزیره 12 عدد جنگنده نسل پنجم سوخو -57 و 14 عدد سوخو -34 و اتیوپی شش عدد سوخو -35 سفارش داده است. طبق این گزارش، در صورتی که این قراردادها دقیق باشند، نشانگر برخی از مهمترین صادراتهای روسیه در زمینه هواپیماهای جنگی از زمان حمله روسیه به اوکراین به حساب می‌آید.

ایران کی صاحب سوخو -35 می‌شود

این سند همچنین در خصوص جدول تحویل این جنگنده سخن به میان آورده است. بر اساس این گزارش، قرار است سوخو -35‌های ایران بین 16 تا 18 ماه و 46 تا 48 ماه پس از دریافت پیش پرداخت‌های اولیه برای ایران ارسال می‌شوند. حال با احتساب اینکه نخستین پرداخت ایران سال 2022 بوده است، ارسال کار از سوی کرت به کارخانه تولید هواپیما بین سالهای 2024 تا 2026 بایستی صورت بگیرد و در نهایت، مونتاژ واقعی، آزمایش پرواز و صدور گواهینامه هواپیما بایستی صورت پذیرد که با این حساب، تحویل کامل این جنگنده‌ها به ایران بین سالهای 2026 تا 2028 صورت خواهد گرفت.

آیا اتیوپی زودتر از ایران جنگنده‌هایش را تحویل می‌گیرد؟ 

بنابر این سند افشا شده، اتیوپی قراردادش در مراحل پایانی قرار داشته و حتی امکان دارد تحویل آن‌ها آغاز شده باشد.

با این حال جدول زمانی این سند نشان می‌دهد بیشتر این قراردادها یا پیش از حمله روسیه به اوکراین امضا شده و یا اندکی پس از آغاز جنگ امضا شده است.

موعد تحویل جنگنده‌های سوخو -35

اما با آنکه ایران از مدت‌ها پیش سفارش این نوع جنگنده را به روسیه داده، اما همچنان موفق نشده است تا آن‌ها را تحویل بگیرد. سال 1401 بود که یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در مصاحبه‌ای اختصاصی با خبرگزاری تسنیم از مسأله تحویل این جنگنده‌ها در اوایل سال 1402 سخن گفته بود.

شهریار حیدری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی زمستان 1401 در گفتگو با خبرنگار سیاسی خبرگزاری تسنیم، گفته بود: جنگنده‌های سوخو35 که ایران به روسیه سفارش داده است، اوایل سال آینده وارد کشور می‌شود.

حیدری همچنین گفته بود: ما به کشور روسیه سفارش‌هایی نظیر سیستم‌های پدافندی، موشکی و همچنین بالگرد را نیز داده‌ایم و اکثر این سلاح‌ها به‌زودی وارد کشور می‌شوند.

اما با نگاهی به امضای قراردادهای نظامی میان ایران و روسیه می‌توان دریافت بدعهدی روسیه در تحویل ادوات نظامی به ایران مسأله جدیدی نیست و قدمتی دیرینه دارد. معروف‌ترین آن‌ها شاید مسأله خرید سامانه پدافندی اس -300 از سوی ایران باشد که با کارشکنی طرف روسی، به پرونده‌ای جنجالی در روابط دو طرف بدل شد. ماجرا به آنجا برمی‌گشت که ایران اواخر سال 2007 میلادی قرارداد خرید اس -300 را با طرف روسی به امضا رساند و قرار بود روسیه 5 آتشبار از این سیستم موشکی به ارزش حدود 800 میلیون دلار را به ایران تحویل دهد؛ اما دیمیتری مدودف، رئیس جمهور وقت روسیه در سپتامبرسال 2010 میلادی با صدور فرمانی تحت عنوان «تدابیر مربوط به اجرای قطعنامه شماره 1929 شورای امنیت سازمان ملل متحد»، تحویل سیستم‌های S300، تسلیحات زرهی و هواپیما، بالگرد و ناوهای جنگی به ایران را ممنوع و در پی آن، مسکو قرارداد تحویل سیستم‌های S300 را در سپتامبر همان سال لغو کرد. در پی این اتفاق، ایران از روسیه در دیوان داوری بین‌المللی ژنو شکایت کرد و خواهان پرداخت غرامت 4 میلیارد دلاری شد.

پس از آنکه ایران و قدرت‌های غربی در سال 2015 موفق شدند به توافق هسته‌ای برجام دست پیدا کنند، ولادیمیر پوتین دستور رفع ممنوعیت تحویل این سامانه را صادر کرد و در نهایت روسیه در اکتبر 2016 (حدود 9 سال پس از امضای قرارداد) از تکمیل تحویل این سامانه خبر داد. حال با این حساب به نظر می‌رسد روسیه بار دیگر در موضوع تحویل جنگنده‌های سوخو -35 در حال طی کردن همان مسیری است که پیشتر در زمینه تحویل سامانه‌های اس -300 به ایران طی کرده بود؛ مسیری که با تعویق‌های مکرر و بدعهدی در تحویل این سامانه‌های نظامی همراه است.

نکته مورد اهمیت آن است که اگر طرف روسی در تحویل این جنگنده‌ها به ایران تعلل نمی‌کرد، شاید ایران در زمان جنگ 12 روزه دست کم از چند عدد از آن‌ها را داشت و نمی‌گذاشت اسرائیل از این نقطه ضعف هوایی ایران سوء استفاده لازم را ببرد.

31215