جهانی شدن هنر ایرانیان باعث جذب گردشگر و رونق بازار صنایع‌دستی می‌شود

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، کشور ایران در هفدهمین کمیته بین دولت‌ها برای پاسداری از میراث ناملموس یونسکو که چندی پیش در شهر رباط مراکش برگزار شد، موفق به ثبت جهانی 4 میراث ناملموس شد.

هرچند که برگزاری این کمیته با حواشی و اعتراضاتی در خصوص چرایی ثبت جهانی برخی از میراث ناملموس توسط سایر کشورها بدون سهیم شدن ایران در آن به همراه بود، اما با این وجود ثبت 4 میراث و هنر ناملموس توسط کشورمان اقدامی شایسته و مهمی در راستای معرفی و شناساندن ظرفیت و فناوری‌های بومی ایران به جهان است.

در این میان یکی از میراث ثبت شده ایران در این کمیته هنر "سوزن‌دوزی ترکمن" بود که به عنوان بیستمین عنصر میراث فرهنگی ناملموس کشورمان مشترک با ترکمنستان به ثبت جهانی رسید.

در همین راستا عصمت مجیدی؛ هنرمند و یکی از چهره‌های پیشکسوت عرصه دوخت‌های سنتی و پارچه‌بافی استان گلستان در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی تسنیم ضمن ابراز خشنودی از ثبت جهانی سوزن‌دوزی ترکمن (ترکمن‌دوزی) در یونسکو این اقدام و موفقیت وزارت میراث فرهنگی را مایه شادکامی و امیدواری هنرمندان صنایع دستی کشور دانست.

وی با بیان این که ثبت جهانی سوزن دوزی ترکمن و رودوزی‌های سنتی مهمترین و بهترین عامل برای جلوگیری از به فراموشی سپرده شدن این آثار است، گفت: هنرمندان صنایع دستی همواره نگران جایگزین شدن چرخ‌های صنعتی به جای این هنرهای اصیل و اجدادی و در نهایت به فراموشی سپرده شدن آنها هستند؛ اما موفقیت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در ثبت جهانی سوزن‌دوزی ترکمن در یونسکو بارقه‌ای از امید را در دل های هنرمندان ایجاد کرد.

مجیدی با بیان اینکه این ثبت جهانی منجر به آشنایی جهانیان و علاقه‌مندان به صنایع‌دستی با هنر سوزن‌دوزی ترکمن و در نهایت جذب گردشگران به ایران و آثار هنرمندان آن می‌شود، تصریح کرد: ورود هنر اصیل سوزن دوزی ترکمن به عرصه بین‌المللی مستلزم احیاسازی، به‌روز شدن و معرفی آن به نسل جوان است.

این هنرمند صنایع دستی کشورمان ضمن ابراز خوشحالی از جهانی شدن هنر سوزن‌دوزی ترکمن خاطرنشان کرد: سوزن‌دوزی ترکمن از طریق ثبت جهانی در یونسکو این قابلیت را دارد که مدام به روز و کاربردی‌تر شود تا از این طریق با در معرض دید جهانیان قرار گرفتن بازار بهتری برای صنایع دستی کشور ایجاد شود.

سوزن‌دوزی به سبک ترکمنی یک هنر کاربردی تزئینی ذهنی است که توسط هنرمندان بر روی پارچه‌های ابریشمی یا پشمی با نخ‌های طبیعی ابریشم، پنبه یا نخ مصنوعی مانند اکریلیک نقش می‌بندد. هنرمند، طرح و نقش را در ذهن خود از شکل حیوانات، عناصر موجود در طبیعت اطراف خود، ادوات و ابزار جنگی و باورهای مردمانش الهام گرفته و سپس طرح‌های زیبا و در عین حال ساده آن‌ها را بر روی پارچه پیاده می‌کند که هر یک از این نقش‌ها علاوه بر نماد و نشانه‌ای جداگانه، جنبه تزئینی نیز دارد. هر یک از طایفه‌های مختلف ترکمن معمولاً از روش خاص خود در رودوزی‌ها استفاده می‌کنند.

هنر ترکمن‌دوزی در تزئین لباس‌های زنان و مردان و کودکان، رودوزی بقچه و بند آن برای جهیزیه دختر یا پسر، قاب‌ها، آیینه، شانه، لباس عروسی برای عروس و داماد، سربند، مچ‌بند، گردن‌بند، کیف لوازم آرایشی، رومیزی، ملحفه‌های کوسن / بالش، روتختی، آویزهای دیواری، کیف پول / کیف / کوله پشتی زنانه و... تجلی می‌یابد. امروزه، این هنر برای دکوراسیون خانه‌های معاصر نیز استفاده می‌شود.

در سرتاسر جهان، پوشاک اقوام مختلف از باورها، اعتقادات آن منطقه نشأت گرفته است. ترکمن‌ها در مراسم مختلف از جمله آیین‌های دینی و مذهبی، مراسم سوگواری و عزا. در جشن و سرورها نوع پوشش مزین به سوزن‌دوزی استفاده می‌کند. این لباس‌ها بر اساس نوع مراسم دارای تزئینات متفاوتی است. لباسی که در مراسم‌های عروسی و جشن‌ها می‌پوشند به‌ویژه لباس عروس دارای سوزن‌دوزی بسیار بوده و از زیبایی خیره‌کننده‌ای برخوردار است. این عنصر عمدتاً در استان‌های خراسان شمالی و گلستان رواج دارد.

سوزن‌دوزی ترکمن که بدان سیاه‌دوزی نیز اطلاق می‌شود، در گذشته کاربرد فراوانی داشته است و در جامعه سنتی ترکمن برای تزیین لباس های مردان، زنان و کودکان و هم چنین پرده‌ها نیز استفاده می‌شد اما امروز عمدتاً در لباس زنان دیده می‌شود.

نوع دوخت آن زنجیره فشرده و بسیار ریز است که در ترکمنی به آن سانجیم می‌گویند و بیشتر از نقوش هندسی و قرینه به صورت ذهنی بهره می‌گیرند. این هنر تاریخچه ای کهن در تاریخ این منطقه دارد. گلدوزی مصور ترکمن از زمان سکاها رایج بوده و در دیگر دوره ها بهمراه سایر دوخت و دوزها از رواج برخوردار بوده است.