حرکت اقتصاد به‌سمت «تورم فزاینده» آغاز شده است؟

پیش از این، مرکز آمار به ارائه آمار با جزئیات در اسفند سال گذشته، اقدامی نکرد و در روزهای پایانی اردیبهشت، در نهایت گزارش تورم فروردین را منتشر کرد. در حالی که گزارش مذکور، با تغییر سال مرجع از 1395 به 1400، در عمل قیاس ارقام فعلی با ارقام پیشین را ناممکن کرده است. بر این‌اساس، داده‌های آماری نشان می‌دهد تورم ماهانه فروردین 1402 در 24 سال اخیر بی‌سابقه بوده است؛ به این معنا که آغاز سال هیچ‌گاه در 2 دهه اخیر، چنین تورمی نبوده و فروردین در سال‌های اخیر با تورمی کمتر از 5 درصد مواجه بوده است.

به‌گزارش صمت، آمارهای منتشرشده از سوی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که شاخص تورم در نخستین ماه امسال نسبت به اسفند پارسال رشد 3.7 درصدی و این رقم نسبت به فروردین 1401 افزایش 55.5 درصدی داشته است. از سوی دیگر، آخرین محاسبات مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که نرخ تورم نقطه به نقطه، در پایان فروردین امسال 55.5 درصد بوده است. به این اعتبار می‌توان گفت که مردم ایران در فروردین امسال نسبت به سال گذشته 55.5 درصد بیشتر برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند. لازم به ذکر است که در اسفند سال گذشته، نرخ تورم نقطه به نقطه را 54 درصد اعلام کرده بودند. منظور از نرخ تورم نقطه به نقطه درصد تغییر عدد شاخص نرخ نسبت به ماه مشابه در سال گذشته است. باید توجه داشت که ارقام اعلام‌شده تورم از سوی مرکز آمار حدود 12 درصد از ارقام اعلام‌شده از سوی بانک مرکزی کمتر است. باوجود تورم 55 درصدی که مرکز آمار اعلام کرده، وزیر کار و نمایندگان دولت در کنار کارفرمایان و سرمایه‌داران، در تعیین حداقل دستمزد حداکثر همراهی را با هم، برای افزایش ندادن حقوق کارگران انجام دادند. در نتیجه، افزایش 27 درصدی تنها معادل نیمی از تورم کشور بود که بیانگر کاهش چشمگیر قدرت خرید طبقه کارگر است.

رکورد در تورم ماهانه و سالانه

در فروردین امسال، نرخ تورم ماهانه خانوارهای کشور برابر 3.7 درصد اعلام شده است. منظور از نرخ تورم ماهانه، درصد تغییر عدد شاخص قیمت، نسبت به ماه گذشته است. تورم ماهانه برای گروه‌های عمده «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» 4 درصد و برای گروه عمده «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» 3.5 درصد بوده است. در میان گروه‌های مختلف؛ تورم میوه، حمل‌ونقل و گوشت قرمز از دیگر کالاها بیشتر بود. نکته نگران‌کننده این است که تورم ماهانه میوه و خشکبار در فروردین، به بیش از 15 درصد رسیده است که رقمی بی‌سابقه محسوب می‌شود. در بخش تورم سالانه هم نرخ تورم برای کل کشور به 47.6 درصد رسیده است. پیش از این، مرکز آمار در یک گزارش کوتاه، اعلام کرد که نرخ تورم سالانه در اسفند 1401 به 45.8 درصد بوده که با رشدی 1.8 واحد درصدی به 47.6 درصد افزایش یافته است. منظور از نرخ تورم سالانه، درصد تغییر میانگین اعداد شاخص نرخ در یک سال منتهی به ماه جاری، نسبت به دوره مشابه پیش از آن است. نرخ تورم سالانه کشور در فروردین 1402 برابر 47.6 درصد است که دامنه تغییرات آن برای دهک‌های مختلف هزینه‌ای از 46 درصد برای ثروتمندترین دهک تا 53.4 درصد برای دهک اول است. بر این اساس، فاصله تورمی دهک‌ها در این ماه به 7.4 واحد درصد رسید که نسبت به ماه پیش (7.5 واحد درصد) بالغ بر 0.1 واحد درصد کاهش داشته است. در رابطه با تورم نقطه به نقطه از 54.6 تا 57.5 درصد در میان دهک‌های گوناگون، در نوسان بوده است.

بررسی‌های بیشتر نشان می‌دهند که بیش از هر بخشی، تورم در میان خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها فزاینده بوده است. در حالی که گرچه نرخ تورم نقطه به نقطه کشور را 55.5 درصد اعلام کرده‌اند، اما در همان زمان نرخ تورم نقطه به نقطه خوراکی‌ها را 77.7 درصد محاسبه شده، حال آنکه تورم نقطه به نقطه گروه غیرخوراکی‌ها 45.5 درصد اعلام شده بود. در بخش تورم سالانه نیز، این شاخص را برای فروردین امسال، 47.6 درصد برآورد و همان زمان نرخ تورم خوراکی‌ها را 73.1 درصد محاسبه کرده بودند.

رکوردشکنیهای پی در پی در 21 ماه

باوجود تغییر در سال پایه و وعده‌های متعدد رئیسی و دولتمردانش، آمارهای اخیر مرکز آمار ایران باز هم بیانگر این نکته است که شاخص تورم کشور در سال 1401 رکورد تمام سال‌های دهه 90 را شکست. در حالی تورم سالانه در پایان سال گذشته 45.8 درصد اعلام شد که جز سال 74 که بالاترین تورم پس از انقلاب به‌دست آمد، هیچ‌گاه نرخ تورم به این رقم نرسید. این در حالی است که در طول دهه 90 ارقام منفی بسیاری در اقتصاد کشور به ثبت رسید و رئیسی و دولتش بنا بود از میزان مشکلات کشور بکاهند. این امر تا آنجا پیش رفت که دولت سیزدهم در میانه سال 1400 وعده داده بود که نرخ تورم را تک‌رقمی خواهد کرد. اتفاقی که رخ نداد و به‌جای آن، بالاترین رکوردهای تورمی در کشور به جا ماند. در امسال هم با اعلام شعار سال که بر کاهش تورم تاکید داشت، وعده کاهش تورم این بار حدود 30 درصد اعلام شد که عملکرد یک ماه نخست امسال نشان می‌دهد که چنین امری به‌راحتی ممکن نخواهد شد. بررسی جزئیات نشان می‌دهد که در 3 سال گذشته که سکان اداره کشور در دست رئیسی بوده، نرخ تورم سالانه بیش از 40 درصد شده است. به‌بیان دیگر، وجود رکود تورمی در بیشتر سال‌های دهه 90 یک امر پذیرفته‌شده در اقتصاد بود و به دولت‌های روحانی و احمدی‌نژاد نیز به‌دلیل ناتوانی در کنترل این شاخص انتقادات فراوانی وارد شده و می‌شود. اما از تیر سال 1400 که رئیسی در عمل اداره امور کشور را به‌دست گرفته، هرگز نرخ تورم کمتر از 40 درصد نشده، حال آنکه شاخص‌های مرکز آمار نشان می‌دهد که در دوران روحانی و احمدی‌نژاد هرگز نرخ تورم سالانه از مدار 30 درصدی، وارد کانال 40 درصدی نشده بود.

شاخص تورم نقطه به نقطه از جهاتی می‌تواند به فهم بیشتر وضعیت اقتصاد کمک کند. این شاخص از آنجایی که به‌سرعت نوسانات را در خود نشان می‌دهد، می‌تواند تصویری واقعی‌تر از حرکت عمومی قیمت‌ها را نشان دهد. باتوجه به اینکه، سال پایه را تغییر داده‌اند، بهتر است تحولات این شاخص را از ابتدای سال 1401 تا فروردین 1402 مقایسه کرد. در این میان باید توجه داشت که در 2 ماه گذشته شاخص تورم نقطه به نقطه از مدار 50 درصد گذشته است. گرچه آخرین گزارش بانک مرکزی در بهمن سال گذشته از تورم نقطه‌ای بیش از 60 درصدی گواهی می‌داد، اما مسئولان دولتی به این ارقام بی‌توجه بودند. در اردیبهشت 1400 که هنوز روحانی رئیس‌جمهوری بود و احسان خاندوزی، نماینده مجلسی اصولگرا، او در توییتی از ارقام محرمانه بانک مرکزی خبر داد که برمبنای آن، نرخ تورم نقطه به نقطه حدود 55 درصد بود. او این اتفاق را رکوردشکنی مهمی در سال‌های پس از جنگ می‌دانست. پس از 18 ماه از گذشت دوران وزارت او، نرخ تورم نقطه‌ای چندین بار به اشکال مختلف رکورد شکست، اما خاندوزی دیگر به رکوردشکنی‌ها توجهی نداشت./ روزنامه صمت