حفاظت و مرمت از قدیمی ترین اشیا چرمی کشف شده در ایران

حفاظت، مرمت و بازیابی آثار چرمی بجای مانده از مردان نمکی معدن چهرآبادزنجان که شامل قدیمی‌ترین، اشیا چرمی کشف شده از کاوش‌های باستان‌شناسی در ایران است در پژوهشکده حفاظت آثار تاریخی انجام شد.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، نرگس افضلی پور سرپرست پروژه حفاظت و مرمت مجموعه آثار چرمی و چوبی بدست آمده از کاوش‌های معدن چهرآباد زنجان 10 مرداد 1400 با اعلام این خبر گفت: سابقه همکاری بخش حفاظت و مرمت آثار چرمی این پژوهشکده، با پروژه بین‌المللی مردان نمکی زنجان در ابتدا به انجام حفاظت اضطراری بر روی یک دستکش چرمی در موزه ذوالفقاری زنجان در سال 1396 و همکاری با مؤسسه باستان‌شناسی آکادمی علوم اتریش و بخش حفاظت و مرمت موزه مرکزی روم - ژرمن ماینز آلمان در سال 1398 بوده است.

او افزود: در ادامه در سال 1398پ روژه حفاظت و مرمت مجموعه آثار چرمی و چوبی به دست آمده از کاوش‌های معدن چهرآباد زنجان، با مدیریت شهرزاد امین شیرازی و به سرپرستی اینجانب در رأس تیمی از کارشناسان حفاظت و مرمت انجام شد که طی آن اقدامات حفاظتی و مرمتی، بر روی 33 شیء چرمی، 7 نمونه الیاف گیاهی، 23 شیء چوبی و 4 نمونه بقایای استخوان حیوانات صورت گرفت.

افضلی پور هدف اصلی از اجرای این طرح را هویت‌بخشی و شکل‌دهی به اشیایی که بیشتر جنبه مطالعاتی داشتند و تبدیل کردن آنها به اشیای موزه‌ایی اعلام کرد.

او افزود: روند کلی حفاظت و مرمت انجام شده در این پروژه، مستندنگاری و آسیب‌نگاری، تهیه شناسنامه عمومی و حفاظتی و مرمتی تخصصی، انجام آزمایش‌های بیولوژیکی، آزمایش‌های شیمی تر، بررسی با میکروسکوپ دیجیتالی، پاکسازی مکانیکی، برداشتن برچسب، نرم کردن و رطوبت‌دهی قطعه‌یابی، وصالی و چسباندن قطعات، استحکام‌بخشی، بسته‌بندی و عکاسی نهایی بوده است.

افضلی پور با بیان‌اینکه با توجه به ابعاد بین‌المللی این پروژه و اهمیت و ویژگی‌های اشیا، حفاظت و مرمت این مجموعه با دقت و بر اساس نتایج مطالعات پژوهشی به‌روز صورت گرفت تصریح کرد: اشیا چرمی این مجموعه قدیمی‌ترین، اشیا چرمی پیدا شده از کاوش‌های باستان‌شناسی در ایران است.

این کارشناس، از اشیا شاخص این مجموعه به کیسه چرمی و پوستین مربوط به دوره ساسانی و کفش‌های چرمی هخامنشی اشاره کرد که اقدامات حفاظتی، بازیابی شکل اصلی و آماده سازی برای ارائه در نمایشگاه‌های پیش رو توسط تیم اجرایی این پروژه در پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی - فرهنگی انجام شد.

او با بیان اینکه در سال 1399 همکاری بخش حفاظت و مرمت آثار چرمی، با پروژه پاکسازی بقایای انسانی مردان نمکی زنجان شامل دو فاز بوده افزود: فاز اول در موزه ملی بر روی پاکسازی و حفاظت چکمه چرمی مرد نمکی شماره 1 انجام شد.

این پژوهشگر گفت: در مرحله دوم که در موزه ذوالفقاری زنجان انجام شد بقایای چرمی مرد نمکی شماره 5، پوستین، کفش‌ها و غلاف شمشیر چرمی متعلق به مرد نمکی شماره 4 و بر روی تعدادی چرم به جا مانده از مرد نمکی شماره 3، عملیات پاکسازی، حفاظت و مرمت صورت گرفت.

افضلی پور اظهار کرد: بخش حفاظت و مرمت آثار چرمی، در بخش مطالعات آزمایشگاهی، از همکاری متخصص بخش رنگینه و علوم الیاف در بررسی‌های میکروسکوپی سطح، با استفاده از لوپ دیجیتال و رنگ‌سنجی برای اندازه‌گیری میزان پاکسازی با استفاده از دستگاه رنگ‌سنج و برای انجام مطالعات بیولوژی از متخصص بیولوژیست این پژوهشکده بهره گرفته است.

او در پایان تصریح کرد: پروژه‌های یاد شده، با همکاری نزدیک پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی - فرهنگی با اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان، موزه ملی ایران، موزه معدنکاری بوخوم آلمان و اداره کل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی - فرهنگی، اجرا شده است.