خراسان جنوبی قطب برش سنگ‌های ساختمانی؛ از آرزو تا واقعیت / از نبود مشوق‌های سرمایه‌گذاری تا لزوم ایجاد کنسرسیوم سنگ
در حالی که از خراسان جنوبی به عنوان بهشت معدنی کشور یاد می‌شود و سنگ‌های معدنی کاربردی در نمای ساختمان یکی از مهمترین ظرفیت‌های این استان است، اما متاسفانه صنعت فرآوری این سنگ‌ها که می‌تواند یکی از پیشران‌های اقتصادی استان باشد، بسیار ضعیف است.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از خاورستان، وجود معادن متعدد و متنوع در خراسان جنوبی، این استان را به بهشت معدنی کشور مشهور کرده، به طوری که تاکنون 50 نوع ماده معدنی در استان کشف شده و این استان با داشتن 706 معدن فعال و ذخیره قطعی 6 هزار و 900 میلیون تن، از مناطق مهم معدنی کشور به شمار می‌رود.
در این بین؛ معادن سنگ استان و بخصوص گرانیت های نهبندان، شهرت ویژه ای دارد. اما آنچه که در الفبای اقتصادی و توسعه‌ای معادن مطرح است و سود این نعمت را چند برابر می کند، تکمیل زنجیره و ایجاد ارزش افزوده است که این مهم با ایجاد واحدهای فرآوری محقق می شود.
با توجه به ظرفیت های عظیم معدنی استان در زمینه سنگ ساختمانی، ایجاد واحدهای فرآوری به هر تعدادی، مورد نیاز و لازم است. اما متاسفانه علی رغم این ظرفیت های خدادادی، پای استان در ایجاد صنایع فرآوری لنگ می زند و تاکنون اقدام درخوری نشده است.
در حالی که برخی واحدهای فرآوری در سطح استان راه‌اندازی شده است، اما نه تنها این واحدها از نظر کمی کفایت نمی کند، بلکه به دلیل مشکلات متعدد، از نظر کیفی هم عملکرد درستی نداشته‌اند.
25 درصد واحدهای فرآوری سنگ استان تعطیل است
حامد حسن نژاد معاون امور صنایع سازمان صمت خراسان جنوبی در این خصوص در گفتگو با خبرنگار خاورستان، اظهارکرد: در سطح استان 22 واحد صنعتی سنگ بری در زمینه سنگ های گرانیتی و غیرگرانیتی (سخت بر و نرم بر) وجود دارد که اکثرا در زمینه برش سنگ های ساختمانی فعالیت می کنند.
وی افزود: ظرفیت تولید اسمی این واحدها 250 هزار تن در سال، معادل حدود دو میلیون مترمربع است، اما چون این واحدها آمار تولیدشان را ثبت نمی کنند، عدد دقیقی از میزان تولید آنها وجود ندارد. ولی تقریبا همه این واحدها با ظرفیت بالای 50-60 درصد کار می کنند.
معاون امور صنایع سازمان صمت خراسان جنوبی با اشاره به اینکه میزان اشتغال ایجاد شده در واحدهای موجود، 400 نفر بصورت مستقینم است، بیان کرد: متاسفانه هم اکنون 4 واحد معادل حدود 20-25 درصد واحدهای سنگ بری تعطیل هستند.
حسن نژاد برخورداری از معافیت های مالیاتی واحدهای ایجاد شده در شهرک های صنعتی، قیمت مناسب تر زمین و نزدیکی به معادن و مواد اولیه را از مزایای ایجاد واحدهای سنگ بری در استان دانست و گفت: از جمله مشکلات واحدهای سنگ بری استان بخصوص واحدهای فعال در بیرجند، موضوع پسماند است. نقدینگی، تکنولوژی پایین و دوری از بازارهای مصرف هم از مشکلات دیگر است.
وی تاکید کرد: باید کمک شود تا ماشین آلات بروز سنگ بری وارد شود تا واحدها بتوانند سنگ ها را با ضخامت کمتر و بهره وری بیشتر ببرند که این هم به نفع واحدها و هم استان است.
او افزود: متاسفانه برای کمک به واحدهای صنعتی سنگ بری، تسهیلات خاصی هم وجود ندارد و به همین دلیل از محل تسهیلات رونق تولید استفاده می شود که با نرخ 18 درصد است.
خراسان جنوبی می تواند قطب برش سنگ کشور باشد
معاون امور صنایع سازمان صمت خراسان جنوبی تاکید کرد: ایجاد هر تعداد واحد سنگ بری بخصوص با تکنولوژی بالا، جزو اولویت ها است که با توجه به ظرفیت های بالای معدنی در استان، هر تعداد واحد فرآوری سنگ هم که ایجاد شود، مورد نیاز است. در واقع خراسان جنوبی می تواند یک قطب تولید برش سنگ در کشور باشد، چرا که با توجه به وجود انواع و اقسام سنگ های معدنی، هنوز خیلی جای کار داریم.
حسن نژاد افزود: اما چون استان های اصفهان و تهران قطب برش سنگ کشور هستند، خود تولیدکنندگان استان هم راغب هستند که تولیدات خود را به این استان ها منتقل کنند. اما چون هزینه های حمل در آینده با افزایش جدی همراه خواهد بود که این موضوع در قیمت تمام شده محصول اثرگذار است، دیگر حمل سنگ توجیه اقتصادی نخواهد داشت و همین موضوع باعث ایجاد واحدهای فرآوری سنگ بیشتری در استان و در نزدیکی معادن خواهد شد.
لزوم ایجاد کنسرسیوم سنگ در استان
علی آبادی یک کارشناس حوزه معدن هم در گفتگو با خبرنگار خاورستان، اظهارکرد: با توجه به وجود ذخایر غنی سنگ های معدنی در استان، نیازمند صنعت فرآوری سنگ متناسب با نیاز داخل کشور و ظرفیت های صادراتی هستیم.
وی بیان کرد: علی رغم وجود بیش از 100 معدن سنگ ساختمانی در استان، اما متاسفانه واحد فرآوری در سطح و کلاس جهانی در استان وجود ندارد که نیازمند احداث چنین واحدهایی هستی.
این کارشناس گفت: در این خصوص باید انجمن و کنسرسیوم سنگ در استان تشکیل شود تا پیگیر امور ایجاد چنین واحدی باشد و همه در کنار هم این موضوع را پیگیری کنند.
علی آبادی افزود: باید هماطور که در برخی از مناطق استان مثل نهبندان، مناطق معدنی سنگ وجود دارد، یک شهرک فرآوری سنگ هم ایجاد شود و سنگ ها در همان جا فرآوری شود. در این خصوص هم اکنون در محمودآباد اصفهان، بیش از 2 هزار واحد سنگ بری وجود دارد.
وی بیان کرد: در خراسان جنوبی با وجود بخش عمده ای از سنگ های تزئینی نما، اما واحدهای سنگ بری بسیار متفرق است و ممکن است در هر شهرستانی یک یا دو واحد وجود داشته باشد. از طرف دیگر متاسفانه تجهیزات و ماشین آلات این واحدها هم بروز نیست.
صادرات بلوک سنگ خام فروشی نیست
احمد پروین یکی از معدنکاران مرمریت نهبندان و سرمایه گذار ایجاد واحد فرآوری سنگ در نهبندان نیز در گفتگو با خبرنگار خاورستان، با انتقاد از طرح موضوع خام فروشی مواد معدنی در برخی از تریبون ها و رسانه ها، اظهارکرد: ایجاد واحدهای فرآوری برای ایجاد اشتغال و ارزش افزوده بیشتر بسیار پسندیده و ستودنی است و ما هم به شدت به آن معتقد و دنبال آن هستیم، اما ایجاد این واحدها در جهت مقابله با خام فروشی یک ادعای اشتباه است.
وی افزود: سنگ خام، یعنی سنگی را که پس از انفجار در معدن، از کوه می ریزید را بار کنیم، اما بلوک سنگ یک محصول خام نیست بلکه نیمه خام و نیمه فرآوری است.
این معدنکار بیان کرد: معدن سنگ با همه معادن دیگر از جمله آهن و مس و بنتونیت فرق می کند، چرا که این معادن مشخصا مورد نیاز صنعت است اما سنگ چیزی است که تزئینی و برای نما به کار می رود و با سلیقه مردم سرکار دارد.
پروین با تاکید براینکه برای حداکثر فروش در این نوع محصول باید به هر شکل ممکن با تمام بازار در ارتباط بود، گفت: بر اساس آمار، کشورهای پیشرو در عرصه تولید سنگ های ساختمانی مثل ایتالیا، ترکیه، چین، برزیل و... هم با آن همه توانمندی که در فرآوری دارند، اما حجم زیادی از تولیداتشان به صورت بلوک صادر می شود و برعکس بلوک هم وارد می کنند.
وی گفت: ما هم در معادن سنگ خود محدودیت ذخیره نداریم و می توانیم هر اندازه که بازارهای جهانی بخواهند تولید و به هر شکلی که بخواهند عرضه کنیم. این سنگ می تواند به شکل بلوک، اسلب، استریت و... صادر شود چرا که ارزش افزوده فقط در سنگ فرآوری شده نیست، بلکه باید دهها زنجیره بعد از آن را هم در نظر گفت.
لزوم توسعه بازارها در کنار ارتقاء زنجیره ارزش افزوده
پروین با تاکید بر اینکه نباید موضوع عرضه سنگ به صورت بلوک و فرآوری شده را در مقابل هم قرار داد، اظهارکرد: هر چه که واحدهای فرآوری بتوانند سنگ را فرآوری کنند، باز هم معادن امکان تولید بیشتر دارند. در این خصوص باید ظرفیت هزاران کارخانه ایجاد شده در دنیا را در نظر گرفت و از آن استفاده کرد، چرا که قطعا ما تمام شبکه بازرگانی یک واحدی که مثلا در ایتالیا مستقر است را نداریم، چرا که این واحد مستقیما به بازار آمریکا دسترسی دارد، اما ما نداریم.
او تصریح کرد: بنابراین باید هم فرآوری و هم صادرات بلوک را با هم دنبال کرد و این تقابل برخلاف سایر معادن مثل مس یا بنتونیت و...، در مورد معادن سنگ نباید وجود داشته باشد. در واقع باید زنجیره ارزش افزوده به شدت ارتقا پیدا کند و همزمان توسعه بازارها هم اتفاق بیفتد.
هیچ کدام از واحدهای فرآوری سنگ استان بروز نیست
این معدنکار بیان کرد: متاسفانه هم اکنون هیچ کدام از واحدهای فرآوری سنگ استان بطور کامل بروز نیست و برخی واحدها بخصوص در سربیشه و نهبندان، اصلا بروز نیستند.
او با بیان اینکه بروز بودن یعنی هم در کمیت، هم در کیفیت و هم در تنوع حرفی برای گفتن داشته باشد، گفت: وقتی یک بنگاه تولیدی نتواند به قدری فعالیت کند که جوابگوی یک پروژه قدرتمند باشد، یعنی حرفی برای گفتن ندارد و به مصرف خانگی محدود می شود. وقتی هم نتواند به کیفیتی باشد که جواب استانداردهای صادراتی را بدهد، از بازارهای عظیم صادراتی محروم می شود، وقتی هم که نمی تواند با تنوع در محصولات، یک سبد برای مصرف کننده داشته باشد، نمی تواند فروش خوبی داشته باشد.
پروین ادامه داد: بنابراین وقتی که ماشین آلات بروز نیست، نیروی انسانی کارآزموده نیست، خدمات متناسب در استان توسعه پیدا نکرده و...، قیمت تمام شده تولید بالا می رود و امکان رقابت وجود ندارد و مجبور به تعطیلی می شود.
لزوم ایجاد زیرساخت ها و توسعه واحدهای فرآوری
این معدنکار اظهار کرد: اگرقرار است صنعت فرآوری را رشد دهیم، باید زیرساخت هایی فراهم و جاذبه هایی ایجاد شود. همچنین باید تعداد واحدهای فرآوری با تجهیزات و تکنولوژیِ توسعه پیدا کند و در بازرگانی هم پشتیبانی شوند.
پروین تاکید کرد: با توجه به اینکه فروش حرف اول را می زند، اما واحدهای ضعیف توان حضور در نمایشگاه های معتبر و قدرت مذاکره و برندسازی را ندارند، به همین دلیل باید دولت، وزارت صت و اتاق بازرگانی به کمک این واحدها بیایند تا بتوانند رشد کنند. قرار بود در منطقه ویژه اقتصادی بیرجند، پایانه صادراتی سنگ ایجاد شود که متاسفانه این طرح هم عقیم ماند.
وی با تاکید بر لزوم ایجاد زیرساخت ها و بروز بودن تجهیزات واحدهای فرآوری، گفت: متاسفانه هم اکنون هم خیلی از واحدهای فرآوری سنگی که جدید هم راه اندازی می شود، تکنولوژی قدیمی دارند و هزینه تغییر را نمی دهند، در حالی که این یک آسیب در اقتصاد است.
او تاکید کرد: موردی و مقطعی عمل کردن در این زمینه به توسعه نمی انجامد و نتیجه آن هم ایجاد واحدهایی می شود که در ابتدا وام می گیرند و بعد هم بانک ها جلوی فعالیت آن ها را گرفته و با برگزاری مزایده آن را به شخص دیگری واگذار می کنند، اما متاسفانه دوباره همین دور باطل تکرار می شود.
ایجاد مشوق های سرمایه گذاری برای جهش در صنعت فرآوری سنگ
این معدنکار بیان کرد: برای توسعه و موفقیت واحدهای فرآوری سنگ استان نیازمند بروزرسانی ماشین آلات با حمایت دولت و سیستم بانکی هستیم و علاوه بر آن ایجاد زیرساخت ها، آموزش کادر فنی، پشتیبانی بازرگانی، کاهش ضریب مالیاتی، معافیت های حرفه ای و... ضروری است، اما هم اکنون چه انگیزه ای در استان وجود دارد تا واحدهای فرآوری فعال شوند؟ چه جاذبه ای وجود دارد؟
پروین گفت: ظرفیت های معدنی استان در حد اصفهان است، اما به دلیل دوری از مرکز و نابرخورداری ها بخصوص در صنعت حمل و نقل، جاذبه ای برای سرمایه گذاری در استان وجود ندارد و به همین دلیل باید مشوق های سرمایه گذاری ایجاد شود تا صنعت فرآوری سنگ به جای رشد مقطعی که بی تاثیر است، رشد جهش گونه رشد کند و با توجه به وجود ظرفیت ها، معادن هم از نظر تنوع، کیفیت و کمیت توسعه پیدا کند.
هدف گذاری برای چشم انداز صادراتی
این معدنکار اظهارکرد: به نظر بنده باید مسئولان استان بر اساس مستندات، هدف گذاری کنند که مثلا در سال 1414، استان حداقل نیم میلیارد دلار صادرات در حوزه سنگ های ساختمانی داشته باشد. در واقع وقتی که این هدف و تکلیف به عنوان چشم انداز و نقشه راه ایجاد شود، قطعا اتفاقات و هیجان در این مسیر شکل می گیرد و معادن و واحدهای فرآوری از رکود خارج می شوند.
پروین تصریح کرد: در واقع فرآوری سنگ های معدنی می تواند پیشران اقتصادی استان باشد که این موضوع متناسب با وضعیت کم آبی منطقه و صنعت سبز هم است و با تعیین پارامترهایی، می توان ادعا کرد که استان به این سهم از صادرات برسد.
توسعه استان و کاهش فقر برایم تکلیف است
او در پاسخ به اینکه چرا با آگاهی از مشکلات حوزه فرآوری سنگ، خودش هم در این زمینه ورود پیدا کرده است، گفت: بنده در کنار ایده های اقتصادی، ایده های ناسیونالیستی و فرا مادی هم دارم، اما نمی توانم همه را قانع کنم که این ایده را داشته باشند. در واقع برای بنده، توسعه استان و کاهش فقر مهم و یک نوع تکلیف است که برایش جنگیده و هزینه هم داده ام. همین دیدگاه هم بنده را در استان نگه داشته است، در حالی که من هم می توانستم مثل خیلی از سرمایه گذاران دیگر، به راحتی از استان و کشور مهاجرت کنم، اما رسالتی هست که باید انجام داد و با رفتن و کنارکشیدن مسئله ای حل نمی شود.
پروین افزود: این در حالی بوده است که حمایت خاصی که متفاوت با سایر استان ها باشد هم نشده ام و حتی تسهیلات بانکی هم نگرفته ام. البته مسئولان مربوطه همکاری داشته اند، اما نباید تکلیف توسعه در حوزه معدن و سنگ ساختمانی را فقط برعهده وزارتخانه صمت گذاشت، چرا که قطعا یک وزارتخانه و باالتبع سازمان صمت استان در این زمینه محدود است. در واقع برای توسعه، عزم جزم حاکمیتی لازم است، چرا که وقتی بانک یا وزارت اقتصاد پشتیبانی نکنند و یا منابع طبیعی مانع تراشی کند، نمی‌شود کار کرد.
صنعت سنگ یکی از پیشران های اقتصادی استان است
این معدنکار ادامه داد: از طرف دیگر منابع و سرمایه فقط در اختیار بانک‌ها نیست، بلکه خیلی از شرکت ها و هلدینگ ها هم می توانند ورود کرده و سنگ را به عنوان پیشران اقتصادی استان قبول و در آن سرمایه گذاری کنند، اما متاسفانه در حوزه فرآوری سنگ استان اصلا چین اتفاقی نیفتاده است.
وی بیان کرد: مطبوعات و صداوسیما نیز باید بصورت حرفه‌ای در این عرصه ورود پیدا کرده و در شناساندن توانمندی های معدنی استان نقش ایفا کنند تا سنگ ساختمانی استان از مهجوریت در بیاید.
سه سال معطلی برای دریافت تسهیلات واحد فرآوری
او گفت: بنده یک واحد معدنی در نهبندان به نام آسکا و یک واحد اکتشافی در درمیان دارم و به صورت تخصصی در حوزه سنگ ساختمانی کار می کنم. در حالی که این واحد معدنی ظرفیت ایجاد 200 شغل را دارد، اما به دلیل مشکل در تامین ماشین آلات و همچنین سرمایه در گردش، تعداد نیروهای فعال از 50 نفر به 20 نفر کاهش یافته است.
این معدنکار با اشاره به اینکه برای راه اندازی واحد فرآوری سنگ هم مجوزها را دریافت، جانمایی و کارهای مقدماتی را انجام داده ام، افزود: هم اکنون سه سال است که درگیر دریافت تسهیلات برای راه اندازی این واحد هستم. متاسفانه با توجه به افزایش تورم، هزینه لازم برای ایجاد واحدها بالاست و تامین وثیقه در توانم نیست. به همین دلیل هم خیلی از وام هایم بخاطر وثیقه برگشت خورده است، اما به تازگی این چالش هم حل شده است.
پروین بیان کرد: با راه اندازی واحد فرآوری هم برای بیش از 100 نفر امکان شغل فراهم می شود که در فاز اول 25 نفر نیرو بکارگیری خواهد شد. اما پس از راه اندازی باید ببینیم با مشکلات موجود، چقدر می توانیم دوام بیاوریم و مقاوت کنیم.
وی گفت: در حوزه فرآوری هم آنقدر تنوع و شاخه زیاد است که کار در همه شاخه ها سرمایه کلانی نیاز دارد، اما بنده سعی می کنم که در یک حوزه ورود پیدا کنم تا ماشین آلات بروز باشد و حرفی برای گفتن وجود داشته باشد.
انتهای پیام /
