خطبه غدیر (4) | معیارِ کفر و شرک

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، روز 18 ذی‌الحجه، روز اعلان رسمی امامت و خلافت امیرالمؤمنین علیه‌السلام از سوی پیامبر صلی الله علیه و آله و به امر خداوند است. وقتی درباره غدیر در جامعه سخن گفته می‌شود، معمولاً به پیشینه آن نمی‌پردازند و صرفاً به بیان خطبه پیامبر در غدیر اکتفا می‌کنند. جالب است که بر اساس احادیث معصومین علیهم‌السلام و حتی برگه‌های تاریخ مربوط به صدر اسلام، غدیر پیشینه‌ای وسیع به گستره رسالت نبوی دارد، اما طی مراسم حِجهالوداع، تذکرات خداوند نسبت به ابلاغ پیام غدیر جدی‌تر شد. امام باقر علیه‌السلام طی روایتی به ماجراهای پیش از غدیر اشاره می‌کنند که در شماره‌های قبل به بخش‌هایی از آن پرداخته شد.

در ادامه‌ی پیشینه غدیر می‌خوانیم «(خداوند خطاب به پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود) علی، بنده‌ام و وصی نبی‌ام و خلیفه‌ی پس از او و حجت بالغه من بر خلق من است. طاعت او مقرون به طاعت محمد پیامبرم است. طاعت او همراه طاعت محمد مقرون به طاعت من است. مَقرُون طَاعَتُهُ بِطَاعَهِ مُحَمَد نَبِیِی وَ مَقرُون طَاعَتُهُ مَعَ طَاعَهِ مُحَمَد بِطَاعَتِی هرکه او را اطاعت کند، مرا اطاعت کرده، هرکه او را عصیان کند، مرا عصیان کرده است. مَن أَطَاعَهُ فَقَد أَطَاعَنِی، وَ مَن عَصَاهُ فَقَد عَصَانِی او را نشانه میان خود و خلقم قرار دادم. هر که او را بشناسد، مؤمن است و هر که او را انکار کند، کافر است و هر که در بیعت او دیگری را شریک کند، مشرک است و هرکه با ولایت او مرا ملاقات کند، وارد بهشت می‌شود و هرکه با دشمنی او مرا ملاقات کند، وارد آتش می‌شود؛ جَعَلتُهُ عَلَماً بَینِی وَ بَینَ خَلقِی مَن عَرَفَهُ کَانَ مُؤمِناً وَ مَن أَنکَرَهُ کَانَ کَافِراً وَ مَن أَشرَکَ بَیعَتَهُ کَانَ مُشرِکاً وَ مَن لَقِیَنِی بِوَلَایَتِهِ دَخَلَ الجَنَهَ وَ مَن لَقِیَنِی بِعَدَاوَتِهِ دَخَلَ النَارَ. ای محمد، علی را نشانه منصوب کن و از آنان برایش بیعت بگیر و عهد و میثاق مرا که از ایشان گرفته‌ام، تجدید کن که من جانت را ستانده و نزد خود فرا می‌خوانم. پس رسول‌الله صلی الله علیه و آله نسبت به قوم خود و اهل نفاق و جدایی نگران شد که مبادا از اسلام جدا شده و به جاهلیت بازگردند؛ زیرا به دشمنی آنها آگاه بود و از دشمنی و کینه درونی آنان نسبت به علی خبر داشت. فَأَقِم یَا مُحَمَدُ عَلِیاً عَلَماً وَ خُذ عَلَیهِمُ البَیعَهَ وَ جَدِد عَهدِی وَ مِیثَاقِی لَهُمُ الَذِی وَاثَقتُهُم عَلَیهِ فَاِنِی قَابِضُکَ اِلَیَ وَ مُستَقدِمُکَ عَلَیَ فَخَشِیَ رَسُولُ اللَهِ ص مِن قَومِهِ وَ أَهلِ النِفَاقِ وَ الشِقَاقِ أَن یَتَفَرَقُوا وَ یَرجِعُوا اِلَی الجَاهِلِیَهِ لِمَا عَرَفَ مِن عَدَاوَتِهِم وَ لِمَا یَنطَوِی عَلَیهِ أَنفُسُهُم لِعَلِی مِنَ العَدَاوَهِ وَ البَغضَاءِ.»

در این فراز از حدیث، معیار کفر و شرک و معیار بهشتی شدن یا جهنمی شدن، نحوه رفتار در قبال امیرالمؤمنین علیه‌السلام معرفی شده است؛ از آن رو که خداوند مشیت کرد امام خلیفه‌ی او در عالم باشد تا توسط او و از مجرای او عوالم را اداره کند. این نوع برخورد خداوند را در ماجرای آدم علیه‌السلام و ابلیس مشاهده می‌کنیم. ابلیسی که هزاران سال خداوند را عبادت می‌کرد، در ماجرای امر به سجده بر آدم علیه‌السلام به عنوان خلیفه‌ی پروردگار تخلف و تکبر کرد و از درگاه او اخراج شد. جالب است که امام رضا علیه‌السلام درباره ارتباط واقعه غدیر با ماجرای آدم علیه‌السلام فرمود: «مثال مؤمنانی که ولایت امیر مؤمنان علیه‌السلام را در روز غدیر قبول کردند، مانند ملائکه‌ای است که بر آدم سجده کردند و مَثَل کسانی که ولایت ایشان را در روز غدیر نپذیرفتند، همانند ابلیس است و در این روز، آیه اکمال نازل شد؛ مَثَلُ المُؤمِنِینَ فِی قَبوُلِهِم وَلَاءَ اَمِیرِ المُؤمِنینَ فِی یَومِ غَدِیرِ خُم کَمَثَلِ المَلَائِکَهِ فِی سُجُودِهِم لِآدَمَ وَ مَثَلُ مَن اَبَی وِلَایَه اَمِیرِ المُؤمِنینَ فِی یَوم الغَدِیرِ، مثل اِبلِیس وَ فِی هَذَا الیَومِ اُنزِلَت هَذِهِ الآیَهِ: «اَلیَوم اَکمَلتُ لَکُم دِینُکُم» (اقبال الأعمال (ط - القدیمه)، ج1، ص465)

فراز دیگری که در حدیث جلب توجه می‌کند، امر خداوند نسبت به تجدید عهد و میثاق نسبت به ولایت امیرالمؤمنین علیه‌السلام است. خداوند فرمود «وَ جَدِد عَهدِی وَ مِیثَاقِی». این مسئله نشان می‌دهد غدیر پیشینه‌ای داشت و رسول خدا صلی الله علیه و آله امر به تجدید این عهد و میثاق شدند.

انتهای‌پیام /