خطری که ورزشکاران ایران را تهدید می‌کند / قربانیانی که خود مقصرند!

هرچند قائم مقام دبیرکل نادو تاکید دارد مقصر دوپینگ در هر شرایطی با ورزشکاران است اما مسئولان هم باید نسبت به آگاه سازی آنها تدابیر لازم را در نظر بگیرند تا محرومیت های سنگین تکرار نشود.

خبرگزاری مهر - گروه ورزش: محرومیت دو ورزشکار ملی ایران در طول 6 ماه اخیر که بنا بر ادعای خودشان به خاطر «مصرف ناآگاهانه» داروی ممنوعه رقم خورد، زنگ خطر را برای مسئولان ورزش ایران در فاصله چند ماه مانده تا بازی های آسیایی به خطر در آورده تا نسبت به آگاه و توجیه کردن ورزشکاران اعزامی به این رویداد مهم تدابیر لازم را در نظر بگیرند.

تجویزهای دردسرساز پزشکی برای دو ملی پوش

تنها چند روز به اعزام کاروان ورزش ایران به بازی های المپیک 2020 در توکیو باقی مانده بود که انتشار خبر دوپینگ بهمن عسگری شوک بزرگ را به کاروان ورزش ایران وارد کرد تا یکی از امیدهای کسب مدال کاراته ایران در المپیک توکیو این شانس و رویداد بزرگ را از دست بدهد.

این کاراته کا یک سال و نیم پیش از بازی های المپیک توکیو سهمیه این بازی ها را به دست آورده بود و تا قبل از آن هم هیچ گاه دوپینگش مثبت نشده بود اما در ماه های منتهی به اعزام به توکیو، یک اشتباه پزشکی باعث شد تا نامش در فهرست «دوپینگی های ناخواسته» قرار بگیرد.

عسگری در مصاحبه هایی که بعد از لو رفتن دوپینگش داشت، بر این مسئله تاکید کرد که به خاطر مشکل شخصی از دارویی استفاده کرده که نمی دانسته جزو داروهای ممنوعه است. تاوان همین نا آگاهی مثبت شدن تست دوپینگ او و محرومیت دو ساله اش آنهم در آستانه المپیک و شانس زیادی که برای مدال آوری در توکیو داشت.

ملی پوش دیگری که در مقوله دوپینگ و مقرراتش گرفتار بی اطلاعی شده، محمد صالحی ملی پوش اسکیت است. پزشکان و متخصصان آزمایشگاه کلن آلمان اخیرا نتیحه آنالیز تست دوپینگ وی که در جریان رقابت های انتخابی تیم ملی گرفته شد را مثبت اعلام کرده اند و نادو ایران هم حکم محرومیت دو ساله را برای او صادر کرده است.

صالحی هم در مواجه با علنی شدن تخلف و اعلام محرومیتش واکنشی مشابه بهمن عسگری داشته است. او اینگونه مدعی شده طبق تجویز پزشک اقدام به استفاده از دارویی خاص کرده است (کلومیفن) و همین دارو باعث مثبت شدن نتیجه تست دوپینگش شده است.

مسئولیت دوپینگ ناخواسته با چه کسی است؟

در مواردی تخلف یک ورزشکار از حیث استفاده از مواد ممنوعه در شرایط طبیعی محرض می شود، در مراحل مختلف مدیریت دوپینگ صرفا نام ورزشکار مطرح می شود و حکم نهایی هم برای او صادر خواهد شد اما وقتی تجویزهای پزشکی باعث و بانی مثبت شدن یک نمونه گیری می شود پای افرادی غیر از ورزشکار هم به پرونده دوپینگ باز می شود و حتی بعضا آنها را هم به نوعی متهم در پرونده معرفی می کنند.

همین مسئله این پرسش را ایجاد می کند که «در موارد اینچنینی که تجویز پزشک باعث مثبت شدن تست دوپینگ می شود، مسئولیت دوپینگ با چه کسی خواهد بود؟ پزشک که اقدام به تجویز دارویی از فهرست مواد ممنوعه کرده است؟ مربی که قاعدتا باید شرایط کامل ورزشکارش را زیر نظر داشته باشد؟ یا ورزشکار که باید نسبت به خود و هر گونه مواد مصرفی حساسیت داشته باشد؟»

صفر تا صد مسئولیت دوپینگ ناخواسته با ورزشکار است نه مربی و پزشک

مجموعه قوانین ومقرراتی که از طرف ستاد ملی مبارزه با دوپینگ ایران (نادو) و بر اساس منشور مبارزه با دوپینگ آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ (وادا) برای کنترل دوپینگ در کشور تدوین شده است، پاسخ شفاف و مستقیمی به این پرسش ها داده و صرفا ورزشکار را مسئول دوپینگ در هر شرایطی معرفی کرده است.

در فصل بیستم مجموعه قوانین و مقررات مبارزه با دوپینگ ایران وظایف ورزشکار تشریح و تاکید شده که آشنایی با تعریف دوپینگ، راه های ارتکاب به آن و اطلاع از فهرست مواد ممنوعه از وظایف ورزشکار است.

فرزاد شارکی قائم مقام دبیرکل نادو در گفتگو با خبرنگار مهر ضمن تایید این مطلب گفت: ورزشکاری که در سطح حرفه ای فعالیت دارد باید از این قوانین و مقررات اطلاع کامل داشته باشد، هیچ توجیهی هم در این زمینه قابل قبول و استناد نیست.

وی همچنین با تاکید بر «مسئولیت مطلق» ورزشکار در موارد مختلف دوپینگ خاطرنشان کرد: طبق قوانین مبارزه با دوپینگ در هر شرایطی مسئولیت مثبت شدن تست دوپینگ با خودِ ورزشکار است و او خاطی و متخلف شناخته می شود، فرقی هم ندارد که داروی مصرفی با تجویز پزشک انجام شده است، خود ورزشکار اقدام به مصرف آن کرده است یا توصیه مربی اش را عملی کرده است. به هر دلیلی محرومیت برای ورزشکار در نظر گرفته خواهد شد. در رابطه با مدیریت دوپینگ به موضوعی که توجه نمی شود، قصد و نیت است.

اقداماتی که ورزشکار در رابطه با تجویزهای پزشکی باید انجام دهد

صحبت های قائم مقام دبیرکل نادو قابل تامل تر می شود وقتی در رابطه با پرونده دوپینگ بهمن عسگری «مصرف غیرعمد» ماده ممنوعه تایید شد اما این مسئله مانع از محرومیتش نشد چراکه «درجه خطای» او بالا تشخیص داده شده بود.

به هر حال ورزشکاری که از حالت آماتور خارج شده و به خصوص در سطح تیم ملی فعالیت می کند باید اشراف کاملی به مواد ممنوعه داشته باشد یا اگرهم چنین اطلاعاتی ندارد، در برخورد با داروهای ناشناخته اقدام حرفه ای داشته باشد.

شارکی در این زمینه به خبرنگار مهر گفت: اینکه ورزشکاران حرفه ای مانند افراد عادی با مسائل پزشکی در زندگی شخصی خود روبرو شوند، امری طبیعی است اما آنها باید بدانند به خاطر حساس بودن شرایط شان هر دارویی را بدون اطلاع و آگاهی استفاده نکنند.

وی تصریح کرد: یک پزشک غیر ورزشی طبیعتا اشرافی به فهرست مواد ممنوعه ندارد بنابراین این وظیفه ورزشکار است که با حواس جمع در مورد تجویز پزشکی خود اقدام کنند، اگر ورزشکار در مورد داروی تجویزی شناخت زیادی ندارد و دقیق نمی داند که جزو مواد ممنوعه است یا نه نباید آن را مصرف کند.

قائم مقام دبیرکل نادو همچنین خاطرنشان کرد: در صورتیکه پزشکی دارویی را برای درمان ورزشکار تجویز کرد، او (ورزشکار) باید برای دریافت «معافیت درمان» اقدام کند. البته باید این را هم در نظر داشت که فرم معافیت درمان در صورتی صادر می شود که برای داروی تجویزی پزشک جهت درمان هیچ جایگزینی نباشد، عدم استفاده آن برای ورزشکار خطر سلامتی و حیات ایجاد کند و اینکه استفاده از آن برای ورزشکار افزایش واضح عملکرد ایجاد نکند.

شارکی همچنین با تاکید بر اینکه نادو با در نظر گفتن این موارد صدور فرم معافیت درمان را برای ورزشکار تایید می کند، گفت: در فهرست مواد ممنوعه، مواردی خاص وجود دارد که معمولا کاربرد درمانی دارند، برای اینگونه مواد معافیت درمان صادر می شود و معمولا محرومیت در نظر گرفته به خاطر استفاده از آنها هم دو ساله است.

روابط بین فردی حلقه مفقوده در ورزش

قائم مقام دبیرکل نادو در بخشی از صحبت های خود بر این تاکید داشت که ورزشکار در صورت عدم اطلاع دقیق از ماهیت دارو و اینکه جزو مواد ممنوعه است یا نه، نباید اقدام به استفاده از آن کند. توضیح تکمیلی شارکی در این زمینه این بود که ورزشکار می تواند در این زمینه با مربی، پزشک تیم ملی یا هر مسئول دیگری در ورزش مشورت کند تا نسبت به ماهیت داروی موردنظر خود اطلاع دقیق به دست بیاورد.

یعنی اقدامی که بهمن عسگری و محمد صالحی انجام ندادند و همین مسئله بیانگر کیفیت پایین ماهیت روابط بین فردی در ورزش است. شکی نیست که ارتباطات در ورزش و حتی برای نتیجه گیری کاملا نقش محوری و تعیین کننده دارند. ارتباط میان مربی و ورزشکار به عنوان یک ساختار چند بعدی و موقعیتی شامل سه فاکتور صمیمیت، تعهد و مکمل بودن است، کمرنگ بودن هر یک از این فاکتورهای می تواند باعث آسیب شود کمااینکه احتمالا در رابطه با دوپینگ ورزشکاران موردنظر، عدم صمیمت لازم بین ورزشکار و مربی باعث مخفی نگه داشتن پرونده پزشکی آنها از کادر فنی و مربیان شده است وگرنه چرا ورزشکاری که عضو تیم ملی است نباید مهمترین موضوعات پزشکی خود را برای فردی که مسئول شرایط و نتیحه گیری اوست، مطرح کند؟

در هر صورت دوپینگ بهمن عسگری و محمدصالحی نمونه هایی از دوپینگ های ناخواسته در ورزش ایران است که می تواند مجدد تکرار شود و دردسرهای بزرگ تری را هم به وجود بیاورد اگر دلیل آنها ریشه یابی نشود و اقدامات لازم برای آن به موقع صورت نگیرد.

در آستانه بازی های آسیایی نیاز است مسئولان ورزش به این مهم توجه بیشتری داشته باشند و حداقل با عنایب بیشتر به بحث روانشناسی و ابعاد مختلف آن، مانع تکرارش شوند.