خطر بزرگ روسیه برای احیای برجام
اقتصادنیوز: روسیه روز شنبه شرط جدیدی برای احیای توافق هسته‌ای ایران ارائه کرد: تضمین آمریکا مبنی بر اینکه تحریم‌هایی که به دلیل حمله به اوکراین علیه مسکو اعمال شده است، در تجارت و سرمایه‌گذاری روسیه با ایران اعمال نخواهد شد.
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از اکو ایران، درحالی که گفته می‌شود مذاکرات احیای برجام به توافق نزدیک است، روسیه به شکل غیرمنتظره‌ای خواستار تضمین‌هایی شده است که بر اساس آن تحریم‌های ایالات متحده علیه این کشور، به همکاری مسکو با تهران آسیب نزند؛ درخواستی که از سوی برخی ناظران «گروگان‌گیری احیای برجام» به عنوان مهره بازی پوتین در جنگ اوکراین توصیف شده است.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه گفته که کشورش از آمریکا تضمین می‌خواهد که تحریم‌ها علیه مسکو بر توانایی این کشور برای همکاری با ایران پس از بازگرداندن توافق هسته‌ای 2015 تأثیری نخواهد گذاشت.
لاوروف گفت: «ما ضمانت نامه کتبی خواسته ایم... که روند کنونی آغاز شده توسط ایالات متحده به هیچ وجه به حق ما برای همکاری آزاد و کامل تجاری، اقتصادی و سرمایه گذاری و همکاری نظامی - فنی با دولت ایران لطمه نمی زند».
با این اوصاف به نظر می‌رسد، در نهایت جنگ در اروپا بر تلاش‌ها برای دستیابی به یک توافق نزدیک برای احیای برجام، بطور جدی‌تر سایه افکنده است.
تهران: درخواست روسیه، سازنده نیست
یک مقام بلندپایه ایرانی به رویترز گفت: درخواست روسیه برای تضمین کتبی آمریکا مبنی بر اینکه تحریم‌های مسکو به همکاری روسیه با ایران لطمه نمی‌زند، برای مذاکرات جاری "سازنده" نیست.
این مقام ایرانی در تهران گفت: «روس‌ها از دو روز پیش این خواسته را روی میز (در مذاکرات وین) گذاشته بودند. این درک وجود دارد که روسیه با تغییر موضع خود در مذاکرات وین می‌خواهد منافع خود را در جاهای دیگر تامین کند. اما این اقدام برای مذاکرات هسته‌ای وین سازنده نیست.
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران، در پاسخ به این سوال که آیا تقاضای روسیه به مذاکرات 11 ماهه تهران و قدرت‌های جهانی آسیب می‌زند، گفت: «هنوز نه. اما تفکیک این دو بحران برای مدت طولانی‌تری غیرممکن است».
واعظ گفت: «ایالات متحده می تواند برای کارهای مربوط به انتقال مواد شکافت پذیر مازاد به روسیه معافیت هایی صادر کند. اما این نشانه ای است که ترکیب این دو موضوع آغاز شده است».
دو دیپلمات که یکی از آنها مستقیماً در مذاکرات شرکت نداشت، گفتند که چین نیز درخواست تضمین کتبی کرده است که شرکت‌هایش که در ایران تجارت می‌کنند تحت تأثیر تحریم‌های آمریکا قرار نخواهند گرفت.
سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، با درخواست ضمانت‌های کتبی آمریکا مبنی بر اینکه تحریم‌های غرب علیه روسیه به دلیل درگیری در اوکراین به همکاری این کشور با ایران لطمه نمی‌زند، گفت که این محدودیت‌ها به سدی برای توافق هسته‌ای ایران تبدیل شده است و به غرب هشدار داد که منافع ملی روسیه باید مورد توجه قرار گیرد.
لاوروف گفت که تحریم‌های روسیه به دلیل درگیری در اوکراین یک "مشکل" از دیدگاه مسکو ایجاد کرده است.
چنین خواسته هایی ممکن است تلاش ها برای امضای توافق هسته ای را در زمانی که توافق محتمل به نظر می رسید، پیچیده کند.
همه طرف های درگیر در مذاکرات وین روز جمعه گفتند که به دستیابی به توافق نزدیک شده اند.
امید به حل و فصل مسائل پادمانی
محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران در کنفرانس خبری مشترک با رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: «ما موافقت کرده‌ایم تا 21 می اسناد مربوط به مسائل باقی‌مانده بین تهران و آژانس را در اختیار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار دهیم.
گروسی در کنفرانس خبری گفت: «بدون حل و فصل این مسائل (باقی مانده)، تلاش برای احیای برجام ممکن نیست.»
گروسی که پیش از بازگشت به وین روز شنبه با وزیر امور خارجه ایران نیز گفت‌وگو کرده بود، گفت: «هنوز مسائلی وجود دارد که ایران باید به آنها رسیدگی کند».
نکته مهم در مذاکرات این است که تهران خواهان بسته شدن موضوع آثار اورانیوم یافت شده اما اعلام نشده در ایران است. چندین مقام به رویترز گفته‌اند که قدرت‌های غربی می‌گویند که این موضوع جدایی از توافق است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طرف آن نیست.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به دنبال پاسخ‌هایی از ایران در مورد چگونگی رسیدن آثار اورانیوم به آنجا بوده است - موضوعی که اغلب از آن به عنوان «مسائل پادمانی برجسته» یاد می‌شود.
وال‌استریت‌ژورنال: موضع روسیه، مذاکرات را تهدید می‌کند
لارنس نورمن، خبرنگار وال‌استریت ژورنال از وین گزارش داد که «توافق هسته‌ای ایران با درخواست روسیه در مورد تحریم‌های اوکراین، تهدید می‌شود» و نوشت: درخواست‌های جدید روسیه، مذاکرات احیای برجام را تهدید می‌کند. این درخواست‌ها روز شنبه توسط سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در حالی مطرح شد که مقامات غربی و ایرانی گفتند که در آستانه دستیابی به توافق هستند. مقامات غربی گفته‌اند که خواهان توافق در مورد پرونده هسته ای در این هفته هستند.
مذاکره‌کنندگان ارشد قدرت‌های اروپایی روز جمعه وین را ترک کردند تا به پایتخت‌های خود بازگردند و منتظر بودند تا ایران و آمریکا برای حل اختلافات نهایی بین دو کشور تلاش کنند. این موارد دقیقاً شامل تحریم‌هایی بود که واشنگتن طی توافق احتمالی لغو می‌کند.
مقامات غربی درک می کنند که نقش ویژه روسیه در توافق هسته ای باید از تحریم ها محافظت شود؛ این شامل دریافت اورانیوم غنی شده از ایران و مبادله آن با کیک زرد، تلاش روسیه برای تبدیل تاسیسات هسته ای فردو ایران به مرکز تحقیقاتی و سایر اقدامات ویژه هسته ای مربوط به تاسیسات ایران است.
معنای واقعی اظهارات لاوروف و پیامدهای احتمالی
با این حال، به نظر می‌رسد که آقای لاوروف خواستار تضمین‌های بسیار گسترده‌تر است که می‌تواند خلأهای بزرگی را در تحریم‌های شدید مالی، اقتصادی و انرژی ایجاد کند که غرب در روزهای اخیر به دلیل تهاجم روسیه به اوکراین اعمال کرده است.
بلافاصله پس از اظهارات لاوروف، مذاکره‌کننده ارشد روسیه در مذاکرات هسته‌ای، میخائیل اولیانوف، در توییتی نوشت که او سوالاتی را "برای اطمینان از همکاری آرام هسته‌ای غیرنظامی با ایران" با مذاکره‌کنندگان ارشد اروپایی مطرح کرده است. این نشان می‌دهد که خواسته‌های واقعی روسیه در مذاکرات محدودتر از آن چیزی است که آقای لاوروف پیشنهاد کرده بود.
یک دیپلمات غربی گفت که «اگر تضمین‌ها صرفاً مربوط به کاری باشد که روسیه در چارچوب توافق هسته‌ای احیا شده در ایران انجام می‌دهد، می‌توان آن را مدیریت کرد. اما اگر لاوروف بخواهد از این به عنوان راهی برای ایجاد یک حفره بزرگ در تحریم‌های کلی علیه روسیه استفاده کند، داستان متفاوت است».
یک مقام ایرانی گفت که هیئت ایرانی منتظر شفاف سازی از سوی مسکو است.
هنری روم، مدیر پوشش سیاست های کلان جهانی و ایران در گروه اوراسیا، گفت: «به نظر من، توافق همچنان محتمل‌تر از عدم توافق است. هم واشنگتن و هم تهران می‌خواهند این کار را انجام دهند. ایجاد اخلال توسط روسیه ممکن است در واقع این دو دشمن را برای دستیابی به راه حل های خلاقانه برای امضای قرارداد به هم نزدیک کند».
دو دیپلمات غربی گفتند که در هر صورت، اکنون به نظر می رسد که خواسته های روسیه مذاکراتی را در هفته آینده آغاز کند. دیپلمات‌های غربی مدعی اند که روسیه به طور کلی نقش سازنده‌ای در این مذاکرات ایفا کرده است و در برخی مواقع ایران را در خواسته‌های سرسختانه خود منعطف می‌کند و به تهران - گاهی علناً - فشار می‌آورد که مذاکرات طولانی نشود.
با این حال، مقامات ارشد غربی گفتند که در چند روز گذشته، با درگیری اوکراین در پس‌زمینه، مقامات روسیه در این مذاکرات تردید بیشتری داشتند و به همتایان خود گفتند که باید ایده‌های جدید را با مسکو بررسی کنند.
رفع احتمالی یکی از موانع
در حالی که به نظر می رسید مذاکرات در وین دوباره متوقف شده است، ممکن است یک مانع احتمالی برای احیای توافق هسته ای روز شنبه پس از سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران، برطرف شود.
آقای گروسی به تهران رفت تا به دنبال توافقی در مورد رسیدگی به تحقیقاتی باشد که آژانس سه سال است که در مورد مواد هسته ای اعلام نشده کشف شده در ایران انجام می دهد. تهران تحقیقات را متوقف کرده است و در وین برای بسته شدن پرونده ها به عنوان بخشی از احیای برجام تلاش کرده است، چیزی که آژانس و مقامات غربی از آن امتناع کردند.
آقای گروسی در یک کنفرانس مطبوعاتی در تهران گفت: «بنابراین به همین دلیل مهم است که امروز این تفاهم بین ما وجود داشته باشد، یعنی تفاهم برای همکاری با یکدیگر و کار بسیار جدی.
اعلامیه روسیه که می‌تواند ماه‌ها مذاکرات غیرمستقیم فشرده بین تهران و واشنگتن در وین را به هم بزند، اندکی پس از آن اعلام شد که تهران اعلام کرد که درباره نقشه راهی برای حل مسائل باقی‌مانده که می‌تواند به تضمین توافق هسته‌ای کمک کند، با ناظر هسته‌ای سازمان ملل به توافق رسیده است.
همچنین بخوانید