داستان 4 سال «تعویق» و «تمدید» مقابله با قاچاق
بررسی‌ها نشان می‌دهد، تمدید و تعویق طرح‌های مبارزه با قاچاق، یک شگرد تکراری برای توجیه عملکرد نامناسب در این زمینه است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، اخیراً مجید افتخاری، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران با اشاره به سرازیر شدن پوشاک بنگلادشی به ایران گفته است: طرح‌های مقابله با قاچاق پوشاک از دستور کار خارج شده است و قاچاقچیان در شرایطی قرار دارند که می‌دانند هیچ برنامه‌ای برای مبارزه با قاچاق کالا وجود ندارد.
توقف روند مبارزه با قاچاق کالا، البته منحصر به پوشاک نیست و کالاهای دیگری نیز در صف برخورد برخورد با قاچاق قرار داشتند که انگار به دست فراموشی سپرده شده است.
همزمان با شروع سال جدید، وعده برخورد با گروه های کالایی قاچاق و فاقد شناسه کالا، مجددا در اظهارات مقامات مسئول ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و وزارت صمت برجسته شد و در ابتدای امسالرئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، خبر از آغاز فرآیند بازرسی و برخورد با قاچاق در تمامی استان‌های کشور داد.
علی مویدی، رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز طی نامه‌ای به سراسر استانداران دستور داد تا تمامی کالاهای فاقد شناسه «پوشاک»، «دخانیات»، «لوازم خانگی»، «کالاهای سلامت‌محور» و «لوازم یدکی» توسط ضابطان جمع‌آوری شود.
پس از ابلاغ این دستور، بلافاصله محمدرضا فاطمی امین، وزیر صمت هم موضع قاطعانه خود را برای برخورد با کالای قاچاق در سطح عرضه اعلام کرد و وی در فروردین امسال اعلام کرد: «طرح ویژه وزارت صمت برای مبارزه با کالاهای قاچاق و تقلبی با پنج اولویت کالایی از 15 فروردین ماه امسال آغاز می‌شود که لوازم یدکی و قطعات خودرو در اولویت نخست اجرای طرح خواهد بود.»
وعده‌های از یاد رفته برخورد با قاچاق
بعد از ابلاغ این دستورات در برهه‌ای شاهد آن بودیم که وعده برخورد با پنچ گروه کالایی قاچاق، به فراموشی سپرده شد؛ اما مجددا در مردادماه امسال، سه معاون وزیر صمت اعلام کردند که این وزارتخانه از 15 مردادماه به طور حتم با تمامی اجناس قاچاق فاقد شناسه کالا و کد رهگیری با اولویت لوازم یدکی خودرو و لوازم خانگی، برخورد قطعی خواهد کرد.
محمد مهدی برادران، معاون صنایع عمومی وزیر صمت در اوایل مرداد، خطاب به عموم کسبه بازار لوزام یدکی، اعلام کرد: «روز شنبه 15 مردادماه بازرسان با حضور در بازار قطعات یدکی، کالاهای تقلبی و جعلی را جمع آوری خواهند کرد.»
ولی متأسفانه طبق روال سالیان گذشته که بارها طرح برخورد با قاچاق کالا در سطح عرضه به تعویق می‌افتاد، این بار هم این طرح مجددا از سمت مقامات مسئول برای چند ماه به تعویق افتاد و وزارت صمت اعلام کرد که طرح شناسه‌گذاری لوازم یدکی تا 15 مهرماه تمدید شده است.
داستان 4 سال «تعویق» و «تمدید» برای برخورد با قاچاق
داستان همیشگی تمدید و تعویق طرح برخورد با قاچاق دستاویزی در دستان نهادهای متولی قاچاق همچون وزارت صمت و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز بوده است تا ضعف عملکرد خود در راستای برخورد با قاچاق را پوشش دهند.
با مرور اخبار منتشر شده در طی 4 سال گذشته می‌توان به سادگی متوجه آن شد که طرح برخورد با قاچاق کالا در سطح عرضه بر مبنای شناسه کالا، به طور مستمر در چرخه معیوب «تعویق» و «تمدید» قرار گرفته است.
به طور مثال برخورد با لوازم خانگی فاقد شناسه در سطح خرده‌فروشی طبق اظهارات مسئولان و همچنین مهلت‌های تعیین شده در آیین‌نامه‌های اجرای مرتبط با قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز، باید از تاریخ مردادماه سال 1398 انجام می‌شد اما متاسفانه تاکنون فقط شاهد برخوردهای مقطعی و نمایشی در این حوزه بودیم.
میزان کشفیات لوازم خانگی قاچاق چقدر است؟
طبق ادعای مسئولان وزارت صمت، در سال جاری تمامی کالاهای حوزه لوازم خانگی که شامل طرح مبارزه با قاچاق کالا می‌شوند، شناسه کالا و کد رهگیری دریافت کرده‌اند، اما ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و وزارت صمت در هیچ مقطعی، آمار تجمیعی از کشفیات حوزه لوازم خانگی قاچاق ارائه نداده است.
با وجود آنکه وزارت صمت در جدیدترین آمار خود حجم موجود لوازم خانگی قاچاق را رقمی در حدود 1.7 میلیارد دلار در سال اعلام کرده است اما آمار منعکس شده در رسانه‌ها از میزان کشفیات لوازم خانگی قاچاق توسط وزارت صمت، ناجا و ستاد مبارزه با قاچاق بسیار ناچیز و حداقلی گزارش شده است.
حجم کشفیات بازار امین حضور فقط 4 میلیارد تومان!
در خردادماه امسال بحث وجود انبارهای بزرگ دپوی لوازم خانگی قاچاق در بازار امین‌حضور تهران و خیابان ری در رسانه‌ها بسیار داغ شد و در پی آن نیز مسئولان ستاد مبارزه با قاچاق وعده برخورد با این محصولات را در سطح عرضه دادند؛ اما بعد از آن به جز ارقام بسیار ناچیز، از میزان کل کشفیات در این بازار بزرگ لوازم خانگی رقمی اعلام نشد.
به عنوان نمونه در خردادماه امسال ناجا اعلام کرددر امین‌حضور تهران توانسته فقط 4میلیارد تومان لوازم خانگی قاچاق کشف و ضبط کند، این در حالی است که هم‌اکنون داخل ویترین اکثر قریب به اتفاق فروشگاه‌های بازار امین‌حضور، مملو از اجناس قاچاق است، چرا که مدت‌هاست واردات لوازم خانگی خارجی به کشور ممنوع شده است و به غیر از قاچاق، برندهای خارجی راه دیگری برای حضور در بازار ندارند.
طی 12 سال گذشته طرح‌هایی مانند "شبنم" و "ایران کد" برای شناسایی کالای با اصالت و قاچاق اجرایی شد اما موفق نبود؛ به طور مثال برچسب‌های شبنم به راحتی در بازار فروخته می‌شد و هر کسی می‌توانست آن را به محصولات خود بزند.
بر همین اساس در شهریور سال 1395، هیات دولت مصوبه اجرای طرح شناسه و کدرهگیری کالا موضوع ماده 13 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز را مطرح کرد و از سال 96 تاکنون دستورالعمل‌ها و امور اجرایی این آیین‌نامه بررسی و ابلاغ شده است
اما متاسفانه تاکنون برخی از کالاهایی که به وفور به داخل قاچاق می‌شوند به طور کامل شناسه کالا دریافت نکرده‌اند. لوازم یدکی خودرو، پوشاک و دخانیات از جمله این کالاهاست.
از سوی دیگر اجناسی همچون لوازم خانگی طرح شناسه کالا آن تکمیل شده است ولی در عمل این شناسه‌ها بلااستقاده باقی مانده است چراکه در سطح عرضه هیچ برخورد موثری برای کشف لوازم خانگی قاچاق و فاقد شناسه کالا صورت نمی‌پذیرد.
به عقیده برخی از کارشناسان و فعالان اقتصادی، متاسفانه با وجود گذشت بیش از 17سال از تشکیل ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و 8 سال از تصویب قانون آن، به غیر از یک یا دو گروه کالایی مثل تلفن‌همراه، هنوز هم نتیجه مطلوبی از مبارزه با قاچاق به دست نیامده است.
