دست‌یابی ایران به تکنولوژی ارسال رادار به سمت راننده برای تشخیص خواب‌آلودگی / ساخت سامانه بومی پایش پهپادی خودروها
رئیس گروه هوشمندسازی از موفقیت فاوران کشورمان در پیاده‌سازی سامانه‌ای با تکنولوژی بسیار بالا خبر داد که با ارسال رادارهای با فرکانس‌های بالا به سمت راننده, خواب‌آلودگی آن را تشخیص می‌دهد!
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، "ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته" با ادغام بخش‌های مرتبط با فناوری مرکز ملی فضایی و ستادهای توسعه فناوری صنایع دانش بنیان هوایی و هوانوردی و صنایع دانش بنیان دریایی و در انطباق با نظام‌نامه جامع ارزیابی متوازن مأموریت‌های ستاد توسعه فناوری و جلب همکاری اعضای حقیقی و حقوقی ستاد ضمن بهره‌مندی از دستاوردهای مفید ملی و بین‌المللی نسبت به هم‌افزایی فعالیت‌های مرتبط با حوزه حمل و نقل پیشرفته در بخش‌های مختلفی همچون حمل و نقل جاده‌ای، ریلی، دریایی، هوایی و یکپارچه‌سازی آنها به کمک فناوری‌های فضایی و تمام حوزه‌های مرتبط نظیر وسایل نقلیه الکتریکی، ساخت تجهیزات فرودگاهی، تجهیزات راهسازی، اسکله و تجهیزات بندری همت گماشته است.
ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته با 7 گروه تخصصی شامل:
1. توسعه فناوری‌های نوین خودروئی و طرح‌های کلان، 2. هوائی، 3. دریایی، 4. فضائی 5. هوشمندسازی 6. ریلی و 7. ژئوماتیک است که البته در دسته‌بندی‌های جدید ستادهای معاونت علمی، "ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته" به "ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان حمل و نقل و فضایی" تغییر نام داده است.
یکی از گروه‌های تخصصی ذیل ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان حمل و نقل و فضایی، گروه هوشمندسازی است که شامل موضوعات و مسائل بسیار مهم و راهبردی است. به همین خاطر در خبرگزاری تسنیم میزبان مهندس شهاب خدامرادی؛ رئیس گروه هوشمندسازی ستاد توسعه فناوری‌های فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری بودیم که پیش از این، بخش نخست آن منتشر شد و در ادامه بخش دوم این مصاحبه را از نظر می‌گذرانید:
تسنیم: مفهوم اتصال‌پذیری خودروها چه مشکلاتی را از صنعت خودروسازی برطرف می‌کند؟
تکنولوژی اتصال‌پذیری در دنیا همچنان وجود دارد اما در نهایت ما به مفهومی به نام V2X یا Vehicle-to-everything خواهیم رسید؛ زمانی که خودروها به صورت هوشمند با یکدیگر در ارتباط باشند وضعیت جاده‌ها از جمله خرابی جاده‌ها را به یکدیگر اطلاع‌رسانی خواهند کرد یا می‌توان به عابران هشدار داد که خودرو درحال عبور است و بایستی احتیاط کنند. اتصال‌پذیری تأثیر بسزایی در کاهش تصادفات خواهد داشت.
تسنیم: چه اولویت‌هایی در گروه هوشمندسازی برای کار وجود دارد؟
یکی از مهم‌ترین اهداف و اولویت‌های ما در گروه هوشمندسازی ستاد توسعه فناوری‌های فضایی و حمل و نقل، کاهش تلفات و تصادفات و موضوع دیگر کاهش ترافیک بوده است. درموضوع کاهش تلفات، سه رویکرد وجود دارد که شامل قبل از وقوع سانحه، حین وقوع سانحه و بعد از وقوع سانحه است؛ دو فازی که هوشمندسازی می‌تواند کمک بهتری داشته باشد قبل و حین وقوع سانحه است.
قبل از وقوع سانحه با توسعه سامانه‌هایی که رانندگی را به رانندگان آموزش می‌دهد، مهارت رانندگان را افزایش می‌دهیم. طبق آمار رسمی، درصد قابل توجهی از تلفات جاده‌ای به اتوبوس‌های بین شهری اختصاص دارد که در حال جابه‌جایی مسافران بین شهری هستند که یکی ازمهم‌ترین دلایل این تلفات نیز خواب‌آلودگی رانندگان است.
طبق تفاهم‌نامه‌ای که با سازمان راهداری منعقد کردیم سامانه‌های شبیه‌ساز رانندگان را توسعه دادیم و امروز نیز در مرکز نوآوری سازمان راهداری، این سامانه‌ها پیاده‌سازی شده است. این سامانه برای شبیه‌سازی در شرایط مختلف از جمله رانندگی در شب، رانندگی در شرایط جوی نامساعد، جاده پرخطر، جاده باریک، پیج خطرناک و... در این سامانه شبیه‌سازی شده است.
رانندگان اتوبوس شهری، سالانه کارت هوشمند رانندگی آنها تمدید می‌شود و مواردی مثل تست اعتیاد و... هرسال از آنها گرفته می‌شود و کارت رانندگی آنها تمدید می‌شود. علاوه بر تست‌هایی که خود سازمان راهداری درنظر گرفته است آموزش‌هایی همچون آموزش‌های شبیه‌ساز رانندگی نیز به رانندگان اختصاص خواهد یافت که این نیز یکی از ملاک‌های تمدید کارت هوشمند رانندگان خواهد بود.
تشخیص خواب‌آلودگی رانندگان و آلارم به راننده
در گذشته سامانه‌ای تحت عنوان "سپهتن" (سامانه پایش هوشمند ترابری ناوگان) داشتیم که موضوع تشخیص خواب‌آلودگی رانندگان را در دستور کار داشته است. این سامانه مجهز به دوربینی بود که جلوی رانندگان قرار می‌گرفت که موضوع پلک‌زدن رانندگان و افتادگی پلک رانندگان را با پردازش تصویر را رصد کرده و خواب‌آلودگی رانندگان را تشخیص می‌داد. از طرفی این موضوع نیز تشخیص داده می‌شد که آیا راننده جای خود را با کمک‌راننده عوض کرده است یا خیر؟! چرا که رانندگان موظفند که هر 8 ساعت جای خود را با کمک‌راننده تعویض کنند.
اما به دلایل پیچیدگی‌های این سامانه خیلی موفق عمل نکرد چراکه موضوعات مربوط به پردازش تصویر، حجم بسیار زیادی از داده‌ها را به سمت سرور سازمان راهداری ارسال می‌کرد و پردازش آنها کار پیچیده‌ای می‌شد.
تکنولوژی ارسال رادارهای با فرکانس بالا به سمت راننده برای تشخیص خواب‌آلودگی!
امروز از یک تکنولوژی بسیار پیچیده استفاده می‌شود و طبق آن رادارهای با فرکانس‌های بسیار بالا به سمت راننده ارسال می‌شود و فیدبک و دیالوگ بازگشتی، تحلیل می‌شود و با تحلیل آن، علائم حیاتی بدن مثل ضربان قلب، نبض، فشار خون و... سنجیده می‌شود و از نتایج این تحلیل می‌توانیم متوجه شویم که آیا راننده وارد فاز خواب‌آلودگی می‌شود یا خیر؟!
این تکنولوژی چندین مزیت دارد اولاً اینکه این هشدار، قبل از وقوع خواب‌آلودگی صادر شده و به ایستگاه پلیس بین‌راهی اطلاع‌رسانی می‌شود. در سامانه سپهتن که راننده دچار افتادگی پلک می‌شد، دیگر کار از کار گذشته بود اما در این تکولوژی قبل از اینکه راننده وارد پروسه خواب آلودگی شود، از طریق تجزیه و تحلیل علائم حیاتی بدن هشدار صادر می‌شود. نکته بسیار مهم در این تکنولوژی این است که نیازی به ارسال اطلاعات و داده‌ها به سمت سرور نیست.
این دو سامانه‌ای که در اینجا ذکر شد سامانه‌هایی هستند که قبل از وقوع سانحه در کاهش تلفات تأثیر زیادی دارد و با سازمان بهره‌بردار آن یعنی سازمان راهداری در حال پیاده‌سازی هستیم.
تکنولوژی‌های مربوط به کاهش ترافیک
ما باید جذابیت استفاده از حمل و نقل عمومی را افزایش دهیم و استفاده از پلتفرم‌های هوشمند حمل و نقل را تسهیل کنیم. در این زمینه با شهرداری‌ها و معاونت‌های حمل و نقل ترافیک شهرداری‌ها جلسات متعددی را برگزار کردیم و به آنها گوشزد کردیم. شهرداری‌ها، سالانه، بودجه‌های هنگفتی را در حوزه حمل و نقل دریافت می‌کنند و عمدتاً نیز این بودجه صرف امور عمرانی می‌شود و صرف توسعه زیرساخت‌های جاده‌ای و بزرگراهی و... می‌شود.
یکی از وظایف اصلی ما، علاوه بر پیاده‌سازی سامانه‌ها، با درکی که از فناوری‌های روز دنیا داریم به سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف این موضوعات را بگوییم. زمانی که شما با صرف هزینه‌های میلیاردی یک اتوبان می‌سازید، مثلاً می‌توانید با یک پنجم هزینه ای که برای آن می‌شود با ساخت یک پلتفرم و فناوری نرم کل کشور و شهرها را پوشش دهید.
در این راستا، موضوع کاهش ترافیک و حمل و نقل پاک را در یک باکس جداگانه دیده‌ایم و همچنین بحث حمل و نقل اشتراکی، مسیریاب‌ها، حمل و نقل پاک مثل دوچرخه‌های هوشمند، دوچرخه‌های برقی، موتورسیکلت‌های برقی و... را در دستور کار قرار دادیم.
سازمان راهداری در سال‌های گذشته بسیار خوب عمل کرده و در بسیاری از موارد خود سازمان راهداری مطالبه‌گر بسیاری از موضوعات همکاری بوده است و ماهی چندین جلسه بین ستاد و سازمان راهداری برگزار می‌شود تا شرکت‌هایی که در حوزه فناوری‌های نوین هستند را به سازمان راهداری معرفی می‌کنیم و آنها نیز از این موضوعات استقبال می‌کنند.
ما اخیراً یک سامانه‌ای تحت عنوان سامانه پایش پهپادی خودروها را داشتیم به این معنا که دوربین‌ها به جای اینکه ثابت باشند از طریق دوربینی که بر روی پهپاد نصب می‌شود به صورت متحرک، از مکان‌هایی که مورد نیاز است تصویربرداری می‌شود یا تصویربرداری به صورت موردی، هنگام ترافیک شدید، ریزش جاده‌ای و... اتفاق می‌افتد؛ این سامانه نیز مورد حمایت سازمان راهداری قرار گرفته و از آن حمایت می‌کنند.
این سامانه همچنین کاربرد بسیار گسترده‌ای در پایش مرزها در ایام اربعین دارد چراکه خودروهای زیادی در آن ایام، پشت مرز پارک می‌شوند که مشکلاتی از جمله دزدی از خودروها، گم‌کردن خودرو توسط راننده و.... را حل خواهد کرد.
ظرفیت‌های ترانزیتی نسبت به سال‌های گذشته بسیار کم شده است که یک بخشی از زیرساخت‌های آن، زیرساخت‌های فناورانه است اما عمده دلایل آن، کاهش جذابیت حمل و نقل از طریق مسیر ترانزیتی ایران برای تجار خارجی است. باری که قرار است از چین، هند، قزاقستان و... به سمت اروپا برود بهترین مسیر برای آن "ایران" است. اما این مسیر زمانی به‌صرفه است که از طریق ریلی انجام شود چرا که هم حجم کالای بسیار زیادی از طریق ریلی جابه‌جا خواهد شد و هم هزینه کمتری صرف خواهد شد اما این زیرساخت‌ها در ایران مهیا نشده است.
نوسانات ارزی در این کاهش جذابیت، اثرگذار بوده است چراکه تجار خارجی اطلاع ندارند که با چه رقمی قادر به ترانزیت کالا از ایران هستند. طبق اعلام تعدادی از شرکت‌های دانش‌بنیان، بار به پایانه مرزی بندرعباس می آید و تازه در آنجا استعلام قیمت بگیرد که قیمت‌های مختلفی نیز به تجار داده می‌شود که باعث سردرگمی این تجار می‌شود.
رایزنی‌هایی با سازمان راهداری در حال انجام است که این مشکلات برطرف شده و جذابیت‌های ترانزیتی از مسیر ایران تقویت شود. امروز نیز انتقال ذغال سنگ از قزاقستان به اروپا بسیار مهم است که باید به آن توجه شود البته در این زمینه یک تفاهم‌نامه‌ای با منطقه اقتصادی سرخس منعقد کردیم که بسیاری از ساز و کارها از طریق سرخس انجام شود و بار و سوختی که قرار است به سمت اروپا برود از این طریق منتقل شود.
شهرداری‌ها و حمل و نقل درون‌شهری
علاوه بر سازمان راهداری با تعدادی از شهرداری‌ها از جمله شهرداری اصفهان تفاهم‌نامه‌های همکاری امضا کردیم چراکه بسیار در حوزه‌های مختلف فعال هستند. نزدیک به 5 سامانه با همکاری شهرداری اصفهان پیش می‌بریم که یکی از آنها پتلفرم حمل و نقل اشتراکی است. یکی پلتفرم رصد تصادفات در سطح شهر است یعنی زمانی که تصادفی در سطح خیابان‌های شهر رخ می‌دهد اطلاعات آن تصادف از طریق پلتفرم هوشمندی ثبت می‌شود که شامل موقعیت تصادف، نوع تصادف، جرحی یا فوتی بودن تصادف، ساعت دقیق وقوع تصادف و... است و زمانی که همه این اطلاعات در دوره زمانی مشخص جمع آوری شد تحلیل خواهد شد.
نتیجه این تحلیل آن خواهد بود که به طور مثال به شما خواهد گفت که فلان محور تصادفات بیشتری دارد و منجر به فوتی‌های زیاد می‌شود و درنهایت به تصمیم‌گیری‌های مدیریتی کمک شایانی خواهد کرد.
سامانه پیش‌بینی ترافیک
یکی از نیازمندی‌های مهم شهرداری‌ها این است که ترافیک را سطح‌بندی کنند. امروز در سطح شهر با تابلوهای اعلام وضعیت ترافیک روبه‌رو بوده‌اید. در پشت صحنه این تابلوهای اعلام وضعیت ترافیک، اپراتور انسانی وضعیت ترافیک را مشاهده می‌کند و اطلاعات آن را در قالب تابلوهای اعلام وضعیت ترافیک، به اشتراک می‌گذارد. اپراتور انسانی دارای خطا بوده و ممکن است گاهی اوقات سلیقه‌ای عمل کند که از جمله ضعف‌های آن است.
یک پروژه‌ای را با شهرداری اصفهان در حال انجام دادن هستیم که طبق آن، سطح‌بندی ترافیک با استفاده از نقشه‌های گوگل‌مپ و تاریخچه ترافیک شهرداری انجام می‌شود که در نهایت پیش‌بینی ترافیک کاملاً و به صورت صد در صد هوشمند انجام خواهد شد.
فروش پارکینگ و خیابان‌ها؛ منبع درآمد شهرداری‌ها
دو نوع پارکینگ در سطح شهرها وجود دارد که پارکینگ عمومی و پارکینگ خصوصی است. پارکینگ‌های عمومی ودولتی وابسته به شهرداری‌ها هستند و پارکینگ‌های خصوصی مربوط به بخش خصوصی است. پارک حاشیه‌ای خیابان‌ها که به منبع درآمد شهرداری‌ها تبدیل شده است در انواع مختلفی پیاده‌سازی شده است که در مدل اول پارکبان‌ها محاسبه زمان و قیمت پارک را انجام می‌دهند و موضوع دیگر، پارکومترهایی است که در سطح شهر وجود دارند که هر دو مدل شکست خورده و جواب نداده است.
در مناطقی که به عنوان پارک حاشیه‌ای تعریف شده است که در تابلوهای آن نیز "پارک حاشیه‌ای هوشمند" قید شده است هر نیم ساعت یکبار، خودروی پلیس مجهز به دوربین از کنار خیابان‌ها عبور می‌کند که پلاک خودروهای پارک‌شده را ثبت می‌کند و در صورتی که پلاک خودروی خود را در سامانه تهران من ثبت نکرده باشید، جریمه خواهید شد و در صورت ثبت پلاک در سامانه تهران من، یک هزینه بسیار کم را از کیف پول سامانه تهران من کسر خواهد شد.
خود تردد این ماشین پلیس مجهز به دوربین، عامل مصرف سوخت و ترافیکی است. ما برای حل این مشکل، درمرحله اول از موتورسیکلت به جای خودرو استفاده کردیم و در مراحل بعدی نیز به این نتیجه رسیدیم که بایستی از پهپاد استفاده کنیم که طرح آن با شهرداری اصفهان در حال پیاده‌سازی است.
ما با کمیته حمل و نقل ترافیک وزارت کشور نیز تعاملات بسیار تنگاتنگی داریم که اگر این سامانه‌ها به صورت پایلوت در شهرداری اصفهان پیاده‌سازی شود از طریق آن به کل شهرداری‌های کشور ابلاغ شود.
همکاری فناورانه با شهرداری تهران
شهرداری تهران به صورت اسمی همچون شهرداری‌های سایر نقاط کشور ذیل سازمان شهرداری‌ها قرار می‌گیرد اما در عمل ساختار جداگانه‌ای دارد و شاید هم‌وزن سازمانی همچون سازمان شهرداری‌ها باشد؛ به همین خاطر یک مقدار کار کردن با شهرداری تهران چابکی لازم رو همچون همکاری با شهرداری اصفهان نداشته باشد. گروه هوشمندسازی ستاد حمل و نقل با معاونت حمل و نقل ترافیک و شرکت کنترل ترافیک تهران در ارتباط هستیم و طرح‌هایی نیز برای همکاری با شهرداری تهران در حال انجام و رایزنی است.
"ایمن‌سازی گذرگاه‌های عابرپیاده"؛ پروژه مشترک ستاد حمل و نقل و شهرداری اصفهان
یک سامانه مشترکی در تهران و اصفهان در حال پیاده‌سازی بوده که قرار است به صورت پایلوت در این دو شهر عملیاتی شود موضوع "ایمن‌سازی گذرگاه‌های عابرپیاده" است. امروز چراغ‌های بسیاری از اتوبان‌ها و تقاطعات کشور به دلیل مصرف انرژی زیاد، در بسیاری از مواقع قطع است. طبق آمار پلیس در سال گذشته، آمار تصادف عابران با خودروها، در ساعت‌های تاریکی بیشتر شده است.
این سامانه بدین صورت عمل می‌کند که زمانی که عابری به گذرگاه نزدیک می‌شود از طریق سیستم‌های پردازش تصویری و نظارت تصویری که در آنجا وجود دارد می‌تواند نزدیک شدن عابر را به معبر تشخیص داده و پیش‌بینی کند و در زمان نزدیک شدن، چراغ روشن شده و فضا روشن می‌شود تا راننده به صورت واضح عابر را مشاهده کند. در ورژن‌های بعدی این سامانه، رادار نیز به آن اضافه خواهد شد.
این سامانه در تهران و اصفهان به صورت مشترک پیاده‌سازی و اجرا خواهد شد ودر صورت موفقیت‌آمیز بودن آن، به صورت یک الزام و ابلاغ به کل شهرداری‌های کشور اعلام خواهیم کرد.
