دغدغه‌های ناشران نسبت به ادغام 3 موسسه وزارت ارشاد
شیوع کرونا وضعیت تازه‌ای برای صنعت نشر ایران ایجاد کرده است. به همین دلیل ادغام سه موسسه زیرمجموعه معاونت فرهنگی ارشاد و انتخاب مدیرعامل موسسه جدید ناشی از این‌ادغام حساس‌تر از قبل شده است.
شیوع کرونا وضعیت تازه‌ای برای صنعت نشر ایران ایجاد کرده است. به همین دلیل ادغام سه موسسه زیرمجموعه معاونت فرهنگی ارشاد و انتخاب مدیرعامل موسسه جدید ناشی از این‌ادغام حساس‌تر از قبل شده است.
خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ: سال گذشته خبر ادغام سه مؤسسه زیرمجموعه معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یعنی «خانه کتاب»، «مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران» و «بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان» میان اهالی فرهنگ مطرح شد.
این ادغام تحول بزرگی است و ضمن کوچک‌سازی معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، می‌تواند به چابک‌سازی آن کمک بسیاری کند. همچنین این‌ادغام، باعث انسجام در طرح‌های حمایتی وزارت فرهنگ از حوزه‌هایی چون صنعت نشر خواهد شد.
محسن جوادی معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در یکی از آخرین نشست‌های خبری خود در سال گذشته، ادغام مؤسسات مذکور و ایجاد ساختار جدید را به روزهای پس از برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در سال 1399 موکول کرد. حال که به دلیل بحران کرونا برگزاری نمایشگاه نیز به فرصتی بعد موکول شده و صنعت نشر نیز به قرنطینه رفته، بازار شایعات برای انتخاب مدیرعامل مؤسسه جدید، داغ شده است.
در شرایط موجود و بعد از آن باید به نحوه حمایت از صنعت نشر، اهالی قلم، تولیدکنندگان محتوا در حوزه کتاب، برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران و نمایشگاه‌های استانی، هدفمندی یارانه‌ها، نشر الکترونیک، نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های مجازی کتاب، توسعه نشر حرفه‌ای و در یک جمله، به نجات جامعه نشر کشور فکر کرد و اقدامات مؤثر و عاجل انجام داد به دلیل آن‌که عمده طرح‌های حمایتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از صنعت نشر توسط این مؤسسات انجام می‌شود، اهالی این صنعت نسبت به انتخاب مدیرعامل ساختار جدید، بیم و امیدهایی دارند و به نظر می‌رسد در شرایط بحرانی حوزه نشر و حساسیت ادغام مؤسسات مذکور، انتخاب مدیری توانمند، باسابقه، آشنا به فعالیت‌های مؤسسات و دارای شناخت از توانایی‌های نیروی انسانی موجود در 3 مؤسسه (که همواره مورد تاکید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاون فرهنگی وزارتخانه بوده) بسیار مهم است.
عبدالعظیم فریدون مدیر انتشارات محراب قلم در این‌باره به مهر گفت: وظایف خانه کتاب، مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی و بنیاد شعر و ادبیات داستانی در حوزه فرهنگ بسیار حساس است. یکی از مهمترین فعالیت‌های خانه کتاب، جمع آوری اطلاعات و اطلاع رسانی کتاب در کل کشور است. همچنین این نهاد به شناساندن نویسندگان و تصویرگران، برگزاری مهمترین جشنواره‌های حوزه کتاب، هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، برگزاری طرح‌های حمایتی از کتابفروشان، برگزاری آئین‌های تجلیل و بزرگداشت و نقد کتاب نیز می‌پردازد.
وی افزود: در یکی‌دو سال اخیر به نسبت دوره‌های گذشته، خانه کتاب در حیطه وظایف خود خوب عمل کرده و در راستای برنامه‌های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گستره فعالیتش را که پیشتر منحصر به تهران بود به کل کشور رسانده است و همچنین با توجه به تمامی حوزه‌های نشر و ایجاد امید در بین حلقه‌های نشر نقشی مؤثر ایفا کرده و این‌کار باید در مؤسسه جدید ادامه پیدا کند و قطعا کسی از عهده کار بر خواهد آمد که آشنایی خوبی با فرهنگ و اصحاب فرهنگ داشته باشد. مدیرعامل جدید باید شاخصه‌ها و شاکله‌های فعالیتی سه مؤسسه فعلی را حفظ کند.
فریدون درباره حساس بودن پست مدیرعاملی مؤسسه جدید گفت: مدیرعامل جدید باید از نظر فرهنگی، هم شخصیتی عمیق داشته و هم مدیر اجرایی برجسته‌ای باشد. در دوران ریاست جمهوری آقای روحانی، میان مدیران شاخص فرهنگی کمتر چنین شخصیت‌هایی مشغول به کار بوده‌اند؛ یا صرفا شخصیت فرهنگی مهمی بوده‌اند یا فقط مدیریت اجرایی قوی داشته‌اند. فعالیت سه نهاد مؤسسه نمایشگاه‌ها، خانه کتاب و بنیاد شعر و ادبیات داستانی، در اصل آن سه‌کار اصلی معاونت فرهنگی وزارت ارشاد است که ضرورت دارد خارج از قالب‌های دست و پاگیر اداری انجام شود و نظر به اهمیت فعالیت مؤسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران در برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، نمایشگاه‌های استانی و حضور در نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب و همچنین فعالیت‌های بنیاد شعر و ادبیات داستانی، مدیر مؤسسه ادغام شده، ضرورتا باید در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سابقه طولانی داشته باشد.
مدیر انتشارات محراب قلم، انتخاب مدیری خارج از مجموعه معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ را برای زعامت مؤسسه جدید، اشتباهی مهلک خواند و ادامه داد: چنین شخصیتی اگر به عنوان مدیر مؤسسه جدید انتخاب شود، این مدت باقیمانده از دولت فعلی را با آزمون و خطا خواهد گذراند. پس باید به انتخاب مدیری از داخل معاونت فکر کرد که شهرت خوبی میان اهالی فرهنگ و اصحاب اندیشه داشته و هم توان اجرایی‌اش بالا باشد تا کارهای باقیمانده را سر و سامان دهد.
نادر قدیانی مدیر انتشارات قدیانی نیز درباره ضرورت انتخاب مدیرعاملی از داخل معاونت امور فرهنگی به مهر گفت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در چهار دهه گذشته خدمات بسیاری به فرهنگ مکتوب، صنعت نشر، مطبوعات، تئاتر، سینما و موسیقی داشته که البته می‌توانست بهتر هم عمل کند. بسیاری از بزرگان دین و اخلاق به ما توصیه کرده‌اند هنگام پیشنهاد مسئولیت‌ها بهتر است آن را با توانایی‌های خود بسنجیم و اگر دیدیم که واقعا نمی‌توانیم در آن مسئولیت موفق باشیم تکلیف شرعی ما در نپذیرفتنش است.
وی افزود: دهه‌های گذشته قوه قضائیه هیچگاه مسئولی از درون خود نداشت، اما ریاست فعلی این قوه یعنی حجت‌الاسلام والمسلمین رئیسی از درون خود مجموعه قوه قضائیه انتخاب شده و عموم مردم و دستگاه‌ها از عملکرد او رضایت دارند. من به‌عنوان ناشر در معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با دفتر توسعه کتاب و کتابخوانی، مؤسسه خانه کتاب، مؤسسه نمایشگاه‌ها و... ارتباط دارم. شاهد بوده‌ام که مدیران این نهادها و مراکز هرگاه که از درون خود مجموعه انتخاب شدند عملکردی به مراتب بهتر از مدیرانی داشته‌اند که از بیرون به مجموعه آمدند.
قدیانی ادامه داد: یکی از شروط اصلی برای مدیریت مؤسسه جدید باید سابقه خدمت زیاد در معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد باشد. اگر شخصیتی خارج از این مجموعه به نیروی انسانی این مؤسسات تحمیل شود، قطعا یکسال زمان خواهد برد تا منطق کار و فعالیت در این حوزه را فهم کند. عمر دولت فعلی هم حدود یکسال و نیم است. بنابراین تا او بخواهد کاری را شروع کند، دولت جدید سرکار خواهد آمد و مصدر امور را به کس دیگری خواهند سپرد. وزیر محترم و معاون او باید انسان پخته‌ای را که با صنعت نشر آشنا باشد و بتواند برنامه‌ها را در مسیر صحیح ادامه دهد، در مصدر امور بگذارند. این شخص باید با سرمایه انسانی هر سه مؤسسه آشنا باشد.
یکی از شروط اصلی برای مدیریت مؤسسه جدید باید سابقه خدمت زیاد در معاونت امور فرهنگی وزارت ارشاد باشد. اگر شخصیتی خارج از این مجموعه به نیروی انسانی این مؤسسات تحمیل شود، قطعا یکسال زمان خواهد برد تا منطق کار و فعالیت در این حوزه را فهم کند سید عباس حسینی نیک مدیر مسئول انتشارات مجد نیز در یادداشتی که اخیرا در اختیار مهر گذاشت، وضعیت کنونی کشور و صنعت نشر را حساس خواند و نوشت: «امروز بخشی از این شرایط سخت مربوط به وضعیت اقتصادی، تورم و سقوط ارزش ریال در برابر ارزهای خارجی و مانند آن است و بخشی هم به وضعیت اجتماعی و محدودیت‌های ناشی از شیوع بیماری کرونا ارتباط دارد. در این شرایط، سیاستگذاری و ساماندهی وضعیت نشر به تناسب محدودیت‌ها و تهدیدها باید هوشمندانه‌تر و کاراتر از قبل بوده و این نیازمند عزم جدی برای همدلی و همکاری و هم اندیشی در جامعه نشر و انتخاب مدیران کارآمد، باتجربه و آشنا به مسائل و مشکلات حوزه نشر در بخش دولت است.»
به باور حسینی نیک، کرونا مسائل تازه‌ای را برای فرهنگ کشور ایجاد کرده که سیاست‌های جدیدی را می‌طلبد: «شرایط تحریم و محدودیت‌های ناشی از کرونا اگرچه تحمیلی است و لیکن نباید فرصت‌ها و افق‌های جدید و تازه‌ای را که ایجاد کرده‌اند، نادیده انگاشت و از ایجاد تحولات در دیدگاه‌ها و عملکردها باز ایستاد. نقش مدیریت و سیاستگذاری دولت و مسئولان حوزه نشر برای ایجاد این تحولات و اقدامات مؤثر بسیار زیاد است که امیدوارم مجموعه سیاست‌های دولت، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاونت امور فرهنگی در جهت ایجاد ساختار جدید و متناسب با شرایط موجود کارساز بوده و نتیجه بخش باشد. در شرایط موجود و بعد از آن باید به نحوه حمایت از صنعت نشر، اهالی قلم، تولیدکنندگان محتوا در حوزه کتاب، برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران و نمایشگاه‌های استانی، هدفمندی یارانه‌ها، نشر الکترونیک، نمایشگاه‌ها و فروشگاه‌های مجازی کتاب، توسعه نشر حرفه‌ای و در یک جمله، به نجات جامعه نشر کشور فکر کرد و اقدامات مؤثر و عاجل انجام داد.»
اشاره شد که حمایت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از صنعت نشر توسط سه مؤسسه شبه‌دولتی مورد اشاره انجام می‌شود. بنابراین ادغام آنها و تشکیل ساختار جدید و انتخاب مدیرعامل این‌مجموعه، تأثیر مستقیمی بر صنعت نشر خواهد گذاشت. بنابراین پسندیده است وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و معاون امور فرهنگی او برای تعیین این مدیرعامل با ناشران، اهالی قلم و فعالان حوزه کتاب و نشر نیز مشورت کنند.