دو روی سکه سیل در منطقه / چرا سیستان و بلوچستان مثل پاکستان غرق نشد؟

خبرگزاری فارس نوشت: «در کمتر از چندساعت یک دریا باران بر سر مردم بارید.» این صحبت‌های خبرنگاری است که برای گرفتن گزارش از سیلاب سیستان و بلوچستان به منطقه سفر کرده بود.

بارندگی در ایستگاه پیرسهراب واقع در جنوب سیستان و بلوچستان طی 2 روز اخیر از 250 میلی‌متر فراتر رفته است. بارش 2 روزه که معادل بارندگی متوسط یک سال ایران است. بارش مشابه استان سیستان و بلوچستان، مهمترین بندر کشور پاکستان را هم درگیر کرده و مقامات محلی وضعیت شهر را فاجعه بار ارزیابی کردند. عدد دقیق کشته‌های سیل پاکستان اعلام نشده اما رسانه‌ها فوت دست کم 19 تن را تایید کردند.

مدیریت بحران استان سیستان و بلوچستان اعلام کرده سیلاب سنگین اسفندماه هیچ خسارت جانی در پی نداشته و آب‌گرفتگی روستاهای در معرض بارندگی فرانرمال نیز در حال تخلیه است. داده‌های تاریخی منابع آب، بارندگی اسفند 1402 در سیستان و بلوچستان را جزء وقایع حدی رده‌بندی می‌کند. وقایع حدی رویدادهایی است که در طی یک قرن، بی‌سابقه بوده و یک یا دو بار احتمال وقوع دارد.

6 سد مخزنی در سیستان و بلوچستان در کنار 24 سازه تغذیه مصنوعی آب‌خوان، سیلاب را ذخیره کرده یا راهی منابع آب زیرزمینی کرده‌اند. سیل عبوری از رودخانه کاجو به 2200 متر مکعب در ثانیه رسیده بود اما این آب، پشت سد زیردان ذخیره شده و با دبی 500 متر مکعب به صورت کنترل شده و بدون خسارت راهی پایین دست شد.

یکی از نتایج مدیریت منابع آب کنترل سیلاب و تبدیل تهدید به فرصت است، به نوعی که هم از خسارت سیل جلوگیری می‌شود و هم آب کافی برای بهره‌برداری کشاورزی و شرب در دسترس قرار خواهد گرفت. کارشناس مدیریت منابع آب سعید بهروزی ب اشاره به آب‌گرفتگی 145 روستا در سیستان و بلوچستان بر اثر سیلاب اخیر معتقد است که سیلاب در سیستان و بلوچستان در حالی خسارت می‌زند که این استان در بقیه ماه‌های سال تشنه است و عملا آبی در آن ذخیره نمی‌شود. در مقابل، استاد دانشگاه مرتضی بارانی می‌گوید که سیستان و بلوچستان بیشتر از 10 هزار روستا دارد و اینکه در یک بارش کم‌سابقه در 100 سال اخیر کمتر از 1.5 درصد روستاها فقط با آب‌گرفتگی مواجه می‌شوند، یعنی زیرساخت این منطقه به خوبی بارش را کنترل و ذخیره کرده است.

بر اساس داده‌های ثبت شده از بارندگی اخیر، سدهای مخزنی استان سیستان و بلوچستان نزدیک به 2 میلیارد متر مکعب از آب را برای استفاده کشاورزی، شرب و صنعت در سایر فصول سال ذخیره کردند همچنین نزدیک به 3 میلیارد متر مکعب آب نیز توسط سازه‌های تغذیه مصنوعی آماده تزریق به سفره‌های آب زیرزمینی است. به معنای دیگر 80 درصد از کل آب جمع شده از بارندگی اسفند سیستان و بلوچستان به جای خسارت، آماده تامین نیاز شرب، صنعت و کشاورزی مردم است.