«دیاسپورا» روایت یک رویداد فرهنگی خفته
«دوست داشتن وطن، از نشانه‌های ایمان است» روایتی که نشان از اهمیت وطن و وطن دوستی دارد.
هنوز هستند افرادی که به ناچار یا به دلایل مختلفی دست به کوچ از وطن خود می‌زنند؛ مانند دیاسپورا یا همان جوامع دور از وطن. افرادی که با خروج از یک جغرافیا در اصل می‌توانند فرهنگ، قومیت و هنجارهای کشور مبدا را نیز جا به جا کنند.
موضوعی که مریم خالقی‌نژاد، پژوهش‌گر روابط بین‌الملل درباره آن گفته است که: «دیاسپورا را بخشی از مردم که در خارج از وطن خود زندگی می‌کنند، می‌دانند. فیونا ادامسون و مارک اندرسون دیاسپورا را پیامد محیط فراملی می‌دانند که به وسیله مکانیزم ایجاد هویت استراتژیک و به وسیله گروه‌های نخبه ایجاد می‌گردد. ابن خلدون نیز معتقد است در دیاسپورا پیوندها و تعلقات با سرزمین اصلی خود همچنان برقرار است.»
او البته این را هم گفته است که «این افراد نوعی ظرفیت فرهنگی نیز برای کشور مبدا محسوب می‌شوند. دیاسپورا هنگام مهاجرت ارزش‌های فرهنگی و تمدنی خود را همچنان حفظ خواهند کرد چه بسا بسیاری از این دیاسپوراها منجر به ترویج آداب و رسوم خویش در منطقه‌ای که سکنی گزیده‌اند، شده باشند. بنابراین در قالب و چشم انداز پارادیپلماسی دیاسپورا یک ظرفیت پارادیپلماتیک محسوب می‌شود که توانایی تقویت و ترویج اشتراکات فرهنگی را در سرزمین دیگر داراست؛ علاوه بر این از نظر اقتصادی نیز ظرفیت بسیار مناسبی در برقراری روابط اقتصادی با همنوعان‌شان را خواهند داشت»
حالا ما در آستانه یک رویداد مهم بین المللی قرار داریم رویدادی به نام «جام جهانی» که در آن کشورهای بسیاری سهیم هستند. اما سوال اینجاست که حضور ایران در قطر و از همه مهمتر دیاسپورای ایرانی در قطر چه فرصت‌های فرهنگی می‌تواند برای کشورمان به ارمغان بیاورد؟
دیاسپورا هنگام مهاجرت ارزش‌های فرهنگی و تمدنی خود را همچنان حفظ خواهند کرد
خالقی نژاد در این باره گفته است: «گفتیم که دیاسپورا هنگام مهاجرت ارزش‌های فرهنگی و تمدنی خود را همچنان حفظ خواهند کرد چه بسا بسیاری از این دیاسپوراها منجر به ترویج آداب و رسوم خویش در منطقه‌ای که سکنی گزیده‌اند، شده باشند. بنابراین در قالب و چشم انداز پارادیپلماسی دیاسپورا یک ظرفیت پارادیپلماتیک محسوب می‌شود که توانایی تقویت و ترویج اشتراکات فرهنگی را در سرزمین دیگر داراست؛ علاوه بر این از نظر اقتصادی نیز ظرفیت بسیار مناسبی در برقراری روابط اقتصادی با همنوعان‌شان را خواهند داشت. کمااینکه اکنون این جوامع دور از وطن از قدرت‌های فرهنگی و اقتصادی و لابی‌گری مناسبی در بسیاری از نقاط دنیا برخوردار هستند.
حسین آجرلو کارشناس مسائل غرب آسیا نیز در این زمینه می‌گوید: با توجه به اینکه کشورهای حوزه خلیج فارس به خصوص قطر در سالهای اخیر به دلیل برخورداری از ثروت ناشی از گاز و نیاز به نیروی انسانی بخشی از ینروی انسانی مورد نیاز خود را ار خار از این کشور تامین کند از همین رو دز آنا دیاسپورایی شکل گرفت که بخشی از انها ایرانی الاصل هستند و یک جامع قوی ایرانی در این کشور شکل گرفته است.
دیاسپورا در قطر توانستند بخشی از فرهنگ ایرانی را پیاده کنند
وی ادامه داد: با توجه به ظرفیت‌هایی که آنها دارند و همچنین محدودیت های قانونی که در این کشور وجود دارد مهاجران فعالیت های چندانی در زمینه سیاسی و اجتماعی ندارند و بیشرین بعد فرهنگی در اینجا وجود دارد. برای مثال دیاسپورا در این کشور توانستند بخشی از فرهنگ ایرانی را در این کشور پیاده کنند و در لایه های همکاری های فرهنگی دو کشور باشند و به نوعی بسیاری از مسائل فرهنگی ایران نظیر سبک زندگی و غذاهای ایرانی رواج یابد؛ علاوه بر این بسیاری از این افراد در ارکان مختلف حکومت قطر وجود داشته باشند و باعث شده اند تا روابط ما با قطر روابط متوازنی باشد.
آجرلو بیان کرد: همچنین ایرانیان در طبقات متوسط در قطر حضور دارند و این افراد به دلیل کسب و کارهای خاص از استحکاک بیشتری با مسافران قطری برخوردارند و می‌توانند ضمن حمایت از تیم ملی در انتقال فرهنگ شرقی هم موثر باشند که البته بخشی از این اقدامات هدفمند باید توسط دولت ها صورت بگیرد.
با توجه به این موارد ذکر شده به نظر می‌رسد که جام جهانی ضمن اینکه یک رویداد فوتبالی است یک رویداد فرهنگی وسیاسی نیز محسوب می‌شوند که ایران می‌تواند از آن بهره‌های بسیاری ببرد.
باشگاه خبرنگاران جوان سیاسی سیاست خارجی