راهکارهای موقت، درمان‌کننده نیست
امین صفری - کارشناس و فعال معدن
یکی از روش‌های هوشمندانه مدیریت مقطعی مصرف برق، استفاده از اینترنت اشیا است که امروزه در دنیا موردتوجه قرار گرفته است. با استفاده از این فناوری می‌توان بخش‌هایی از برق خانگی را به‌صورت هوشمند قطع کرد و جریان برق، در دیگر بخش‌های مهم‌تر برقرار بماند. به‌عنوان‌مثال، ممکن است در فصل تابستان با استفاده از اینترنت اشیا و روش‌های هوشمند در ساعاتی از شب که هوا خنک‌تر است، فقط جریان برق کولرها و اسپیلت‌ها را قطع کند. این یکی از روش‌هایی است که امروزه در دنیا مرسوم است، اما ما هنوز تا دستیابی به آن فاصله زیادی داریم.
در واقع، دولت تا امروز انواع و اقسام راهکارهای مقطعی را به کار گرفته و با آزمون‌وخطا به روش‌هایی دست پیدا کرده است که با استفاده از آنها دوران بحران سالانه را سپری می‌کند. برای مثال، در دوره‌ای از سال، بخش‌هایی از صنعت تعطیل می‌شود، کارخانه‌ها و بخش‌های خانگی را با محدودیت‌های مصرف روبه‌رو می‌کنند و اقداماتی ازاین‌دست، که تغییر ساعت فعالیت ادارات هم از جمله این تمهیدات است. به‌طورکلی، راه‌حل‌های مقطعی چیزی جز این روش‌ها نیست و روشن است که هیچ‌یک از این راهکارهای مقطعی، نتیجه رضایت‌بخشی به بار نمی‌آورد و ناترازی موجود، با این تمهیدات مقطعی برطرف نمی‌شود. امروزه میزان مصرف برق کشور چیزی در حدود 70 هزار مگاوات است که البته این عدد در زمان‌های مختلف سال متغیر است. احتمالا میزان تولید هم چیزی در همین حدود است و وقتی به زمان پیک مصرف می‌رسیم و عدد مصرف کمی بالاتر می‌رود، با مشکل روبه‌رو می‌شویم. در برنامه 5 سال ششم توسعه تاکید شده بود که سالانه حدود 5 درصد افزایش ظرفیت ایجاد شود که در مجموع باید چیزی در حدود 20 تا 25 هزار مگاوات می‌شد، اما در کل این زمان، توانستیم ظرفیت را چیزی در حدود 10هزار مگاوات افزایش دهیم که به‌معنای عقب‌ماندگی است و اگر برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری نشود، ممکن است این عقب‌ماندگی در 5 سال بعدی هم ادامه یابد و به‌این‌ترتیب، ناترازی نه‌تنها جبران نمی‌شود، بلکه افزایش پیدا می‌کند و شرایط بحرانی‌تر خواهد شد. بنابراین، وزارت نیرو باید برای درمان قطعی این مشکل چاره‌اندیشی کند، برنامه داشته باشد، جذب سرمایه کند تا به‌مرورزمان ناترازی‌ها جبران شود. اگر بخواهیم این موضوع را با ارائه پیشنهاداتی جمع‌بندی کنیم، باید ابتدا موارد زیر را مدنظر قرار دهیم که صنعت برق در کشور ما وابستگی زیادی به صنعت گاز دارد، بخش کوچکی از برق، یعنی چیزی حدود 10 تا 12 هزار مگاوات، هم از طریق نیروگاه‌های برقابی تولید و جزو روش‌های تجدیدپذیر محسوب می‌شود و در نهایت، نزدیک به یک درصد یا 1000 مگاوات برق اتمی هم در نیروگاه بوشهر تولید و وارد مدار می‌شود. به‌این‌ترتیب، همان‌طور که اشاره شد، بیش از 80 درصد تولید برق کشور به روش‌های گازی و سیکل ترکیبی است و وقتی با کمبود گاز روبه‌رو می‌شویم، اثر آن را در میزان تولید برق هم مشاهده می‌کنیم. در صنعت گاز باید چیزی حدود 120 میلیارد دلار، سرمایه‌گذاری شود، زیرا به‌این‌ترتیب با افزایش مصرف و کاهش فشار روبه‌رو هستیم. اگر سرمایه‌گذاری لازم انجام نگیرد، تولید کاهش پیدا می‌کند و تبعات این ناترازی در صنعت گاز، بیش‌ازپیش دامنگیر صنعت برق خواهد شد.
علاوه بر 120 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در صنعت گاز، باید 25 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در صنعت برق انجام پذیرد و نیروگاه‌های جدید راه‌اندازی شود تا بتوانیم ناترازی موجود را برطرف کنیم. بنابراین، دولت باید پا در گود بگذارد و با برنامه‌ریزی و صرف وقت بخش خصوصی را جذب کند، سرمایه‌گذار خارجی بیاورد و خود هم کمک کند تا چنین سرمایه‌گذاری‌های کلانی ممکن و محقق شود و ناترازی کاهش پیدا کند. بخش معدن و صنایع‌معدنی به دلایل مختلف عواقب ناترازی‌های انرژی را بیش از سایر بخش‌ها تحمل می‌کنند و نخستین جایی هم که دچار قطعی برق و خاموشی می‌شود، این بخش‌ها هستند، اما همزمان از آنها خواسته می‌شود که در زمینه توسعه زیرساخت‌های برق سرمایه‌گذاری کنند. نکته دیگر قابل‌ذکر این است که باید برای این منظور به‌طورحتم مدل‌سازی صورت گیرد و معدن و صنایع‌معدنی در حاشیه امنی از نظر تامین انرژی قرار داشته باشند که متاسفانه در حال حاضر این شرایط وجود ندارد./ روزنامه صمت