راهی برای عبور از آلودگی هوا

از ادیسون تا تسلا، از سال 1913 تا هم‌اکنون، دغدغه همیشگی بشر، ساخت خودرویی بدون تولید آلودگی و راهی برای عبور از آلودگی‌های روزافزون هوا و محیط‌زیست و کاهش گازهای گلخانه‌ای بوده؛ راهی که پیشرفت زیادی تاکنون داشته است و با فروش روزافزون این‌گونه خودروها، می‌رود تا خودروهای برقی، جای پای‌شان را در جاده‌های سراسر دنیا محکم کنند.

وضعیت آلودگی هوای کشور، که از اواسط پاییز تا آخر زمستان هر سال، نفس‌های مردم کشور را تنگ می‌کند و راه، بر تنفس عمیق آنها می‌بندد و موجب می‌شود حرف‌هایی از زبان مسئولان شنیده شود که هرچند، برخی از آنها درست و خوشایند است، اما می‌توان گفت این قدم‌های کوتاه و کوچک، برای تنفس راحت مردم در هوایی پاک، ناکافی است. در روزهای اخیر، معاون وزیر صمت اعلام کرده است که خودروهای برقی، از آبان 1402 به بعد، به‌صورت هزاردستگاهی، در چند مرحله وارد و به شبکه تاکسیرانی افزوده می‌شود. 15جایگاه شارژ و 78 شارژر نیز مهیا شده است. ایشان افزوده است؛ این طرح، فقط برای تاکسی‌های برقی نیست و در سبد محصولات، اتوبوس برقی و موتورسیکلت برقی هم وجود خواهد داشت. این خبر، خبری خوب و نویدبخش برای روزهای روشنی است که در صورت گسترش و وسعت یافتن آن، مردم به‌ویژه کودکان و سالمندان بتوانند در فصل‌های پاییز و زمستان، به‌راحتی نفس بکشند.

گذشته خودرو برقی

درباره زمان ساخت نخستین خودرو برقی، اتفاق‌نظر نیست. اما برخی منابع می‌گویند که آنیوس ایستوان، دانشمند مجارستانی، در سال 1828 با ساخت یک موتور الکتریکی ساده، تصمیم گرفت از آن، به‌جای اسب کالسکه استفاده کند؛ ایده‌ای که در آن زمان مورداستقبال قرار نگرفت. خودرو برقی ساخت رابرت دیویدسون در سال 1835 و خودرو برقی ساخت توماس پارکر انگلیسی در سال 1884، از جمله خودروهای برقی بودند که در این مدت ساخته شدند و حتی خودرو اخیر به تولید انبوه هم رسید. جالب است در سال 1897 یک شرکت تاکسیرانی قصد داشت، تنها از خودروهای الکتریکی استفاده کند که به‌دلیل گران‌تر بودن نرخ برق نسبت به گاز، در همان ابتدا ورشکست شد. در سال 1908، توماس ادیسون و هنری فورد هم، با همکاری هم، هزار خودرو برقی تولید کردند که می‌توانستند 60 کیلومتر را بپیمایند.

پس از این دوره، اقبال خودروهای برقی رو به افول نهاد. اما مشکل آلودگی هوا موجب شد تا در دهه 70 میلادی، با تصویب قانون هوای پاک در امریکا، تحقیق و توسعه در زمینه خودروهای برقی، دوباره شروع شود و خودروسازان بزرگی مانند جنرال‌موتور و بی‌ام دبلیو نیز، بخشی از تولیدات خود را به خودروهای برقی اختصاص دهند.

خودروی هیبریدی پریوس تویوتا، که از سال 1997 تولید می‌شود با چنان استقبالی روبه‌رو شد که این شرکت، فقط تا ماه ژوئیه سال 2000، تعداد 8 میلیون دستگاه از این خودرو را به‌فروش رساند. تسلا هم، که از سال 2006 بر روی خودرو برقی تمرکز کرده، از آن سال تاکنون، موفق شده است که ضمن بهینه‌سازی باتری این خودرو، کاری کند تا علاوه بر کاهش نرخ تسلا، مسافت طی‌شده با یک بار شارژ خودرو را افزایش دهد.

موانع توسعه خودرو برقی

در شرایطی که بسیاری از کشورهای جهان، در راستای توسعه همه‌جانبه استفاده از خودروهای برقی، قوانینی را به‌تصویب رسانده‌اند که براساس آن، تولید خودروهای دیزلی و بنزینی در فاصله سال‌های 2025 تا 2050 به‌کلی متوقف شود و تنها، خودروهای مبتنی بر سوخت‌های پاک تولید شوند، باید دید کشور ما، کجای این صحنه قرار دارد و در عرصه‌ای که بیش از همه، با جان مردم هم ارتباط مستقیم دارد، تاکنون چه کرده است؟

به‌اعتقاد کارشناسان، مهم‌ترین مانع برای تولید و توسعه خودروهای برقی در ایران، نبود هماهنگی بین نهادهای گوناگون و همچنین نبود زیرساخت لازم برای این خودروها، مانند ایستگاه‌های شارژ باتری است که به‌نظر می‌رسد فرآیندی زمانبر و پرهزینه و چاره حل این مشکل، در دست دولت و خودروسازان است. کارشناسان صنعت خودرو، علاوه بر ضرورت پیش‌بینی زیرساخت‌های لازم برای گسترش استفاده از خودروهای برقی، تاکید دارند که باتوجه به بالاتر بودن نرخ تولید خودروهای برقی، از هم‌اکنون سیاست‌های تشویقی مناسب و تسهیلات لازم، برای گسترش استفاده بیشتر از خودروهای برقی اتخاذ شود.

یارانه برای خودروهای برقی

براساس گزارش جدید سازمان بین‌المللی، سازندگان وسایل نقلیه موتوری و ناوگان موتوری ایران در 5 سال اخیر 2درصد رشد داشته‌اند و از نظر تعداد خودروهای فعال، ایران در رتبه 21جهان قرار دارد. برآورد شده است که ایران در امسال، تعداد 15میلیون و 986دستگاه خودرو سواری و تجاری فعال دارد. بنابراین، سرمایه‌گذاری دولت و توجه به تولید خودروهای برقی، علاوه بر کمک به پاکیزگی هوا، یک بازار خوب نزدیک به 16میلیون مشتری را در معرض دید خودروسازان قرار می‌دهد.

این در حالی است که در سال‌های گذشته، تنها یک مدل خودرو برقی «ساینا»، یک مدل خودرو برقی «تارا» و یک مدل خودرو برقی به نام «یوز»، فقط رونمایی شده‌اند و به‌گفته سخنگوی کمیسیون صنایع و معادن مجلس، در زمینه تولید خودرو برقی ایران نسبت به کشورهای توسعه‌یافته و حتی همسایگان خود، عقب‌ماندگی شدیدی دارد و باوجود فواید زیست‌محیطی فراوان این خودروها، تاکنون حتی یک خط تولید خودرو برقی در کارخانه‌های خودروسازی راه‌اندازی نشده است. و در پایان، به‌عقیده کارشناسان، اصلاح نرخ بنزین، گام نخست گسترش خودروهای برقی است و باید با کاهش یارانه بنزین و اختصاص یارانه ویژه به خودروهای برقی، مردم را به استفاده از این نوع خودروها تشویق کرد.