روایت خبرنگار ایرنا از سیاه چادر عشایر فارس؛ از مشکل معیشت تا آموزش
شیراز - ایرنا - در انحنای قامت عمود خورشید، در گرمای خردادماه و در زیر سیاه چادرهایی از جنس سادگی احساس پاک مردمانی جاری است که قناعت سرلوحه زندگی‌شان است؛ مردمانی که خانه‌ای دارند با وسعت دشت که سقفش آسمان و فرشش زمین است و کوچ سرآغاز فصل‌های ییلاق و قشلاق آنهاست.
مردمانی با غیرت و سخت کوش که سالانه دو بار کوچ می‌کنند تا شرایط مناسب برای زندگی و دامداری داشته باشند؛ خبرنگار ایرنا به همراه برخی فعالان رسانه ای و مسئولان حوزه عشایر استان فرصتی یافت تا به مدت حدود چهار ساعت در سیاه چادر عشایر در منطقه دشت ارژن شهرستان شیراز پای حرف دل عشایر بنشیند، برنامه ای که به ابتکار سازمان بسیج رسانه فارس برگزار شد. کوچ نشینی و زندگی عشایری شاید در تصاویر و مُستندها زیبا و بدون دغدغه به نظر برسد اما چهره پُر چین و چروک مردمان کوچ‌نشین حاکی از دُشواری‌هایی‌ست که این قشر مُولد و پُرتلاش در دامان طبیعت متحمل می شوند؛ سایه سنگین خشکسالی و کمبود آب در طول سالهای گذشته بر پیکره زندگی عشایر هم مشکلات آنها را دوچندان کرده است. در حال حاضر به دلیل خشکسالی و عدم بارش نزولات آسمانی، بسیاری از چشمه‌ها خشک شده‌اند و یا دارای آب اندکی هستند که جوابگوی آب شرب و دام عشایر نیست. مراتعی هم که هرساله با گیاهان چشم‌نواز، عشایر را به سوی خود فرا می‌خواندند مانند گذشته سرسبز نیستند و در این مناطق دیگر علوفه‌ای برای چرای دام عشایر وجود ندارد. این معضلات موجب شده روستاها و شهرها مقصد کوچ عشایر شوند و در نهایت شاهد کاهش جامعه عشایری و افزایش حاشیه‌نشینی باشیم. هرچند این روزها آمار عشایر کوچ‌رو به واسطه این مشکلات کاهش یافته است اما باز هم هستند مردمان کوچ نشینی که در زیر چادرها به رسم قدیم هنوز مشقت‌های سخت و طاقت‌فرسای زندگی عشایری را تاب می‌آورند و به زندگی در طبیعت با همه دشورای‌هایش ادامه می‌دهند. منطقه دشت ارژن که در فاصله 60 کیلومتری از شیراز و حد فاصل مرکز استان فارس و شهرستان کازرون واقع شده یکی از مناطقی است که زندگی کوچ نشینی هنوز هم در آن رونق دارد و در بخش‌های اسکان‌یافته آن فرهنگ عشیره‌ای و گویش های متنوع و آداب و رسوم خاص عشایر حاکم است. در این منطقه ایلات و طوایفی پراکنده شده‌اند که یکی از آنها «ایل قشقایی طایفه فارسیمدان تیره ماچانلو» خوانده می‌شود. ایلی که درس زندگی را زیر چادر فرا می‌گیرند و در پسران، دختران، پدران و مادران آینده روح زندگی عشایری دمیده و بازتولید می شود. اما این ایل نیز مانند سایر عشایر با مشکلات و دشواری‌های بسیاری برای زندگی رو به رو است و به گفته بسیاری از اهالی ایل آنها حتی از حداقل امکانات لازم برای زندگی نیز برخوردار نیستند. از چهره مردان و زنان عشایر این منطقه که سالهای سال است از طریق دامداری امرارمعاش می‌کنند، معلوم است که هیچ رغبتی برای کوچ به مناطق مختلف ندارند و منتظر پیک و پیامی هستند که دردهای آنان را تسکین بخشد. نبود امکانات بهداشتی در عشایر ناصر والی یکی از جوانان این ایل معتقد است نبود امکانات بهداشتی از عمده‌ترین مشکلات عشایر است. وی در این باره گفت: جامعه عشایری از نظر امکانات بهداشتی با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند و هیچ سازمان و نهادی در حوزه بیمه و خدمات درمانی، این قشر را تحت پوشش قرار نمی‌دهد. متأسفانه جامعه عشایر از جایگاه مطلوبی بهره نمی‌برد و از کمترین حقوق شهروندی هم محروم است. والی با بیان اینکه عشایر نیاز به امکانات بهداشتی از جمله سرویس بهداشتی سیار دارند، گفت: در حال حاضر عدم وجود ضوابط و بکارگیری روابط برای پیشبرد امور و نداشتن بیمه خدمات درمانی معتبر مشکلات بسیاری برای عشایر ایجاد کرده است. وی قیمت پایین خرید دام از عشایر و بالا بودن نرخ نهاده‌های دامی را از دیگر مشکلات این قشر دانست و گفت: بالا بودن قیمت آب آشامیدنی و عدم آبرسانی توسط اداره کل امور عشایر استان، هم از دیگر معضلات این قشر محسوب می‌شود. رییس شورای عشایر تیره ماچانلو بیان کرد: عدم همکاری سازمان‌های دولتی و امور عشایر به منظور حمایت از این قشر برای دریافت تسهیلات بانکی و پیچیده بودن فرایند دریافت این تسهیلات هم از دیگر مشکلات عشایر به شمار می‌رود. وی با اشاره به مشکل برق و نداشتن پکیج خورشیدی قابل حمل در خانوارهای عشایر گفت: عشایر از مشکل بالا بودن قیمت بنزین و سوخت نیز رنج می‌برند و نیاز است تدابیر اساسی برای حل این مشکلات اتخاذ شود.
برداشت غیرمجاز مصالح از رودخانه‌ها و تخریب راه‌های عشایری در مسیر رودخانه قره‌آغاج که در دامنه کوه‌های مشرف به آن دشت‌های وسیعی تا حاشیه رودخانه پیشروی کرده‌اند نیز طوایف و ایلات قشقایی فارس اسکان یافته‌اند. هرچند که این رودخانه دیگر مانند گذشته نیست و پایین رفتن سطح آب‌های زیرزمینی و خشکیدن چشمه‌ها و سرچشمه‌های آن موجب کم شدن آب رود و خشک شدن بخش‌هایی از آن شده است اما هنوز هم عشایر استان فارس، نواحی پیرامون این رودخانه را برای استقرار انتخاب می‌کنند. در منطقه‌ای بین روستای چهل‌چشمه و زنگنه بن‌رود هم سنن چادرنشینی و استفاده از منابع طبیعی برای رفع و رجوع نیازهای روزمره به چشم می‌خورد و طایفه قراچه یکی از طوایف مستقر در این مکان به شمار می‌رود. اما در این منطقه هم طبیعتِ پژمرده شور و شوق برای زندگی کوچ نشینی را از عشایر گرفته است. مجید کرمی قراچه یکی از جوانان این ایل با گله‌مندی از وضعیت عشایر این منطقه به مشکلات آنها با روستانشینان اطراف اشاره کرد و برداشت غیر مجاز مصالح از رودخانه توسط لودرها و کامیون‌ها را از مهمترین معضلات این قشر دانست. کرمی با بیان اینکه بسیاری از راه‌های عشایری در استان فارس تخریب شده است گفت: جاده منتهی به این منطقه روز به روز باریک‌تر می شود و در حال تخریب است. این در حالیست که تخریب این مسیرها عشایر را با مشکلات بسیاری رو به رو می‌کند. مدیر عامل سازمان مردم نهاد اجاق طایفه قراچه اضافه کرد: حدود یک یا دو ماه است که آب به عشایر این منطقه نرسیده است. چشمه‌ها خشک شده و عشایر با کمبود آب رو به رو هستند. امیدواریم شرایطی فراهم شود تا آب که نیاز اولیه اهالی این ایل برای زندگی است در اختیار آنها قرار بگیرد. وی عدم توزیع کوپن و سهمیه‌بندی آرد را از دیگر مشکلات عشایر قلمداد کرد و گفت: شرکت تعاونی‌های عشایری قبلاً کوپن در اختیار این قشر قرار می‌داد که توزیع ان کوپن در حال حاضر کنسل شده است. آرد نیز سهمیه‌بندی شده و حدود سه یا چهارماه است که از دریافت همین آرد هم محروم هستیم. کرمی با اشاره به مشکلات عشایر در زمینه منابع طبیعی و عدم آنتن دهی در این مناطق گفت: انتظار داریم که این مشکلات هرچه سریعتر حل شود. عشایر جامعه سوم کشور محسوب می‌شود. لذا مشکلات این قشر باید دیده و حل شود. او افزود: انعکاس مشکلات ما در رسانه‌ها به تنهایی نمی تواند این معضلات را رفع کند بلکه مسئولان بایستی برای برطرف شدن این مشکلات گام اساسی بردارند. وی با بیان اینکه طایفه قراچه بیش از 50 شهید تقدیم انقلاب کرده است، گفت: عشایر این منطقه نقش مهمی در پیروزی و تداوم انقلاب داشته و دارند. باید شرایطی فراهم شود که فرزندان عشایر به جای کوچ به شهرها به زندگی عشایری خود برگردند. بدون شک عدم توجه به توسعه زندگی عشایری موجب افزایش حاشیه‌نشینی و ایجاد معضلات اقتصادی و فرهنگی بسیاری می‌شود. کرمی تأکید کرد: اگر اقتصاد عشایر ساماندهی شود، چادرهای عشایر هر کدام به یک بنگاه اقتصادی تبدیل می‌شود. همان طور که گفتم تقویت زندگی کوچ‌نشینی مانع از مهاجرت جوانان به شهرها خواهد شد.
بالا بودن هزینه نگهداری احشام و افزایش قیمت علوفه و نهاده‌های دامی برخی از عشایر این منطقه نیز به دلیل بالا بودن هزینه نگهداری احشام در تکاپوی فروش آنها هستند. مردمان این دیار مجبورند به منظور تهیه علوفه برای احشام به هر دری بزنند اما افزایش قیمت علوفه و نهاده‌های دامی باعث شده این قشر انگیزه‌ای برای نگهداری دام‌هایشان نداشته باشند. کاووس کرمی قراچه در این باره اظهار کرد: هرچند حدود 370 کیلو جو را با قیمت تعاونی در اختیار عشایر قرار می‌دهند اما این میزان جو جوابگوی دام‌های عشایر این منطقه نیست و عشایر باید مابقی نیاز خود را از بازار آزاد تهیه کنند. این در حالیست که قیمت‌ها در بازار آزاد بر اساس نرخ دلار تعیین می‌شود و روزانه تغییر می‌کند. وی ادامه داد: قیمت نهاده‌های دامی نیز افزایش قابل توجهی داشته است و به همین دلیل ما برای نگهداری از دام‌هایمان با مشکلات بسیاری روبه رو هستیم. کرمی افزود: حتی نمی‌توانیم دام مولد را به فروش برسانیم و اگر هم اقدام به فروش دام‌های مولد کنیم قیمت‌های پایینی برای خریدن این دام‌ها پیشنهاد می‌شود. قرار بود که دام مولد عشایر را دولت خریداری کند اما تاکنون این اتفاق نیفتاده است. معضلات و محدودیت‌های دانش‌آموزان عشایری مشکلات عشایر به وضعیت بهداشتی، معیشتی و اقتصادی آنها محدود نمی‌شود. کودکان و نوجوانان عشایری نیز با معضلات زیادی رو به رو هستند که آموزش از مهمترین مشکلات این قشر در شرایط کنونی محسوب می‌شود. کمبود کلاس‌های درس، نبود فضاهای آموزشی و عدم دسترسی به اینترنت از مهمترین معضلاتی است که بر سر راه تعلیم و تربیت دانش‌آموزان عشایری وجود دارد. کوروش حیدری بازنشسته آموزش و پرورش عشایر سیار با گلایه از عدم برگزاری مستمر کلاس‌های درسی برای دانش‌آموزان عشایر گفت: هویت عشایر با مدرسه عشایری عجین شده است و اگر به این مسئله توجه نشود نمی‌توانیم در زمینه ریشه‌کن کردن بی‌سوادی و ارتقا علم و دانش در عشایر گام مؤثری برداریم. وی با بیان اینکه مدرسه عشایر نباید از منطقه آن جدا شود، گفت: جامعه عشایری ایران به عنوان یک واقعیت اجتماعی و بخشی از ساختار تاریخی و فرهنگی که عضو فعال از پیکره جامعه است نیاز مبرمی به توسعه زیرساخت‌های آموزشی دارد. مشکلات زنان و دختران عشایر زندگی کوچ‌نشینی بدون نقش‌آفرینی زنان و دختران عشایر معنایی ندارد. وظایف زنان و دختران عشایر در امور معیشتی و بخشی از فرآیند کشاورزی، دامداری و صنایع‌دستی چنان در هم آمیخته است که گویی مکمل یکدیگرند. آنها پابه‌پای مردان کار می‌کنند، نان می‌پزند، شیر می‌دوشند، قالی می‌بافند و زخم‌ها و دردهای بسیاری را به جان می‌خرند. اما این قشر هم با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کنند. متأسفانه زنان عشایر سهم اندکی از رفاه و آسودگی دارند. فراهم نبودن شرایط برای ادامه دادن تحصیل پس از دوران ابتدایی، پایین بودن سطح معلومات و عدم رسیدگی به امکانات بهداشتی و درمانی از مهمترین مشکلاتی بود که از سوی بانوان عشایر فارس مطرح شد. مسئولان چه گفتند؟ هادی رضایی رئیس بسیج رسانه استان فارس با بیان اینکه وظیفه ما ایجاد بستر مطالبه‌گری از مسئولین به منظور حل مشکلات عشایر است، گفت: عشایر باید از ظرفیت رسانه برای مطالبه‌گری استفاده کنند چراکه این تکلیفی است که بر عهده رسانه گذاشته شده و تا عشایر این فریاد را از طریق رسانه‌ها به گوش مسئولان نرسانند نمی‌توانند کوچکترین مشکل خود را حل کنند. وی ادامه داد: متأسفانه عشایر حتی در تأمین آب شرب خود نیز با مشکل مواجه هستند. این در حالیست که آب یکی از حداقل نیازهای یک انسان برای زیستن به شمار می‌رود و نباید عشایر برای تهیه آب در مضیقه باشند. رضایی با اعتقاد به اینکه اگر مسئولیتی بر عهده می‌گیریم باید برای لحظه لحظه‌های آن پاسخگو باشیم، گفت: باید از حوزه‌ای که مسئولیتش را می‌پذیرم اطلاع داشته باشیم و مسئولیت پاسخگویی را نیز بپذیریم. وی اضافه کرد: بسیج رسانه استان فارس برای اجرایی کردن رهنمودهای رهبر معظم انقلاب در زمینه جهاد تبیین در تلاش است تا شرایطی را برای رساندن پیام مردم به گوش مسئولان فراهم کند. رضایی گفت: در گام اول تلاش کردیم تا جلسات متعددی با حضور مسئولین در قشر امور عشایر فارس برگزار کنیم. در گام دوم مقرر شد که به صورت میدانی و با حضور مسئولان سپاه عشایر فارس، مدیرکل آموزش و پرورش عشایر فارس و دیگر مسئولان در امور عشایر فارس بازدیدی از مناطق عشایرنشین داشته باشیم. رئیس بسیج رسانه فارس اظهار کرد: هدف از بازدید این مناطق این است که از نزدیک با مشکلات و مسائل این قشر غیور آشنا شویم. پس از بازدیدهای میدانی مشکلات و راهکارهای مطرح شده توسط عشایر بررسی می‌شود و در نهایت هم این مشکلات برای رفع خلأهای قانونی به مسئولان انتقال داده می‌شود. راه‌اندازی خانه‌های بهداشت احد امیری قره‌قانی مسئول بهداشت عشایر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز هم به نقش مهم عشایر در توسعه پایدار کشور اشاره کرد و گفت: اگر می‌خواهیم به توسعه پایدار برسیم و جامعه سالمی داشته باشیم باید به جمعیت عشایر که جزو لاینفک جامعه ما هستند توجه کنیم و امکانات بهداشتی را در اختیار این قشر قرار دهیم. وی در رابطه با خدمات ارائه شده به این قشر در حوزه سلامت اظهار داشت: خوشبختانه خدماتی که در استان فارس به جامعه عشایر ارائه شد مورد قبول وزارتخانه قرار گرفته و این خدمات به کل کشور تعمیم داده شد. امیری ادامه داد: ما مناطق عشایری را نیازسنجی و اطلاعات آماری در خصوص جمعیت عشایر را بروزرسانی کردیم. در نهایت دستورالعملی بر اساس پراکندگی جمعیت عشایر با در نظر گرفتن وسعت و صعب‌العبور بودن مناطق جغرافیایی تدوین شد و این دستورالعمل مورد تصویب وزارتخانه قرار گرفت و در نهایت به تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور ابلاغ شد. مسئول بهداشت عشایر دانشگاه علوم پزشکی شیراز اضافه کرد: در حال حاضر در سطح استان فارس به تعداد قابل‌توجهی از عشایر با بهره‌گیری از خانه‌های بهداشت روستایی و پایگاه‌های سلامت خدمت‌رسانی می‌کنیم. وی افزود: تدابیر کافی برای راه‌اندازی خانه‌های بهداشت در مناطق عشایر اتخاذ و زیرساخت‌های لازم برای تحقق این امر فراهم شده است. در سراسر استان فارس به جز دانشگاه علوم پزشکی لار، جهرم، فسا و گراش با در نظر گرفتن جمعیت عشایر حدود 56 خانه بهداشت مصوب شده است. امیری بیان کرد: در منطقه خنگ سبز که منطقه قشلاق عشایر محسوب می‌شود نیز خانه بهداشتی مصوب کرده‌ایم که در حال حاضر کانکس این خانه بهداشت آماده است. وی عنوان داشت: خدماتی که به عشایر ارائه می‌شود خدمات بهداشتی و درمانی است و عشایر نباید انتظاراتی که از یک پزشک دارند را از بهورز مستقر در کانکس خانه بهداشت عشایر داشته باشند. این مقام مسئول بر لزوم فرهنگ‌سازی در زمینه بهداشت عشایر تأکید کرد و گفت: در وهله نخست عشایر باید خودشان به سلامتی‌شان اهمیت بدهند و به خانه‌های بهداشتی که برای آنها در نظر گرفته‌ایم مراجعه کنند. البته در حال حاضر تنها 50 تا 60 درصد این طرح اجرا شده است. وی اعلام کرد: تا آنجا که در توانمان بوده است زیرساخت‌ها برای تحقق این امر را فراهم کرده‌ایم اما نیاز است که همه سازمان‌ها نیز هماهنگی لازم را با هم داشته باشند. به عنوان مثال ما شرایط آب سالم و بهداشتی را تبیین می‌کنیم اما مشکلات در حوزه منابع تأمین آب یا اقدامات برای ایجاد زیرساخت‌ها در این زمینه باید با ورود دیگر سازمان‌ها برطرف شود. امیری تأکید کرد: منابع تأمین آب به ما معرفی می‌شود و نظارت‌های لازم هنگام برداشتن آب توسط تانکرها به صورت جدی انجام خواهد شد. همچنین نظارت بر سطح بهداشتی آب و چک کردن میزان درصد کلر موجود در این تانکرها به صورت مستمر صورت می‌گیرد. مسئول بهداشت عشایر دانشگاه علوم پزشکی شیراز گفت: زیرساخت‌ها در حال توسعه است اما در زمانی که ارائه خدمات به مناطق عشایرنشین برای ما دشوار است نیاز داریم که ماشین‌های نقلیه شاسی بلند در اختیارمان قرار بگیرد تا بتوانیم خدمات مناسبی را به عشایرنشینان ارائه بدهیم. وی در رابطه با بحث بیمه عشایر گفت: وظیفه ما ارائه خدمات بهداشت و درمان به عشایر است و مشخص کردن بیمه عشایر وظیفه ما نیست اما عشایرنشینان برای بیمه شدن می‌توانند با مراجعه به اداره‌کل امور عشایر و پرداخت هزینه ناچیزی به عضویت صندوق تأمین اجتماعی بیمه روستاییان و عشایر درآیند. این صندوق خدمات مختلفی را به منظور پوشش‌دهی همگانی بیمه‌ای به عشایر ارائه می‌کند. امیری عنوان کرد: برخی دفترچه عشایری را به دلیل نگرانی از قطع شدن یارانه تحویل نمی‌دهند و ما قادر نمی شویم که با صدور دفترچه خدمات روستایی برای آنها مشکلاتشان در این زمینه را برطرف کنیم. وی با اعتقاد به اینکه تأمین آب و راه‌اندازی سرویس‌های بهداشتی و حمام برای عشایر مهمترین دغدغه ما در شرایط کنونی است، گفت: ما به اقتضای شرح وظایف ذاتی سازمان، خدمات بهداشتی و درمانی به عشایر ارائه می‌کنیم و با اعتقاد به اینکه پیشگیری بهتر از درمان است، شرایط را برای آموزش به عشایر فراهم می‌کنیم. لزوم ورود استانداری برای ایجاد هماهنگی بین دستگاه‌های متولی رسیدگی به عشایر مراد حاصل درویشی از پایه‌گذاران سیستم بهداشت عشایر در کشور نیز بر لزوم توجه به بحث آموزش عشایر در زمینه بهداشت و سلامت تأکید کرد و گفت: برنامه ارائه خدمات بهداشتی، درمانی و سلامت عشایر به صورت یک کتابچه تدوین شده است اما متأسفانه عشایر هنوز آموزش‌های لازم را در این زمینه ندیده‌اند. آنها باید برای حل مشکلات بهداشتی و سلامتی‌شان به خانه بهداشت مراجعه کنند. وی افزود: زیرساخت‌های بهداشتی فراهم شده است اما نیاز است که ارگان‌های مختلف از جمله دانشگاه علوم پزشکی، اداره کل امور عشایر، وزارت نیرو، منابع طبیعی و کشاورزی نیز برای اجرایی شدن اهداف مورد نظر همکاری و تعامل خوبی با یکدیگر داشته باشند. درویشی گفت: برای کاهش مشکلات عشایر، معاونت امور اجتماعی استانداری باید هماهنگی‌های لازم را بین ادارات متولی رسیدگی به عشایر ایجاد کند. تلاش برای حل مشکل کمبود نیروی انسانی در آموزش و پرورش عشایر بهنام حیدری رئیس اداره آموزش و پرورش عشایر فارس نیز در این بازدید از تلاش‌های این اداره برای جبران کمبود نیروی انسانی و پیشبرد هر چه بهتر اهداف آموزشی به منظور ارتقا سطح علمی عشایر سخن گفت و اظهار کرد: در حال حاضر با کمبود 225 نفری نیروی انسانی در آموزش و پرورش عشایر رو به رو هستیم. البته این به معنای تعطیلی مدارس و برگزار نشدن کلاس‌های آموزشی در سال گذشته نیست. حیدری با تأکید بر اینکه در سال تحصیلی گذشته هیچ مدرسه‌ای بدون معلم نبوده است، گفت: مشکل کمبود نیروی انسانی در آموزش و پرورش عشایر از طریق تأمین نیروهایی که در قالب بسته‌های حمایتی هستند برطرف می‌شود. به دنبال این هستیم با جبران این کمبود نیرو مدارس را به صورت یک نوبته بازگشایی کنیم و هر معلم را برای تدریس در یک واحد آموزشی در نظر بگیریم. وی افزود: در مدارس عشایری معمولا شش پایه تحصیلی توسط یک معلم تدریس می‌شود و این مسئله باعث شده که وظایف متعددی بر عهده یک معلم در یک واحد آموزشی گذاشته شود. رئیس اداره آموزش و پرورش عشایر فارس ادامه داد: هرچند تعداد جمعیت دانش‌آموزی در برخی از مدارس ابتدایی محدود است اما تدریس باید انجام شود. لذا به دنبال این هستیم که به طرق مختلف و با استفاده از سهمیه دانشگاه فرهنگیان و استخدام نیرو از طریق ماده 28 به جذب نیروی انسانی بپردازیم. وی با بیان اینکه سال گذشته بالای 98 درصد پوشش آموزشی و تحصیلی را در مدارس عشایر استان فارس داشته‌ایم، گفت: قول‌های مساعدی هم از طرف وزارت متبوع و اداره کل آموزش و پرورش برای تأمین نیروی انسانی در سال آینده داده شده است. برقراری امنیت و آبرسانی به مناطق عشایرنشین سرهنگ سید محمد شکوهی فرمانده سپاه عشایر استان فارس نیز با اعتقاد به اینکه سپاه عشایر از بدو تأسیس و شروع فعالیت‌هایش در استان فارس همواره در کنار جامعه عشایر بوده و هست، گفت: در بحث امنیت، تسهیل امور عشایر، محرومیت‌زدایی و آبرسانی کمک‌های قابل توجهی توسط سپاه عشایر انجام شده است و در دوران کرونا نیز تمام تلاش‌مان را برای حمایت از این قشر به کار گرفتیم. شکوهی بیان داشت: در دوران کرونا بسته‌های معیشتی برای این قشر که به دلیل خشکسالی با قهر طبیعت مواجه هستند تأمین شده است. همچنین با همکاری با اداره کل دامپزشکی شرایط لازم برای واکسیناسیون دام‌های عشایر را فراهم کردیم. فرمانده سپاه عشایر استان فارس گفت: در بحث آبرسانی به مناطق عشایرنشین که آب آشامیدنی نداشتند کمک رسانی کردیم و در بحث امنیت عشایر پایگاه‌های مقاومتی ما همواره در کنار آنها حضور داشته و دارند.