رونق گذرای بورس مرضیه احقاقی
اقدامات حمایتگرانه از بورس تهران که از هفته‌های ابتدایی آبان شاهد آن بودیم، منتهی به سبزپوشی تابلو بورس شد.
همزمان ارزندگی سهام اغلب شرکت‌های بورسی و همچنین رشد قابل‌توجه نرخ دلار در بازار آزاد از مهم‌ترین دلایل تقویت بورس در هفته‌های گذشته بودند. بااین‌وجود بازار سرمایه در 2 هفته گذشته مسیر باثباتی را پشت سر گذاشته و به‌اعتقاد برخی از فعالان بازار وارد فاز تعادل شده است. نگاه کلی به عملکرد بورس تهران در روز شنبه، 5 آذر حکایت از آن دارد که شاخص کل در نهایت افت 2 هزار واحدی را تجربه کرد و در ارتفاع یک میلیون و 408 هزار واحدی ایستاد. این روند ریزشی محدود در روز 6 آذرماه نیز ادامه داشت و شاخص کل با افت 0.14 درصدی در محدوده یک‌میلیون و 406 هزار واحد متوقف شود. بورس تهران در روز دوشنبه هفتم آذر ماه برای نخستین بار در هفته جاری در محدوده سبز رنگ به کار خود پایان داد. نوسان کم‌رمق شاخص کل تهران منجر به رشد 0.15درصدی شاخص کل شد و به این ترتیب شاخص کل در ارتفاع یک میلیون و 408 هزار واحدی ایستاد. همزمان روند خروج سرمایه ازسوی حقیقی‌ها نیز ادامه‌دار بود؛ بنابراین باید ادعا کرد باوجود حمایت‌های انجام‌شده از بورس تهران، هنوز اعتماد سرمایه‌گذاران حقیقی به این بازار بازنگشته و شاهد تداوم خروج سرمایه از سوی این افراد هستیم.
سبزپوشی حمایتی تالار شیشهای
سعید کرداری، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت در ارزیابی عملکرد بورس تهران اظهار کرد: بورس تهران در طول یک ماه اخیر روند رو به رشد و مثبتی را پشت سر گذاشته است. با این وجود باید اقرار کرد بخشی از این رشد تحت تاثیر حمایت نهادهای دولتی و همچنین تزریق نقدینگی از منابع صندوق توسعه ملی است. یعنی روند سبزپوشی بورس تهران را نباید ناشی از جذب سرمایه سهامداران حقیقی دانست.
کرداری با اشاره به روند عرضه خودرو در بورس کالا گفت: عرضه خودرو در بورس کالا نیز در هفته‌های اخیر به بهبود عملکرد سهام شرکت‌های خودرویی و به‌دنبال آن حمایت از تداوم سبزپوشی تالار شیشهای منتهی شد. در واقع کاهش فشار سیاست قیمت‌گذاری دستوری روی خودروسازان و اختصاص سود حاصل از فروش خودرو به تولیدکنندگان یکی از محرک‌های اصلی این بازار در روزهای گذشته بوده است.
وی افزود: البته باید تاکید کرد همچنان ریسک‌های حاکم بر بازار بورس تهران پابرجا هستند و عملکرد این بازار را تحت تاثیر منفی قرار می‌دهند. ریسک‌های یادشده در نگاه کلان به اقتصاد کشور و در ابعاد جزئی‌تر به عملکرد بازار سرمایه، لطماتی را تحمیل می‌کند.
کرداری گفت: ریسک‌های سیاسی و تجاری از مهم‌ترین خطرات حاکم بر اقتصاد ایران هستند که در سال‌های اخیر و حتی ماه‌های گذشته پررنگ‌تر شده‌اند. برای بهبود شرایط اقتصاد و ارتقای سطح عملکردی صنایع انتظار می‌رود تعامل خوبی میان ایران و سایر کشورها برقرار شود. در همین حال باید تاکید کرد بنگاهداری شرکتی نیز با ریسک‌های متعددی روبه‌رو است.
وی افزود: همزمان با ریسک‌های حاکم بر بورس تهران، سودآوری سرمایه‌گذاری‌های کم‌ریسک، رو به رشد است. در حال حاضر شاهد انتشار اوراق گام هستیم که نرخ موثر سود این اوراق تا حدود 28 درصد نیز برآورد می‌شود. این رشد تمامی بازارهای موازی و مولد را با رکود روبه‌رو می‌کند. در واقع تنها بازارهای سفته‌بازی و دلالی توان رقابت با اوراق گام را دارند.
این فعال بازار سرمایه اظهار کرد: شیب بازار در 2 سال گذشته، نزولی بوده است؛ بر همین اساس ترس سرمایه‌گذاران برای حضور در این بازار و سرمایه‌گذاری در این بخش افزایش خواهد یافت. در واقع برآیند کلی عملکرد بورس تهران در طول 2 سال گذشته، مانعی جدی در مسیر ورود صاحبان سرمایه به بورس تهران است.
وی در ارزیابی اثرگذاری عملکرد بازار بین‌المللی کامودیتی‌ها بر بورس تهران گفت: باتوجه به تداوم سیاست‌های انقباضی ازسوی فدرال‌رزرو در ماه‌های گذشته نرخ بهره دلار امریکا به 4 درصد افزایش یافته است. این موضوع زمینه‌ساز ریزش قیمتی کامودیتی‌ها در بازار جهانی شده است. علاوه بر این شاهد روند نزولی عملکرد بازارهای سرمایه دنیا نیز هستیم.
بورس تهران نیز کامودیتی‌محور است و صنایع فلزی و معدنی و پتروشیمی سهم مهم و اثرگذاری از بازار سرمایه ما را در اختیار دارند؛ بنابراین روند کاهشی قیمت کامودیتی‌ها در بازار جهانی، از میزان فروش و سودآوری صنایع کشور می‌کاهد که همین افت بر سودآوری صنایع بورسی و به‌دنبال آن ارزش سهام این شرکت‌ها تاثیر منفی دارد.
کرداری گفت: البته پیش‌بینی می‌شود در سال 2023 روزهای بهتری در انتظار بازار کامودیتی‌ها باشد. علاوه بر این امید می‌رود سیاست‌های سختگیرانه و انقباضی فدرال‌رزرو با هدف کنترل تورم در امریکا و رشد نرخ بهره دلار، متوقف یا از شتاب آن کاسته شود. البته همچنان موضوعات غیرقابل‌پیش‌بینی همچون بروز تنش و جنگ در مناطق مختلف دنیا، می‌تواند عملکرد بازار کامودیتی‌ها در سطح جهانی را تحت تاثیر منفی قرار دهد.
روزهای باثبات بورس تهران
مجتبی دیبا، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت در ارزیابی عملکرد بازار سهام در هفته‌های گذشته اظهار کرد: بورس تهران در روزهای گذشته شرایط باثباتی را پشت سر گذاشته و به‌دنبال کشف محدوده‌های جدید برای معامله‌گران است.
وی افزود: چنانچه شاخص کل بورس در روزهای آتی سطح حمایت روانی یک‌میلیون و 400 هزار واحدی یا حتی سطح حمایت یک‌میلیون و 380 هزار واحدی را از دست ندهد، ریتم حرکتی بازار مثبت برآورد می‌شود. تثبیت شاخص کل در سطح حمایتی یک‌میلیون و 430 هزار واحدی نیز امکان صعود دوباره نماگر بورس در روزهای آتی را فراهم خواهد کرد.
دیبا گفت: در حال حاضر معامله‌گران دست از معامله کشیده‌اند و تنها به محک بازار بسنده می‌کنند. در چنین شرایطی سهم‌های کوچک خریدوفروش می‌شوند اما سهم‌های بزرگ که بسیاری از آنها متعلق به شرکت‌های صادرات محور هستند، نوسان قابل‌توجهی را به نمایش نگذاشته‌اند.
وی گفت: البته باوجود روند رو به رشد بهای دلار در بازار آزاد، همچنان نرخ دلار نیمایی به‌مراتب پایین‌تر است و خود را با قیمت دلار در بازار تطبیق نداده و از آنجایی که اغلب شرکت‌های صادرات‌محور ارز خود را بر‌مبنای نرخ دلار نیمایی یا نرخ دلار توافقی به کشور بازمی‌گردانند، رشد قابل‌توجه قیمت دلار در بازار آزاد، آن‌طور که باید و انتظار می‌رود در سودآوری این شرکت‌ها موثر نبوده است.
دیبا در ادامه با اشاره به روند رو به رشد نرخ بهره بین‌بانکی و همچنین نرخ سود اوراق دولتی و تاثیر آن بر عملکرد بورس تهران اظهار کرد: نرخ سود بدون‌ریسک یکی از فاکتورهای مهم و اثرگذار بر عملکرد بورس تهران است که عملا مانع رشد شاخص متناسب با انتظارات تورمی می‌شود. با این وجود روند رو به رشد نرخ بهره بین‌بانکی و همچنین افزایش نرخ موثر سود اوراق، اثرگذاری جدی بر عملکرد بازار سرمایه نداشته، زیرا در هفته‌های گذشته چشم‌انداز تورمی اقتصاد ایران به‌شدت مثبت برآورد شده است. علاوه بر این خبرهای برجامی نیز امیدوارکننده نیستند و همزمان پیش‌بینی افزایش نرخ سوخت در سال آتی چشم‌انداز تورم کشور را بیش‌ازپیش مثبت می‌کند.
این کارشناس بازار سرمایه گفت: بنا بر آنچه گفته شد افزایش نرخ بهره بین‌بانکی و حتی نرخ بهره اوراق بانکی، تنها در لحظه معامله‌گران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. با این وجود چنانچه کلیت بازار سنجیده شود، بازارهایی با پتانسیل رشد بالاتر، افزایش نرخ بیشتری را در مقایسه با نرخ سود اوراق و بهره بانکی از آن خود می‌کنند؛ به این ترتیب در روزهای گذشته بازار دلار و طلا بیشترین سودآوری را از آن خود کرده‌اند و همزمان بیشترین نقدینگی جذب این بازارها شده است.
وی در ارزیابی عملکرد بازار جهانی فلزات و تاثیر آن بر عملکرد بورس تهران گفت: در هفته‌های اخیر بازارهای جهانی فلزات تا حدودی احیا شدند؛ یعنی شاهد بازگشت دوباره قیمت فلزات به مسیر رشد بودیم. احتمال کاهش شتاب نرخ بهره دلار امریکا توسط فدرال‌رزرو را باید مهم‌ترین شاخص اثرگذار بر عملکرد قیمت فلزات در بازار جهانی دانست. این موضوع خبر خوبی برای کامودیتی‌ها و بازارهای جهانی بود. از آنجا که بخش مهمی از بورس تهران کامودیتی‌محور است، روند رو به رشد قیمت کامودیتی‌ها در بازار جهانی، به سبزپوشی نمادهای فلزی و پتروشیمی منتهی می‌شود.
دیبا گفت: البته رشد قیمت فلزات در هفته‌های اخیر محدود گزارش شده، زیرا صعود قابل‌توجه تقاضا در بازار فلزات، محرک اصلی خریدوفروش این فلزات است. چین می‌تواند به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ دنیا که سرانه مصرف فلزات در آن بالاست، چنین محرکی را ایجاد کند. بااین‌وجود نمی‌توان به سیاست‌های این کشور و تحریک قابل‌توجه تقاضا ازسوی آن در آینده نزدیک امید داشت؛ به‌ویژه آنکه در هفته‌های اخیر شاهد شیوع دوباره کرونا در چین بوده‌ایم، زیرا این همه‌گیری دوباره تقاضای کامودیتی‌ها را در این کشور تحت تاثیر منفی قرار داده است.
سخن پایانی
از اوایل آبان و به‌دنبال ورود سیاست‌گذاران اقتصادی دولت به موضوع وضعیت نامساعد تالار شیشهای، شاهد بازگشت شاخص کل به مسیر صعود بودیم. روند رو به رشد قیمت دلار در بازار آزاد و همچنین انتظارات تورمی از دیگر فاکتورهای موثر بر عملکرد بورس تهران بودند. بااین‌وجود همچنان ریسک‌های متعددی عملکرد این بازار را تهدید می‌کند؛ از جمله آنکه بسیاری از معامله‌گران بازگشت دوباره بورس به روند سبزپوشی و تعادل را ناشی از حمایت‌های دولتی می‌دانند و معتقدند با کاهش اقدامات حمایتگرانه از این بازار، شاهد بازگشت دوباره شاخص کل به مسیر نزولی خواهیم بود. بدین ترتیب روند خروج پول ازسوی سرمایه‌گذاران حقیقی ادامه‌دار است.