رونق گردشگری اتوبوسی در شهرها

همشهری: گردشگری و سفرهای درون‌شهری نقطه اتصال شهروندان به گذشته تاریخی شهر هستند و موجب تقویت همبستگی اجتماعی و در نتیجه افزایش حساسیت افکار عمومی نسبت به سرنوشت شهر می‌شوند؛ از این رو، توریسم شهری طی سال‌های گذشته در شهرهای بزرگ دنیا به مقوله‌ای درآمدزا تبدیل شده و امروزه نیز در میان شهروندان جایگاه ویژه‌ای دارد. گرچه گردشگری شهری یا بازدید از شهرها، گونه جدیدی از گردشگری نیست، اما حالا به مدد تبلیغات و اطلاع‌رسانی و همچنین توسعه زیرساخت‌ها بار دیگر مورد توجه قرار گرفته است. اتوبوس‌های گردشگری شهری را شاید بتوان یکی از همین زیرساخت‌ها دانست که موجب اقبال شهروندان و همچنین مسافران به جاذبه‌های تاریخی، طبیعی، موزه‌ها و دیدنی‌های درون شهر شده است. این اتوبوس‌ها به‌ویژه در یک‌دهه گذشته در شهرهای مختلف ایران ازجمله کرمان، شیراز، اصفهان، کیش، سمنان، تبریز، ارومیه، مشهد و تهران به مناسبت‌های مختلفی چون نوروز، هفته میراث فرهنگی و... تجربه شده‌اند و حالا این تجربه زمینه‌ساز فعالیت اتوبوس‌های گردشگری در فصل تابستان یا حتی تمام سال در شهرهایی چون تبریز و رفسنجان است. دوشنبه‌های گردشگری در رفسنجان نوروز هر سال مدیریت شهری به‌ویژه در شهرهای گردشگری اتوبوس‌هایی را به خیابان‌ها می‌فرستد تا علاوه بر شهروندان، مسافران نوروزی را هم به بازدید از جاذبه‌های شهری ببرند. اما رفسنجان در استان کرمان یکی از شهرهایی است که از اسفند سال گذشته به جمع شهرهایی با اتوبوس گردشگری دائمی پیوسته است. اتوبوس 2طبقه گردشگری رفسنجان در قالب برنامه دوشنبه‌های گردشگری و با هدف نمایش جاذبه‌های گردشگری رفسنجان در سطح استان، کشور و حتی بین‌المللی و رونق صنعت گردشگری فعالیت خود را آغاز کرد. مسئول فرهنگسرای گردشگری رفسنجان به‌عنوان متولی این اتوبوس به همشهری می‌گوید: دوشنبه‌های گردشگری رفسنجان هر هفته به‌صورت رایگان فعالیت می‌کند و همه افراد حاضر در شهر می‌توانند از آن استفاده کنند. در زمان فعالیت مدارس این اتوبوس در 2سانس 9 تا 11 و 15 تا 17 فعالیت می‌کرد که سانس صبح ویژه دانش‌آموزان و سانس عصر برای شهروندان بود، اما بعد از تعطیلی مدارس، اتوبوس فقط عصرها فعالیت می‌کند. فاطمه سنگی با بیان اینکه ظرفیت اتوبوس 2طبقه گردشگری رفسنجان 44نفر است، می‌افزاید: استقبال از این طرح بسیار خوب است؛ به‌طوری که هر هفته اتوبوس با ظرفیت کامل فعالیت می‌کند و حتی گاهی استقبال به حدی بالاست که یک اتوبوس معمولی هم در کنار این اتوبوس اضافه می‌کنیم. به‌گفته او، روباز بودن اتوبوس و وزش باد ملایم هنگام حرکت تحمل گرما و دمای بالا را برای مسافران راحت کرده است و مسافران مشکلی حتی در تابستان ندارند. اتوبوس گردشگری رفسنجان از اتوبوس‌های بازسازی شده شهرداری است که با هزینه 900میلیون تومان بازسازی شده و در اختیار معاونت فرهنگی این نهاد قرار گرفته است. این اتوبوس در مسیر خود بازدید از ابنیه تاریخی خانه حاج آقا علی (بزرگ‌ترین خانه خشتی جهان)، عمارت کلاه فرنگی، دیوار آگاه، یخدان عباس‌آباد و زورخانه دایر در یخدان، باغ کاج، کارگاه‌های صنایع‌دستی و... را در دستور کار دارد.

تبریزگردی در تابستان  کلانشهر تبریز به‌عنوان شهر اولین‌ها هم از 9سال پیش تا‌کنون در ایام نوروز و تابستان و مناسبت‌های دیگر شاهد اتوبوس‌گردی شهروندان و مسافران است؛ اتوبوس‌هایی که در 2سانس 9 تا 13:30 و 16 تا 19:30 از 2ایستگاه شهیدبهشتی (منصور سابق) و پارک بزرگ ائل‌گلی حرکت می‌کنند و در طول مسیر خود مسافران را به اماکن دیدنی تبریز می‌برند. سرپرست اداره گردشگری سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری تبریز در این‌باره به همشهری می‌گوید: اتوبوس‌های تبریزگردی از 9سال پیش در 2تاریخ نوروز (25اسفند تا 17فروردین) و تابستان (1تیر تا 15مهر) فعالیت می‌کنند. محمدرضا عیوضی با بیان اینکه هر روز 10 تا 15اتوبوس تبریزگردی به‌صورت رایگان مسافران را از 2مکان میدان شهیدبهشتی و پارک ائل‌گلی سوار می‌کنند، می‌افزاید: تورها کاملا رایگان است و مسافران فقط در موزه‌ها پول بلیت پرداخت می‌کنند و از سوی دیگر بازدید هدایت‌شده‌ای از مکان‌های گردشگری دارند؛ به همین دلیل استقبال از این اتوبوس‌ها به صرفه و راحت و در تابستان به‌دلیل آب و هوای خنک تبریز در مقایسه با شهرهای فلات مرکزی و جنوب بیشتر است. به‌گفته او، هر اتوبوس 40نفر ظرفیت دارد که به‌طور میانگین هر روز نیمی از ظرفیت آنها پر است.

تبریز را 3روزه بگردید سرپرست اداره گردشگری سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری تبریز با بیان اینکه هر اتوبوس یک راهنمای گردشگری دارد که همزمان با گردشگران به اماکن گردشگری می‌رود، می‌گوید: مسیرها به‌گونه‌ای تعریف شده است که اگر فرد 3روز با اتوبوس‌ها سفر کند می‌تواند همه اماکن گردشگری و تاریخی تبریز را ببیند. عیوضی اتوبوس‌های گردشگری تبریز را یک طبقه توصیف می‌کند و توضیح می‌دهد: در زمان شروع کار قرار بود اتوبوس روباز خریداری کنیم که اعلام کردند این اتوبوس‌ها ایمنی ندارند، اما حالا در شهرهای دیگر همین اتوبوس‌های روباز فعالیت می‌کنند، اما این اتوبوس‌های مسقف حتما در فصل گرما کولر و در نوروز بخاری فعال دارند تا مسافران اذیت نشوند. او 3موزه شهر و شهرداری، خانه‌موزه استاد شهریار و علی‌موسیو (خانه فکری انقلاب مشروطه) شهرداری تبریز را 3جاذبه اصلی در مسیر بازدید اتوبوس‌های تبریزگردی اعلام می‌کند که در کنار اغلب این مکان‌ها بازارچه‌های صنایع‌دستی نیز فعال است تا بعد از 2سال کرونایی هنرمندان صنایع‌دستی بتوانند درآمدزایی داشته باشند. مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی تبریز و حومه نیز با بیان اینکه فعالیت این اتوبوس‌ها در تابستان امسال آغاز شده است، می‌گوید: اتوبوس‌های گردشگری تبریزگردی با اولویت اتوبوس‌های مدل بالا و با راننده مجرب انتخاب شده‌اند و از اول تیر تا پایان شهریور در خدمت مسافران و مهمانان تابستانی هستند. ایوب اسماعیلی می‌افزاید: راهنمایان گردشگری در این اتوبوس‌ها مستقر شده و توضیحات لازم را درباره اماکن تاریخی و گردشگری تبریز هنگام عزیمت به این مکان‌ها به مهمانان عزیز ارائه می‌دهند.

امضای تفاهمنامه شیراز برای اتوبوس‌گردی شیرازی‌ها هم هر سال در ایام نوروز با اتوبوس‌های گردشگری میزبان مسافران و شهروندان هستند، اما چند روز پیش با امضای تفاهمنامه‌ای بین مجموعه مدیریت شهری شیراز و یک شرکت سرمایه‌گذار بخش خصوصی اعلام شد که این کلانشهر نیز از سال دیگر شاهد فعالیت اتوبوس‌های 2طبقه گردشگری خواهد بود. معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری شیراز در این‌باره می‌گوید: شیراز به‌عنوان کلانشهر و شهری که زیرساخت‌های زیارتی و سیاحتی را لازم دارد باید به ظرفیت‌های جدید حمل‌ونقل ورود کند و اتوبوس گردشگری متناسب با اقلیم هوایی شیراز یکی از ظرفیت‌های حمل‌ونقل است. هادی شه‌دوست‌شیرازی می‌افزاید: شهرداری شیراز برای ایجاد این شیوه جدید حمل‌ونقل، تعامل مستمر و چندجانبه‌ای در حوزه‌های معاونت اقتصادی و مالی، حمل‌ونقل و ترافیک و فرهنگی و رایزنی با وزارت گردشگری و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی داشته است. بعد از امضای قرارداد در وهله نخست، سفارش اتوبوس‌های 2طبقه گردشگری مورد نیاز را مطابق استانداردهای جهانی درصورت فراهم بودن زیرساخت‌های لازم انجام خواهیم داد و امید است با تکمیل داده‌ها و نقشه زیرساخت‌ها، این شیوه جدید حمل‌ونقل را تا نوروز1402 در شیراز به بهره‌برداری برسانیم. فروش بلیت آنلاین و اپلیکیشن، راهنمای دیجیتال چند زبانه و راهنمای حرفه‌ای و متخصص، حق انتخاب فضای گردشگری و مدت زمان استفاده از آن به‌ویژه در اماکن مذهبی، بسته‌های پذیرایی و نظایر آن ازجمله خدمات اتوبوس‌های 2طبقه گردشگری شیراز خواهند بود.

اغلب شهرهای گردشگری و شناخته‌شده ایران در فلات مرکزی قرار دارند و در بهار و تابستان با آب و هوایی گرم کمتر میزبان مسافران هستند؛ به همین دلیل طبیعی است که اتوبوس‌های گردشگری این شهرها بیشتر در نوروز فعال باشند، اما چندی پیش احمد شریعتی، عضو شورای اسلامی شهر اصفهان با اشاره به فعالیت اتوبوس گردشگری در باغ فدک این شهر تأکید کرده بود که افزایش تعداد اتوبوس‌های گردشگری در سطح شهر و در طول سال می‌تواند ایده خوبی برای بازدید مسافران و گردشگران در بازدید از آثار و اماکن تاریخی و دیدنی اصفهان باشد. آنچه شریعتی مورد تأکید قرار داد، اتفاقی است که کم وبیش شهرهای ایران به‌ویژه مراکز استان‌ها به سمت آن در حرکت هستند. تجربه رفسنجان در استفاده از اتوبوس بازسازی شده هم نشان می‌دهد برای داشتن چنین زیرساختی حتما نیازی به خرید اتوبوس‌های ویژه نیست و می‌توان با هزینه بسیار کمتر راهی برای رونق گردشگری شهرها و تقویت پیوند شهر و شهروندان یافت.

اتوبوس گردشگری چیست؟ اتوبوس‌های گردشگری در همه شهرهای گردشگری دنیا فعالیت می‌کنند؛ اتوبوس‌های 2طبقه‌ای که یا رایگان هستند یا با قیمت بسیار پایین گردشگران را به مناطق دیدنی شهر می‌رسانند. فعالیت این اتوبوس‌ها راهی برای گردشگری کم‌هزینه و به‌صرفه است تا هم هزینه زیادی برای تاکسی و نقل‌و‌انتقال نپردازید و هم دردسر به پارکینگ رفتن با خودروی شخصی را در مکان‌های شلوغ به جان نخرید. این اتوبوس‌ها معمولا روباز با سقف متحرک هستند و افرادی به‌عنوان راهنما در آن حضور دارند که به توضیحاتی درباره جاذبه‌های گردشگری شهر می‌پردازند.