سمت و سوی اقتصاد ایران در 1404؛ زمان تصمیم گیری است!
به اعتقاد من سال 1404 سال سختی برای اقتصاد ایران است. اقتصاد ایران در یک دوراهی تصمیم است که آیا می‌خواهد به زندگی مردم بهبود ببخشد یا می‌خواهد همچنان نرخ تورم فزاینده باشد. در دهه 1390 متوسط نرخ تورم حدودا 20 درصد بود، اما اکنون نرخ تورم به عدد 30 تا 40 درصد رسیده است. ادامه این روند بسیار خطرناک است. اکنون زمان تصمیم‌گیری شجاعانه و بخردانه است.
فرارو - طی سال 1403 اقتصاد ایران روز‌های پر التهابی را پشت سر گذاشت. یکی از مهمترین رخداد‌های وزارت اقتصاد ایران در سالی که گذشت، استیضاح وزیر و ورود به سال 1404 بدون وزیر اقتصاد بود. در کنار این موضوع در خصوص شرایط کلی اقتصاد ایران در سال 1404 پرسش‌های متعددی مطرح است.
به گزارش فرارو، بیم و امید‌های سیاست خارجی و تاثیر آن بر اقتصاد کشور و راهکار‌های موجود برای حل بخشی از مشکلات اقتصادی در سال 1404، از جمله موضوعاتی است که دکتر «مهدی پازوکی»، اقتصاددان و استاد دانشگاه علامه طباطبایی تهران در گفت‌و‌گو با فرارو به آنها پرداخته است:
سال 1403 و ناترازی‌های انرژی و بودجه کشور
مهدی پازوکی به فرارو گفت: «سال 1403 یکی از سال‌هایی بود که اقتصاد ایران به شدت دچار بی ثباتی اقتصادی شد. مهمترین شاخص بی ثباتی، نرخ فزاینده تورم، به ویژه در نیمه دوم سال بود. درواقع بعد از انتخابات ریاست جمهوری، به دلیل ترور اسماعیل هنیه در تهران، حمله ایران به اسرائیل، حمله متقابل اسرائیل به ایران و به قدرت رسیدن ترامپ در ایالات متحده، انتظارات تورمی به شدت بالا رفت. نکته حائز اهمیت این است که وقتی تندرو‌ها در انتخابات 1403 پیروز نشدند، سعی کردند با توجه به در اختیار داشتن مجلس (علی رغم شرکت نکردن اکثریت مردم در انتخابات مجلس در شهر تهران به عنوان پایتخت)، چون از پشتوانه مردمی برخوردار نبودند با افزایش سطح توقعات و سیاست‌هایی که منتهی به نگه داشت وضع موجود بود، شرایط کشور را مختل کنند. این در حالی است که ناترازی‌های عمده‌ای مثل ناترازی برق، آب، بنزین و گاز از دوران پس از دولت احمدی نژاد تشدید شد؛ چرا که سرمایه گذاری کافی در این بخش‌ها انجام نشد و به دلیل پایین بودن قیمت نهاده‌های انرژی، بخش خصوصی تمایلی به سرمایه گذاری در این حوزه نداشت. دولت نیز این کار را انجام نداد و طی سه سال گذشته، بودجه جاری کشور به شدت افزایش پیدا کرد.»
وی افزود: «افزایش بودجه جاری کشور با افزایش مخارج و سپس ناترازی همراه شد. در واقع هزینه‌ها بیش از درآمد‌ها شد و کسری فزاینده بودجه رخ داد. این کسری فزاینده به ویژه در سال 1403 تورم را بالا نگه داشت. متأسفانه تورم کشور طی 5 سال گذشته، به طور متوسط بالای 40 درصد قرار گرفت که تورمی بالا در جهان محسوب می‌شود و می‌تواند هر دولتی را دچار مشکل کند. همچنین خاموشی‌های کشور، از پاییز 1403 آغاز شد. این در حالی است که ما در دوران بعد از انقلاب، در هیچ سالی در فصل‌های پاییز و زمستان خاموشی نداشتیم. این خاموشی‌ها نشان دهنده این است که سرمایه گذاری کافی نداریم. در سند بودجه، بخش‌هایی بودجه کلان می‌گیرند و کارایی ندارند ولی بخش‌های زیرساختی کشور بودجه نمی‌گیرند.»
سال 1404 سال سختی برای اقتصاد ایران است
این اقتصاددان در ادامه درباره وضعیت سیاست خارجی کشور در سال 1403 و اثر آن بر وضعیت کشور در سال 1404 گفت: «در سال 1403، همچنان نتوانستیم موانع ارتباطی کشور و تعامل با جهان را حل کنیم. اگرچه گفته شده مجمع تشخیص اوایل سال 1404 پالرمو و CFT را بررسی می‌کند، اما هنوز تکلیف این لوایح نامشخص است و نمی‌دانیم سرنوشتشان به کجا می‌رسد؛ بنابراین در سیاست خارجی همچنان علیرغم این که رئیس جمهور قول تعامل با جهان را داده بود، اتفاق نیفتاد. این عدم تعامل در سال 1403 بود که انتظارات تورمی را افزایش داد و یکی از مهمترین تبعات افزایش تورم را که همین افزایش انتظارات تورمی بود، رقم زد. البته نباید از عدم اصلاحات اقتصادی داخل کشور نیز غافل شویم. عدم اصلاح در ساختار بودجه به معنای ناترازی و بی انضباطی مالی در سند بودجه است. ما با بی انضباطی طولی در سیستم بانکی نیز رو به رو هستیم که متأسفانه تا سال 1404 نیز ادامه پیدا کرده است. نکته دیگر بی انضباطی اداری است. در همه نقاط جهان، بهترین نیرو‌های متخصص جذب سازمان‌های اداری دولتی می‌شوند، اما متأسفانه با وجود این که مردم در انتخابات 1403 صراحتا با نوع رای خود درخواست تغییر در امور کشور را داشتند، اما باز هم اغلب مدیران و رؤسای بسیاری از سازمان‌ها که ناکارآمد بودند، در جایگاه‌های خود باقی مانده‌اند. در سال 1403، شاهد این نبودیم که سیاست خارجی کشور در خدمت توسعه باشد. همچنین، اصلاحات کافی را شاهد نبودیم.»
وی افزود: «بودجه 1403 پر از اشتباهاتی بود که البته از دولت آقای رئیسی به دولت آقای پزشکیان ارث رسید. اما متأسفانه بودجه سال 1404 نیز چندان تعریفی ندارد. با این شرایط معتقدم قطعا روند تورم در سال 1404 نیز ادامه دار می‌شود. اقتصاد با هیچکس شوخی ندارد و اگر با مشکلات اقتصادی، برخورد علمی انجام نشود، هزینه‌های غیرضروری کنترل نشود، یا تصمیمی برای بهبود شرایط سیاست خارجی گرفته نشود، انتظارات منفی تورمی بیشتر خواهد شد. همچنین اگر مخارج غیرضروری بودجه اصلاح نشود، عدم ناترازی در بودجه و کسری به شکل قابل توجهی افزایش پیدا خواهد کرد. این کسری نیز طبعا به افزایش نقدینگی، افزایش تورم و کاهش رفاه اقتصادی و کاهش ارزش پول ملی منتهی می‌شود. به اعتقاد من سال 1404 سال سختی برای اقتصاد ایران است. اقتصاد ایران در یک دوراهی تصمیم است که آیا می‌خواهد به زندگی مردم بهبود ببخشد یا می‌خواهد همچنان نرخ تورم فزاینده باشد. در دهه 1390 متوسط نرخ تورم حدودا 20 درصد بود، اما اکنون نرخ تورم به عدد 30 تا 40 درصد رسیده است. ادامه این روند بسیار خطرناک است. اکنون زمان تصمیم‌گیری شجاعانه و بخردانه است. قرار نیست دچار وادادگی شویم، قرار است تصمیم‌های درست در سیاست خارجی بگیریم. امیدوارم مسئولان تیم دیپلماسی و اقتصاد ما منطقی تصمیم گرفته و سال 1404 را به عنوان سالی متفاوت رقم بزنند. باید ریل گذاری اقتصاد کشور را هرچه سریع‌تر تغییر دهیم.»
از میان اخبار