سوخت یورو5 مُسکن آلودگی هوای اصفهان / فناوری خودروها ارتقا یابد

عرضه بنزین و گازوئیل یورو 5 درحالی در اصفهان آغازشده که به رغم امیدها برای کاهش بار آلایندگی حوزه حمل و نقل، این سوخت پاک با فناوری‌های بیشتر خودروهای درحال تردد همخوانی ندارد.

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها - ندا سپاهی: وزارت نفت طبق ماده 18 قانون هوای پاک (مصوب سال 1396) مکلف بود که حداکثر تا سه سال پس از ابلاغ این قانون، مطابق با استاندارد ملی مصوب سوخت تولیدی کشور را عرضه کند. هرچند از سال 1392 تاکنون بنزین و گازوئیل یورو چهار در کلانشهرها عرضه می‌شد اما دولت امسال با اجرای طرح‌های توسعه پالایشگاهی برای ارتقای کیفیت سوخت، تولید و عرضه سوخت یورو پنج را در دستور کار قرار داد.

آن طور که شبکه اطلاع رسانی نفت و انرژی گزارش داده امسال پنج پروژه افزایش ظرفیت و کیفی‌سازی سوخت در پالایشگاه‌های اصفهان، شیراز، لاوان، آبادان و تبریز در دولت سیزدهم به بهره‌برداری رسیده یا به‌زودی به بهره‌برداری می‌رسد.

ناهمخوانی سوخت یورو 5 با فناوری خودروها پاشنه آشیل کاهش آلودگی هوا

پاییز امسال طرح ارتقای کیفی پالایشگاه اصفهان با ظرفیت تولید 16 میلیون لیتر در روز نفت‌گاز (گازوئیل) با کیفیت یورو پنج به بهره‌برداری رسید و وارد مدار تولید شد که هنوز به‌صورت رسمی افتتاح نشده است اما در حال حاضر روزانه 12 میلیون لیتر بنزین و 19 میلیون لیتر گازوئیل یورو پنج در شرکت پالایش نفت (پالایشگاه) اصفهان تولید می‌شود و با توجه به آلودگی هوای کلانشهر اصفهان از مهرماه امسال عرضه بنزین یور پنج با رنگ شاخص بنفش در جایگاه‌های سوخت آغاز شد.

ناهمخوانی کیفیت سوخت پاک تولیدی با فناوری خودروهای در حال تردد چه در شهر اصفهان و چه در سایر کلانشهرهای کشور پاشنه آشیل کاهش آلودگی هوا خواهد بود.

احتراق ناقص خودروها عامل آلودگی هوا

نگاهی به آمار 114 روز اخیر هوای اصفهان نشان می‌دهد به رغم آنکه از ماه مهر امسال بنزین یورو پنج در جایگاه‌های سوخت این کلانشهر عرضه شده اما شمار روزهای آلوده نه تنها کاهش نداشته که تا 24 دی ماه سهم اصفهان 71 روز هوای ناسالم بوده و آلاینده شاخص آن ذرات معلق کمتر از 2.5 میکرون است.

بیش از یک میلیون و 300 هزار خودروی سبک و سنگین در کلانشهر اصفهان تردد می‌کنند که آلودگی اصلی این خودروها به دلیل فناوری پایین آنهاست زیرا برغم کیفیت مطلوب سوخت اما ذرات معلق حاصل از احتراق ناقص خودروها باعث آلودگی هوا می‌شود.

در این راستا دانشیار گروه مکانیک دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه نسبت قدرت به مصرف سوخت نشان دهنده کیفیت خودرو است، می‌گوید: در تمام خودروهای تولیدی نسبت قدرت به مصرف سوخت بسیار کمتر از مشابه آنهاست و باید توجه داشت که ناهمخوانی سوخت و فناوری خودروها و استفاده نکردن از کاتالیست مناسب، آلودگی هوای شهرهای ایران را تشدید کرده است.

هرچند آماری از شمار خودروهای کاربراتوری و انژکتوری در حال تردد در کلانشهر اصفهان موجود نیست اما آنچه مسلم است بنزین یورو پنج با فناوری موتورسیکلت‌ها و خودروهای سواری کاربراتوری در حال تردد مانند پیکان و پراید همخوانی ندارد همانطور که استفاده از سوخت یورو چهار در سال‌های گذشته بدلیل وجود خودروهای فرسوده و ناهمخوانی سوخت و فناوری خودروها باری از آلودگی هوای کلانشهرها کم نکرد.

استفاده یورو 5 وضعیت آلودگی هوا را بدتر از قبل نمی‌کند

اما حسین احمدی کیا، دانشیار گروه مکانیک و دانشگاه اصفهان با اشاره به کاهش آلاینده‌ها، بنزن و ترکیبات آروماتیک در سوخت یورو پنج، تولید این نوع سوخت را اقدامی مثبت ارزیابی می‌کند و به خبرنگار مهر می‌گوید: باید از تولید سوخت پاک استقبال شود زیرا با وجود فناوری پایین برخی خودروها استفاده از این سوخت وضعیت را بدتر از قبل نمی‌کند و با سوخت یور و2 که ذرات معلق زیادی داشت بسیار تفاوت دارد و باید حمایت کرد به ویژه تولید گازوئیل یورو پنج تأثیر خیلی خوبی دارد.

خودروی قدیمی مانند پیکان اگر انژکتوری باشد با این سوخت مشکل ندارد اما خودروهای کاربراتوری به مشکل بر می‌خورند

وی ادامه می‌دهد: خودروی قدیمی مانند پیکان اگر انژکتوری باشد با این سوخت مشکل ندارد اما خودروهای کاربراتوری به مشکل بر می‌خورند اما باید توجه داشت که تعداد این نوع خودروها روز به روز درحال کم شدن است و در کنار آن اگر اسقاط خودروهای فرسوده پیش برود مؤثر خواهد بود و اینکه فکر کنیم این سوخت برای خودروی کاربراتوری وضعیت را بدتر می‌کند فعلاً اثبات نشده است.

دانشیار گروه مکانیک و عضو گروه پژوهش آلودگی هوا پژوهشکده محیط زیست دانشگاه اصفهان خاطرنشان می‌کند: میزان گوگرد سوخت یورو چهار 50 ppm (قسمت در میلیون) اما در سوخت یورو پنج 10 ppm و خیلی کم است در حالی که گوگرد آلاینده‌ای است که در سوخت بنزین و گازوئیل مستقیم وارد محیط می‌شود.

همچنین مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان، تولید و تأمین بنزین و گازوئیل یورو پنج را اتفاقی بزرگ و انقلابی در کاهش آلودگی هوای کلانشهرها و از جمله اصفهان عنوان می‌کند و به خبرنگار مهر می‌گوید: بزرگترین انتقاد ما به صنعت خودروسازی وزارت صنعت، معدن و تجارت ناهمخوانی فناوری تولید خودرو با استانداردهای روز دنیا است که این روند در کشور اتفاق نمی‌افتد و علی رغم اینکه خودروسازان تلاش می‌کنند تاکنون بعضاً به فناوری خودروها یورو چهار رسیدند در حالی که جهان به سمت تولید خودروهای یورو پنج، هیبرید و برقی رفته است.

خودروهای فرسوده از مدار خارج شوند

احمدرضا لاهیجان زاده ادامه می‌دهد: مسئله دوم خروج خودروهای فرسوده است که بزرگترین نقطه ضعف دولت‌ها و مجلس‌های گذشته بوده که نتوانستند ساز و کاری برای خروج خودروهای فرسوده بوجود آورند و این یک معضل اساسی در موضوع آلودگی هوا شده که هم‌مصرف سوخت به اقتصاد مملکت زیان می‌رساند زیرا هر یکصد کیلومتر هشت تا 10 لیتر مصرف سوخت هم آلایندگی به محیط می‌دهد که هیچ توجیهی پذیرفته نیست.

وی خاطرنشان می‌کند: با توجه اینکه در برنامه هفتم توسعه و قانون بودجه 1402 پیش‌بینی‌های خیلی خوبی برای خروج خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده شده، امید است تا ماه‌های پیش‌رو که مجلس لایحه بودجه و برنامه هفتم توسعه را تصویب می‌کند این طلسم شکسته و معضل خودروهای فرسوده اساسی حل شود.

دولت مشوق‌های قوی برای خروج خودروهای فرسوده بگذارد

به گزارش مهر، آمارهای متفاوتی از شمار خودروهای فرسوده کشور وجود دارد اما بر اساس آماری که سازمان حفاظت زیست اعلام کرده از حدود 26 میلیون دستگاه خودروی در حال تردد کشور 6 میلیون دستگاه فرسوده است. از سوی دیگر با توجه به شرایط اقتصادی و نوسانات ساعتی قیمت خودرو در بازار امروز و وضع مالیات بر خودروهای هیبریدی، برای کاهش آلایندگی خودروها راه درازی در پیش است.

از محل کاهش مصرف سوخت سالانه میلیاردها دلار می‌توان صادرات کرد در حالی که اگر این اصلاح را اکنون انجام ندهیم تا 2 سال دیگر باید بنزین وارد کنیم

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در این باره می‌گوید: دولت باید تسهیلات و مشوق‌های قوی برای جایگزینی خودروهای فرسوده بگذارد چراکه این بعدها برای دولت جبران خواهد شد؛ اگر بتوانیم مصرف سوخت را از 110 میلیون لیتر در روز به 105 میلیون لیتر برسانیم حدود 40 درصد در مصرف سوخت صرفه جویی می‌شود در حالی که مصرف بنزین اکنون به 115 میلیون لیتر در روز رسیده است اگر که خودروهای فرسوده خارج شوند و خودروهای موجود استاندارد، مصرف سوخت به 60 تا 70 میلیون لیتر در روز کاهش می‌یابد و این 40 میلیون لیتر قابلیت صادرات دارد.

لاهیجان زاده خاطرنشان می‌کند: از محل کاهش مصرف سوخت سالانه میلیاردها دلار می‌توان صادرات کرد در حالی که اگر این اصلاح را اکنون انجام ندهیم تا 2 سال دیگر باید بنزین وارد کنیم.

گوگردزدایی بنزین و گازوئیل در پالایشگاه برای هوای اصفهان آلایندگی ندارد

در همین راستا معاون تولید شرکت پالایش نفت اصفهان در خصوص فرآیند تصفیه و گوگردزدایی بنزین و گازوئیل در پالایشگاه مستقر در این کلانشهر به خبرنگار مهر می‌گوید: پیش از بهره برداری این طرح، گازوئیلی تولید می‌شد که هشت تا 10 هزار ppm (قسمت در میلیون) گوگرد داشت که هنگام سوختن در موتور خودرو، آلاینده‌های SO3 تری اکسید گوگرد، SO2 دی اکسید گوگرد و گاز خطرناک H2S هیدروژن سولفید در هوا منتشر می‌شد و در لایه‌های بالای هوای سرد قرار می‌گرفت که اگر بارانی می‌بارید وجود این آلاینده‌ها سبب ریزش باران‌های اسیدی و اسیدی شدن لایه‌های زمین می‌شد.

وی می‌افزاید: اکنون سوخت دیزل با هشت تا 10 هزار ppm گوگرد به واحد تصفیه یا شیرین سازی گازوئیل پالایشگاه منتقل و طی فرآیند هیدرو کراکینگ، هیدروژن به گوگرد اضافه می‌شود و هیدروژن در مجاورت کاتالیست، گوگردها را گازوئیل را جدا می‌کند و سوخت به دیزل بدون گوگرد تبدیل می‌شود.

معاون تولید شرکت پالایش نفت اصفهان ادامه می‌دهد: هیدروژن‌ها گوگرد را جدا کرده و به گاز H2S تبدیل می‌شود که در کوره گوگرد سازی در مجاورت کاتالیست و بخار آب این H2s را به گوگرد جامد تبدبل می‌شود.

صابری خاطرنشان می‌کند: این فرآیند برای هوای اصفهان آلایندگی ندارد؛ باید توجه داشت که H2S گاز بسیار خطرناکی است که اصلاً به بیرون از کوره منتشر نمی‌شود بلکه در مجاورت کاتالیست تبدیل به گوگرد جامد می‌شود و این گوگرد در واحدی به نام گرانول سازی به گوگرد گرانول کلوخه‌ای یا دانه‌ای تبدیل می‌شود که آلایندگی ندارد و در محیط انتشار نمی‌یابد و در نهایت در کارخانه‌های اسید سولفوریک استفاده می‌شود.

هرچند توزیع بنزین یورو پنج، در سالم شدن هوا مؤثر است اما در کنار آن، باید با توسعه حمل و نقل عمومی، استانداردسازی تولید خودروها برای استفاده از سوخت یورو پنج و اسقاط خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده اقدام‌های تکمیلی در این زمینه انجام شود.