شخصیت و هویت والای زنان مدیون انقلاب اسلامی است / مادر شهیدان خالقی‌پور: امروز زنان عمار رهبری‌اند

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، جشنواره مردمی فیلم عمار که پس از اتفاقات سال 1388 شکل گرفت و تا به امروز عمر 14 ساله‌ای را پشت سر گذاشته، یکی از رویدادهایی است که نسبت به دیگر جشنواره‌های فیلم که در کشورمان برگزار می‌شود، تفاوت‌هایی دارد. یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های این جشنواره، صفت مردمی بودن آن است که در عنوان کلی آن به چشم می‌خورد. در این مسیر، جشنواره عمار تلاش کرده با درگیرکردن آحاد مختلف مردم از اقصی نقاط ایران، در فرآیند فیلم‌سازی و تماشای فیلم، رویکرد متفاوتی را در پیش گرفته و از این طریق سبد فرهنگی خانوار را با محصولاتی نزدیک به گفتمان جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی غنی‌تر کند.

بی شک یکی از دستاوردهای مهم انقلاب توجه به جایگاه زن ایرانی، نقش اجتماعی زنان، نقش مادر در خانواده و تربیت نسل فردای ایرانی اسلامی است که آن قدر در این چهار دهه اخیر محکم در هم تنیده شده که می بینیم با توجه به هجمه های جهانی با انواع و اقسام رسانه ها هنوز هیچ قدرتی نتوانسته گسستی در میان جامعه ایرانی پدید آورد که قطعا نقش اصلی در این همگرایی جامعه ایرانی، زنان و مادرانی هستند که همواره در پشت انقلاب اسلامی ایستاده اند اما نباید فراموش کرد که کمتر نقش این زنان فداکار در کشور دیده شده است و تولیدات هنری که در این چهار دهه داشتیم نتوانسته‌اند به طور کامل سیمای زن ایرانی را معرفی کنند. حال در غفلت صورت گرفته، شاهد هستیم که از دل جامعه فیلمسازان نوپایی ظهور کرده‌اند تا ادای دینی ویژه به جامعه زنان داشته باشند. سیزدهمین جشنواره فیلم مردمی عمار با شعار «زن ایرانی» برپا شد و توانست با آثاری از خود مردم نقش زنان در جامعه امروز کشور را نیز تبیین کند. از طرفی جشنواره مردمی فیلم عمار همواره میزبان مادران خانواده‌های شهدا در صف اول سالن مراسم خود بوده و کوشیده‌است تا جوایز را از دستان پر برکت مادران و خانواده شهدا به فیلم‌سازان و هنرمندان برگزیده اعطا کند. همسران و مادران شهدا، زنان قدرتمند و قهرمانی هستند که سرگذشت هرکدام از آن ها می‌تواند الگویی برای نسل جوان باشد. آثار بسیاری در قالب‌های داستانی و مستند به جشنواره عمار راه یافته‌اند که با محوریت روایت زندگی پر فراز و نشیب و قهرمانانه همسران و مادران شهدا خلق شده‌اند.

جشنواره مردمی عمار در طول 13 دوره همواره میزبان آثار بسیاری از موضوع زنان بوده و حتی در میان جوایز خود نیز یک جایزه ویژه ارزشمند «ننه عصمت» هم دارد و در این دوره نیز شعار و رویکرد خود را بر روایت زن ایرانی گذاشت و با توجه به ناآرامی هایی که در کشور بوده و هست و خواهد بود نشست های مختلفی نیز در این زمینه برگزار شد. به همین بهانه، زن ایرانی را از میان اندیشه دبیر و برخی شرکت کنندگان این جشنواره مرور می کنیم.

آثاری که به کارگردانی بانوان ایرانی ساخته شده است:

«مستوره» به کارگردانی الهام هادی نژاد - برگزیده جایزه ویژه بهترین فیلم داستانی، نهمین جشنواره مردمی فیلم عمار + لوح افتخار بازیگری (بهار نوحیان): اثر، روایتی درمورد زنی به نام «سیدخانم» دارد که همراه دو دختر کوچک خود، در مشهد زندگی می‌کند. ایام کشف حجاب رضاخانی است و او با شوهرش عهد کرده که از منزل بیرون نرود تا با آژان‌ها روبه‌رو شود. وی، مایحتاج خود را با کمک همسایگان تأمین می‌کند تا این‌که یک مار، «نرجس»، دختر سیدخانم را نیش می‌زند. حالا او باید بین وفای به عهد و نجات جان فرزند خردسالش، یکی را انتخاب کند.

«اگلانتین» به کارگردانی سمیه ذاکری خطیر - برگزیده فانوس بهترین فیلم مستند بخش ملت قهرمان، دومین جشنواره مردمی فیلم عمار: در فروردین ماه سال 1391 کشتی تجاری "اگلانتین" که در حال بازگشت از کشور برزیل به ایران می‌باشد، توسط دزدان‌دریایی سومالی دزدیده می‌شود. دزدان‌دریایی کاپیتان‌کشتی را مجبور می‌کنند تا کشتی را به سمت کشور سومالی هدایت کند. نیروی دریایی ارتش ایران به سرعت خودشان را به کشتی اگلانتین می‌رسانند و در طی عملیات چند روزه موفق می‌شوند آن را آزاد کنند.

«قصه حورا» به کارگردانی مریم سادات مومن‌زاده - برگزیده فانوس بهترین فیلم مستند بخش جنگ نرم، دومین جشنواره مردمی فیلم عمار: حورا، دختری است که در اثر بمباران شیمیایی رژیم عراق، نابینا شده است. او باتوجه به موفقیت‌های علمی و تحقیقاتی ایران و رشد قابل‌توجه چشم‌پزشکی بعد از دفاع مقدس، با انجام عمل قرنیه مصنوعی بینایی خود را به دست آورده است.

«بیداری» به کارگردانی الهام راد - برگزیده فانوس بهترین اثر بخش نماهنگ، دومین جشنواره مردمی فیلم عمار: این اثر کوتاه، با استفاده هوشمندانه از چند عدد ساعت، نشان می‌دهد که بیداری اسلامی شکل‌گرفته در منطقه و انقلاب‌های پیرو آن در سال 1390، همگی از انقلاب اسلامی ایران نشأت می‌گیرند.

«عروس وامنان» به کارگردانی فاطمه مرزبان - برگزیده فانوس بهترین فیلم مستند بخش اقتصاد مقاومتی، ششمین جشنواره مردمی فیلم عمار: روستای «وامنان» در شهر «آزادشهر» استان گلستان واقع شده است. اهالی روستای «وامنان» مانند مردم سایر روستاهای کشور، از این روستا کوچ‌کرده و به سمت شهرها نقل مکان کرده‌اند؛ اما یک اتفاق جالب باعث کوچ مردم از شهرها به «وامنان» شده است! «حاج‌آقا احمدی» روحانی روستا، سال‌ها پیش در اطراف روستا پیاز زعفران وحشی را مشاهده می‌کند و بعد از کشت آزمایشی آن در باغچه منزل، باتوجه به خاک حاصل‌خیز و مناسب روستا برای کاشت زعفران، تصمیم به گسترش کشت زعفران در روستای «وامنان» می‌گیرد. زعفران «وامنان» به تایید کارشناسان، به عنوان بهترین زعفران ایران شناخته می‌شود. این اتفاق باعث شده است تا مردم روستا که به شهرها کوچ کرده بودند، دوباره به روستا بازگشته و مشغول کاشت زعفران شوند. با این اتفاق، روستای «وامنان» دوباره مثل قبل شاداب و پرجمعیت شده است.

فیلم‌هایی که با محوریت جایگاه و اهمیت زنان در انقلاب اسلامی ساخته شده است:

«مستند نمای بسته‌ای از همسایه شقایق‌ها»به کارگردانی ایمان کیخا: فاطمه صغری فلکیان بانوی یزدی است که در طول جنگ برای رزمنده‌ها دستکش می‌بافت. دستکش‌هایی که «ننه عصمت» می‌بافد، طی سال‌های اخیر به عنوان جایزه ویژه جشنواره عمار به فیلم‌سازان و فعالان جبهه فرهنگی انقلاب اهدا شده‌است و تاکنون چهره‌هایی نظیر مسعود ده‌نمکی، محمدباقر مفیدی‌کیا، محسن اردستانی رستمی، مهدی نقویان، سیدمسعود شجاعی طباطبایی و زهرا چخماقی، میلاد گودرزی، حمیدرضا یحیی‌زاده، میکائیل براتی، محمدجواد طاهری و گروه سرود ماح لنگرود موفق به دریافت آن شده‌اند.

«بانو» به کارگردانی محمد حبیبی منصور - برگزیده فانوس بهترین فیلم مستند بخش ملت قهرمان، نهمین جشنواره مردمی فیلم عمار: بانو «عصمت احمدیان»، مادر شهیدان «فرجوانی»، در 11 سالگی ازدواج و به اهواز مهاجرت می‌کند و فضای شهری مانع نمی‌شود تا پرورش مرغ و ماهی را کنار بگذارد و کارگاه خیاطی ایجاد نکند. جنگ تحمیلی زندگی او و خانواده‌اش را همانند دیگر مردم اهواز درگیر می‌کند و دو پسر و یک دخترش را از وی می‌گیرد. او اکنون اعتقاد دارد که جنگ امروز، جنگ اقتصادی است و با سفر به روستاها، می‌کوشد اهالی را به کارهای اقتصادی ترغیب سازد.

«مستند ننه سکینه» به کارگردانی و نویسندگی مریم‌السادات مومن زاده: «سکینه جمشیدی» از بانوان جهادگرِ پشت جبهه در شهرستان «محلات» است. ننه سکینه، بانوی پرتلاشِ روستایی است که فرش‌بافی و کشاورزی می‌کند و باوجود معلول بودن همسرش، 4 فرزندِ خود را به جبهه می‌فرستد. او در دوران دفاع مقدس، همراه زنان روستا، روزها برای رزمندگان نان می‌پزد و شب‌ها برای تنها نماندن زنانی که همسرانشان در جبهه هستند، به نزدِ آن‌ها می‌رود. پس از مدتی، سپاه پول اندکی را به ننه هدیه می‌دهد اما او عینِ پول را به جبهه کمک می‌کند.

«مستند مادرانه» به کارگردانی علیرضا باغشنی - ضمن تقدیر بهترین فیلم بخش جنگ نرم در دهمین جشنواره مردمی فیلم عمار: گروهی از مادران که درگذشته در تشکیلات دانشجویی فعالیت داشتند، با ورود به زندگی، همچنان دغدغه‌هایی دارند؛ بنابراین جمعی را تشکیل می‌دهند به نام مادرانه تا علاوه بر رشد فرزندان، بستری برای رشد مادر فراهم شود. جلسات به‌صورت دوره‌ای برگزار می‌شود و دغدغه‌های مادری و مشکلات کودکان در آن مطرح و برای آن‌ها راهکار و هدف نوشته می‌شود تا در مادری کردن به هم کمک کنند. علاوه بر بحث مادری، درباره‌ی مسائل روز جامعه، مشکلات اجتماعی، فرهنگی و... گفتگو می‌کنند.

«مستند بی‌کرانه‌ها» به کارگردانی سید جلال دهقانی اشکذری: مادر شهیدان خالقی‌پور در زمان حیات حاج «محمود خالقی‌پور» درباره نحوه اعزام و شهادت سه فرزند خود در جبهه می‌گوید. این مادر شهید با عشق زایدالوصفی از همسر بیمار خود نگه‌داری می‌کند. مهمترین ویژگی این مادر داغ‌دیده که در مستند نشان داده می‌شود، احساس رضایت و سرزندگی ایشان است. از هفتمین جشنواره عمار، چفیه شهید رسول خالقی‌پور که ایشان از سال 62 تا 67، در تمامی عملیات‌ها بر گردن داشته‌اند، توسط مادر بزرگوار این شهید به عنوان جایزه ویژه به فیلمسازانی که در خط مقدم آن سال سینما و جبهه فرهنگی انقلاب هستند، به رسم امانت هدیه داده می‌شود. چفیه‌ای که بیش از 40 روز در کنار پیکر شهید بوده‌است. از هفتمین دوره تاکنون، ابوالقاسم طالبی، سیدمحمدعلی صدری‌نیا، سیدمحمود رضوی، مسعود جعفری جوزانی و جمال شورجه توفیق دریافت این چفیه را پیدا کرده‌اند.

«شهیدانه زیستن» به کارگردانی امیرحسین نوروزی - ضمن تقدیر بهترین فیلم بخش داستانی کوتاه در دوازدهمین جشنواره مردمی فیلم عمار: نزدیک سال تحویل است و مادری مشغول بازی با دخترانش است. او منتظر است تا همسرش برای سال تحویل از جبهه به خانه بیاید. اما چند تن از خانم‌های همشهری می‌آیند و خبر شهادت همسرش، شهید علی تجلایی در عملیاتی به همراه شهید مهدی باکری را می‌دهند. نسیبه، همسر شهید، در حالی که هنوز منتظر همسرش است متوجه می‌شود حتی پیکر او نیز بازنگشته‌است.

«مستند کونیکویامامورا» به کارگردانی کاظم دهقانی اشکذری - کاندید بهترین فیلم مستند بخش تاریخ فرهنگی، اجتماعی و دفاع مقدس در سیزدهمین جشنواره مردمی فیلم عمار: روایتی مستند از زندگی و فعالیت‌های کونیکویامامورا دختری اهل ژاپن که با تاجری ایرانی ازدواج می‌کند و راهی ایران می‌شود. ورود او به‌ایران مصادف است با انقلاب اسلامی ایران در سال 1357. با شروع جنگ تحمیلی و شهادت فرزندش محمد در جبهه، او تنها مادر شهید ژاپنی دفاع مقدس می‌شود و مسیر جدیدی در زندگی ایشان آغاز می‌شود. تاسیس موزه صلح و ترجه آثار مختلف، گوشه‌ای از فعالیت‌های گسترده فرهنگی ایشان است.

«مادرانه» به کارگردانی ساسان فلاح‌فر - ضمن تقدیر بهترین فیلم مستند بخش نهضت جهانی مستضعفین و مدافعان حرم در هفتمین جشنواره مردمی فیلم عمار: فیلم، روایتی درباره صبر و شکیباییِ مادرِ شهید مدافع حرم «مهدی صابری» است. پس از شهادتِ مهدی، پدر نگرانی دارد که چطور خبرِ شهادت فرزند را به مادرش برساند اما مادر، صبور است و در لحظه وداع با پسرِ شهیدش، واکنشی جاودانه خلق می‌کند و حتی یک قطره اشک نمی‌ریزد. نشان‌دادن لحظاتِ خداحافظیِ این خانواده با شهیدشان در معراج، بخش تأثیرگذاری از مستند است.

«اشک مادر» به کارگردانی موسی خان‌زاده‌پور - فانوس بهترین بازیگری (زنده‌یاد پروانه معصومی) در پنجمین جشنواره مردمی فیلم عمار: مادری که چهار فرزند خود را تقدیم انقلاب کرده است، عکس پاره‌شده امام خمینی (ره) را بر روی زمین می‌بیند و دلش آتش می‌گیرد. او خاطره روزی را به یاد می‌آوَرَد که به حضرت امام (ره) می‌گوید: «فرزندانم شهید شدند تا اشک شمارا نبینم».

«کاسه نذری» به کارگردانی محمد علیزاده فرد - کاندید بهترین فیلم داستانی کوتاه در دهمین جشنواره مردمی فیلم عمار: جوان درحال آماده‌شدن برای سفر اربعین هستند. وسایل خود را جمع کرده‌اند. ناگهان متوجه وجود یک کاسه نذری در وسایلشان می‌شوند. اما نمی‌دانند که چه‌کسی آنرا برایشان آورده‌است. مرد برای پیداکردن صاحبِ کاسه در خانه همسایه‌ها می‌رود که پشت درِ خانه یکی از آنها صدایی توجهش را جلب می‌کند. پس از ورود به خانه متوجه می‌شوند پیرزن صاحبخانه دچار یک اتفاقی شده و به او کمک می‌کنند. پس از این ماجرا پیرزن تعداد دیگری کاسه برای استفاده زائران اربعین به آن‌ها می‌دهد.

«ناهارترین» به کارگردانی رضا کشاورز - کاندید بهترین فیلم داستانی کوتاه در دهمین جشنواره مردمی فیلم عمار: مادر، دیس ناهار را روی سفره می‌گذارد. پسر با ولع، شروع به خوردن می‌کند. مادر که چشمانش به‌سختی می‌بیند، می‌رود تا لیوان بیاورد. پسر در بین غذا خوردن، متوجه وجود سنگ در غذا می‌شود اما آن را پنهان می‌کند.