شناسایی عامل اشتیاق عربستان و ایران برای عضویت در یک بلوک جدید؟
اقتصاد نیوز: همزمان با برگزاری نشست سران بریکس، گمانه زنی ها درباره اینده این گروه بندی افزایش یافته است بالاخص آن که علیرغم برخی چالش ها، بخش عمده ای از کشورهای جهان جنوب خواهان عضویت در این نهاد هستند.
به گزارش اقتصادنیوز، نشست سال جاری بریکس در حالی برگزار می شود که امیدها در باب عضویت بازیگران دیگر افزایش یافته، بالاخص آن که رقابت های میان روسیه و چین با ایالات متحده به بالاترین سطح خود رسیده است.
بلوک شرق شمشیر را از رو بست؟
اعضای بریکس بیش از 42 درصد از جمعیت جهان را تشکیل می دهند و نزدیک به یک چهارم تولید ناخالص داخلی جهانی (GDP) و 18 درصد تجارت را از آن خود کرده‌اند. در همین راستا این گروه بندی توسط برخی از ناظران به عنوان وزنه تعادلی در برابر مجامع و موسسه های اقتصادی و سیاسی غربی مانند گروه هفت و بانک جهانی قلمداد می شود. آنها معتقدند که این بلوک می تواند از نفوذ سیاسی و اقتصادی اش برای به سرانجام رساندن اصلاحات مورد نیاز در بانک جهانی و صندوق بین المللی پول جهت نشان دادن واقعیت های دنیای چندقطبی تر استفاده کند.
بریکس تا به امروز تلاش داشته تا از پتانسیلش جهت ارائه جایگزینی برای سیستم های مالی و سیاسی سنتی استفاده کند. از جمله دستاوردهای قابل توجه این گروه بندی، تاسیس بانک توسعه جدید یا بانک بریکس است؛ نهادی چندجانبه با 50 میلیارد دلار (45.6 میلیارد یورو) سرمایه پذیرفته شده برای تامین مالی پروژه های زیرساختی و اقلیمی در کشورهای در حال توسعه. بریکس همچنین یک قرارداد ذخیره اضطراری 100 میلیارد دلاری در قاب تسهیلات نقدینگی ارز خارجی تعریف کرده که اعضا می توانند در طول آشفتگی مالی جهانی از آن بهره ببرند.
خیز برای دلار زدایی
گفته می شود اعضای بریکس در تلاش برای به چالش کشیدن سلطه دلار با هدف تعریف ارز مشترک هستند. با این حال تصور نمی شود تلاش های بریکس در این حوزه به این زودی محقق شود. در نتیجه، این بلوک فعلا بر استفاده از ارزهای محلی در تجارت بین اعضا متمرکز است. جیم اونیل در مقاله‌ای که سال 2021 منتشر کرد، تاکید داشت که فراتر از تعریف بانک بریکس، این که شاهد باشیم اعضای بریکس به غیر دیدارهای سالانه دست به چه کارهایی خواهند زد، دشوار است. برای تبیین چرایی موفقیت محدود این گروه باید به منافع متفاوت و رقابتی اعضا، به ویژه چین و هند، که مرزهای مورد مناقشه مشترکی دارند و در سال های اخیر تنش های بسیاری را تجربه کردند، اشاره داشت.
با این همه نمی توان انکار کرد که بریکس ها در دو دهه گذشته شاهد رشد و افزایش نفوذ اقتصادش بوده؛ گزاره ای که مدیون رشد اقتصادی چین، دومین اقتصاد بزرگ جهان از نظر تولید ناخالص داخلی (البته امروز وضعیت اقتصادی پکن آشفته شده است) و ظهور هند بزرگترین اقتصادی که رشد سریعی را تجربه می کند، است. اقتصاد بازیگرانی چون روسیه و برزیل نتوانسته‌اند شتاب خود را حفظ کنند. به همین دلیل سهمشان از تولید ناخالص داخلی جهانی به به همان میزانی که سال 2001 بوده، کاهش داشته. اقتصاد آفریقای جنوبی نیز از زمان پیوستن به بریکس برای تغییر چرخ دنده ها با مشکل مواجه شده است. برخی از ناظران بر این باورند در حالی که بریکس اکنون یک نیروی اصلی در تجارت بین‌المللی است، تعاملات اقتصادی بین اعضایش در غیاب هرگونه توافق تجارت آزاد در سراسر بلوک نسبتا در رتبه بندی پایینی قرار دارد.
رقابت جهان جنوب برای عضویت در بریکس
در حوزه سرمایه‌گذاری، بلوک شاهد ورود چهار برابری سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی سالانه (FDI) از سال 2001 تا 2021 بوده است. با این حال، سرمایه‌گذاری درون بریکس در قیاس با سایر نهادها در سطح بین المللی اندک است و سهمی کمتر از 5 درصد از کل موجودی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی را به خود اختصاص داده. با این همه گسترش دامنه بریکس یکی از موضوعات کلیدی اجلاس سالانه در آفریقای جنوبی است. 23 کشور از جمله عربستان سعودی، ایران، امارات متحده عربی، آرژانتین، اندونزی، مصر و اتیوپی به طور رسمی برای عضویت در این گروه بندی درخواست داده اند.
چین در میانه رقابت هایش با ایالات متحده به منظور افزایش نفوذ سیاسی اش، برای گسترش دامنه بریکس تلاش دارد. روسیه نیز به دنبال یافتن متحدان جدید است آن هم در شرایطی که جنگ اوکراین و تحریم های غرب کمر پوتین را خم کرده. برزیل و هند مدت‌هاست که با گسترش سریع بلوک مخالفت کرده‌اند، دهلی نو نسبت به نفوذ فزاینده چین در باشگاه محتاط است. در حالی که بریکس برای تحقق پتانسیل اقتصادی اش خیز برداشته، خود را به عنوان جایگزین ژئوپلیتیکی برای نظم جهانی به رهبری ایالات متحده و نماینده جنوب جهانی معرفی می کند.
همچنین بخوانید
