شکستهای فضایی در جهان / ر‌ویاهایی که پنبه شدند
گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس، شهین مردانی: چند سالی پس از پایان جنگ جهانی دوم پدیده‌ای به نام رقابت فضایی ببین دو ابرقدرت شرق و غرب آغاز شد. روند توسعه فناوری فضایی این دو کشور یعنی اتحاد جماهیر شوروی و ایالات متحده آمریکا سریع‌تر از سایر کشورها بوده و البته شکستهای بزرگی نیز در مسیر این پیشرفت پدید آمد.
باوجود آنکه سال‌ها از فعالیت فضایی آمریکا و شوروی سابق می‌گذرد، اما این دو کشور هنوز در دسته آنهایی هستند که تعداد زیادی از مأموریت‌هایشان شکست می‌خورد و بار مالی زیادی بر جای می‌گذارد.
کشورهایی که به فناوری فضایی دست پیدا کرده‌اند، آرزوهای دوردستی دارند که بواسطه آنها قرار است انسان را نه تنها در قمر کره زمین، بلکه در سیاره‌ای خارج از زمین ساکن کنند و صنعت گردشگری را به جو نیز منتقل کنند.
در گزارش حاضر به برخی از مهم‌ترین حوادث و شکستهای پدید آمده در برنامه فضایی کشورهای مختلف می پردازیم:
1. آمریکا
آمریکا برنامه ی فضایی خود را از سال های 1960 آغاز کرده و در این راه شکست های زیادی همراه با تلفات انسانی متحمل شده است. در دهه شصت میلادی، ماموریت های فضایی آمریکا باعث مرگ بیش از 20 فضانورد شده‌اند.
* بزرگترین فاجعه در رکورد فعالیت‌های ناسا
آپولو -1 بزرگترین فاجعه و اتفاقی تاریخی در رکورد فعالیت های ناسا محسوب شده است؛ در 27 ژانویه 1967 «ویرجیل گاس گریسوم»، «ادوارد اچ ویات» و «روجر بی چافی» در حادثه‌ای عجیب در داخل بخش فرماندهی آپولو مشغول تمرین بودند که به دلیل نامعلومی آتش سوزی در داخل محفظه اتفاق افتاد.
محفظه‌ای که درب آن تنها از داخل باز می شد و در نتیجه افراد بیرون فضاپیما توانستند تنها شاهد سوختن همکاران خود در زمان کوتاه حادثه باشند.
* انفجار فضاپیمای چلنجر و کشته شدن 7 فضانورد در فضا
واقعه انفجار شاتل فضایی چلنجر در تاریخ 28 ژانویه 1986 رخ داد. شاتل فضایی چلنجر در 73 ثانیه بعد از پرواز خود منفجر و تبدیل به چند تکه شد که منجر به مرگ تمام هفت خدمه شد. این فضاپیما در طول اقیانوس اطلس و در سواحل فلوریدا مرکزی دچار نقص فنی و انفجار شد.
محفظه خدمه و بسیاری از قطعات دیگر فضاپیما در پس از یک جستجوی طولانی و عملیات بازیابی از کف اقیانوس جمع‌آوری شد.
* دست کوتاه ناسا برای رسیدن به مریخ
گزارشگران موسسه سیاست علم و فناوری (STPI) به این نتیجه رسیده‌اند که ناسا هیچ شانسی برای انجام یک مأموریت سرنشین‌دار در مریخ تا سال 2033 ندارد و این درحالیست که این سازمان در تمام نشست‌های خبری خود، 13 سال دیگر را به عنوان سالی بیان می‌کند که انسان ساکن مریخ خواهد شد.
موسسه سیاست علم و فناوری (STPI) با بررسی اطلاعات موجود نتیجه گیری کرده، ممکن است اولین مأموریت سرنشین‌دار مریخ در اواخر دهه‌ی 2030 انجام شود.
نویسندگان این گزارش خاطرنشان کردند که حتی بدون محدودیت‌های مربوط‌به بودجه، یک مأموریت مداری در مریخ برای سال 2033 نمی‌تواند واقع‌گرایانه باشد.
* شاتل فضایی کلمبیا نابود شد
شاتل فضایی کلمبیا در جریان بازگشت از مأموریت دو هفته ای STS-107 خود، دچار آسیب شدید و نابود شد. به علت نقص در سیستم حفاظت گرمایی (TPS) بال سمت چپ فضاپیما دچار آسیب فیزیکی شدیدی شد و از بین رفت و نهایتا فضاپیما در حین بازگشت مجدد به پایگاه فضایی و در حالی که در ارتفاع کمتر از 65 کیلومتر از سطح زمین قرار داشت، از هم متلاشی شد.
این حادثه در ناحیه جنوب غربی ایالات متحده بوقوع پیوست و تکه های فضاپیما در نواحی تگزاس و لوئیزیانای مرکزی سقوط کردند.
* قدرتمندترین راکت دنیا که تکه تکه شد
در سال 2015، شرکت خصوصی اسپیس‌ایکس مستقر در آمریکا تصمیم گرفت راکت فالکون 9 را به فضا روانه کند تا بتواند تجهیزات مورد نیاز پایگاه هوایی بین المللی را به آن برساند، اما سه دقیقه بعد از پرتاب، راکت منفجر شد و ماموریت ناتمام ماند؛ در عرض ده ثانیه راکت منفجر و تکه تکه شد. کپسول دراگون حاوی سوخت مرکزی به داخل اقیانوس سقوط کرد.
* پرتاب‌هایی که به تأخیر خوردند
با وجود آنکه دهه‌هاست آمریکا فعالیت فضایی انجام می‌دهد، اما هنوز مأموریت‌های هستند که با تأخیر مواجه می‌شوند و همه آنها صرفا به دلیل شرایط جوی نیستند. اختلال در عملکرد موتور موشک‌ها یکی از عوامل بسیار رایج برای تأخیر در برنامه‌های فضایی این کشور است.
2. هند
سازمان پژوهش‌های فضایی هند در سال 1969 بنیادگذاری شد و نخستین ماهواره خود به نام آریاباتا را با کمک اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی در آوریل 1975 به فضا پرتاب کرد.
ماهوراه روهینی نخستین ماهواره‌ای بود که توسط تجهیزات ساخت هند (SLV-3) در مدار قرار گرفت. این سازمان پس از آن راکت PSLV را برای قرار دادن ماهواره در مدار قطب‌آهنگ و راکت GSLV را برای قرار دادن ماهواره‌های زمین‌آهنگ ساخته است؛ این راکت‌ها چندین ماهواره مخابراتی و ماهواره دیدبانی زمین را در مدار قرار داده‌اند.
* شکست در فرود روی ماه
بنابر اعلام سازمان پژوهش‌های فضایی هند (ISRO)، فرود نخستین فضاپیمای این کشور در نزدیکی قطب کشف نشده جنوب ماه نافرجام ماند.
در برنامه‌ریزی‌های سازمان پژوهش‌های فضایی هند قرار بود فضاپیمای «چاندرایان 2» روز دوشنبه (15 ژوئیه) به فضا پرتاب شود اما پرتاب این فضاپیما به دلیل اشکال فنی به تعویق افتاد و درنهایت پس از پرتاب با شکست مواجه شد.
این ماه نورد حدود 11 دقیقه قبل از فرود بر سطح کره ماه در وضعیت وارونه قرار داشته و همین مساله باعث اختلال در سیستم های مخابراتی و ارتباطی آن شده است.
3. چین
برنامه فضایی چین از سال 1961 میلادی با پرتاب موشک به فضا آغاز شد وبا ساخت ماهواره با کمک شوروی گسترش یافت.
در سال 1970 میلادی چین توانست پنجمین کشوری شود که ماهواره ساخت خود را به فضا بفرستد؛ پس از آن چین برنامه فرستادن انسان به فضا را در دستور کار خود قرار داد.
چین همچنین پیشنهاد همکاری در ایستگاه فضایی جهانی را داد ولی این پیشنهاد با مخالفت آمریکا روبرو شد. به این دلیل چین برنامه ساخت ایستگاه فضایی چینی را در دستور کار خود قرار داده است.
* ماهواره‌ای که به فضا نرسید
یک موشک حامل چینی که به منظور واکنش چین به شرکت اسپیس‌ایکس (SpaceX) آمریکا ساخته شده بود، در نخستین پرواز خود موفق به قرار گرفتن در مدار نشد.
یک شرکت مستقر در پکن به نام «لنداسپیس» (Landspace) این موشک سه مرحله‌ای موسوم به «Zhuque-1» را ساخته است. این شرکت در وبلاگ خود تایید کرد که مراحل اول و دوم این موشک به دلیل خرابی مرحله سوم به مدار نرسیدند.
* شکست دومین پرتاب موشک جدید چین
دومین پرتاب نسل جدید موشک های Long March-5 در سال 2018 شکست خورد؛ این ضربه‌ای به برنامه‌های بلندپروازانه موشکی این کشور به حساب می آید.
این موشک ماهواره مخابراتی حمل می‌کرد و از مرکز فضایی ونچانگ در جنوب ایالت هاینان چین به فضا ارسال شد اما 40 دقیقه بعد، خبرگزاری شینهوا اعلام کرد این پرتاب شکست خورده اما جزییات دیگری به این خبر اضافه نکرد.
اما پس از آن شینهوا در توییتر خود اعلام کرد: طی پرواز انحرافی مشاهده شد. درهمین راستا تحقیقات بیشتر در حال انجام است.
موشک مذکور با ارتفاع 5 و قطر 57 برای حمل 25 تن بار به مدار زمین ساخته شده بود و این شکست به معنای تاخیر در اجرای برخی برنامه‌های فضایی چین از جمله ارسال انسان به ماه است.
4. روسیه
سازمان فضایی فدرال روسیه سازمان ملی فضایی کشور روسیه است؛ این سازمان با نام کوتاه روسکوسموس شناخته می‌شود؛ روسکاسموس در سال 1992 و پس از فروپاشی شوروی سابق تأسیس شد و میراث‌دار برنامه‌های فضایی شد.
* حادثه «سایوز -1»
حادثه «سایوز -1» در 24 آوریل 1967 اتفاق افتاد و به مرگ ولادیمیر کاماروف یکی از فضانوردان موفق روسی منجر شد. در این حادثه به دلیل از کار افتاد سلول خورشیدی، تأمین توان برای سفیه با مشکل روبرو شده و با از کار افتادن برخی سامانه ها، کاماروف با سختی سفینه را برای بازگشت به زمین هدایت کرد که در نهایت با ایراد پیدا کردن چتر ترمز بخش (ماژول) بازگشت به زمین سفیه سایوز -1 و برخورد آن به زمین اولین شکست یک مأموریت فضایی رقم خورد.
* بازگشت فضاپیما به زمین به دلیل نقص فنی
فضاپیمای «سایوز ام‌اس -10» روسیه که سال 2018 یک فضانورد روس و یک فضانورد آمریکایی را به ایستگاه فضایی بین‌المللی منتقل می‌کرد، به دلیل نقص فنی مجبور به بازگشت به زمین شد.
فضاپیمای «سایوز ام‌اس -10» ساخت روسیه از پایگاه فضایی «بایکونور» روسیه در قزاقستان عازم ایستگاه بین‌المللی فضایی بود که مأموریتش ناتمام ماند؛ در نهایت اتاقک فضاپیما که حامل فضانوردان روس و آمریکایی بود، در 20 کیلومتری شرق شهر «جزقازغان» قزاقستان فرود آمد.
* فضاپیمایی که به ایستگاه متصل نشد
فضاپیمای بدون سرنشین سایوز ام. اس -14 " (Soyuz MS-14) حدود 5 ماه پیش همراه با ربات انسان‌نمای فدور راهی فضا شد که درنهایت اعلام شد عملیات اتصال این فضاپیما به ایستگاه فضایی بین‌المللی با نقص فنی مواجه شده و انجام نشده است.
* ربات انسان‌نمایی که به درد فضا نمی‌خورد
پس از شکست در اتصال به ایستگاه فضایی، فدور چند روز بعد توسط یک موشک از ایستگاه فضایی روسیه در قزاقستان به فضا پرتاب شد و پس از انجام ماموریت 10 روزه خود به زمین بازگشت و درنهایت مشخص شد این ربات انسان‌نما موسوم به فدور نمی‌تواند جایگزین مناسبی برای فضانوردان در سفرهای پرخطر و طولانی فضایی باشد.
انتهای پیام /
آمریکا فناوری اتحاد جماهیر شوروی توسعه فضا فضنوارد صنعت فضایی ماهواره موشک
