شیوه برخورد با تکثیر غیر قانونی کتاب تغییری نکرده است / لزوم در نظر گرفتن کیوآر کد برای هر نسخه کتاب

خبرگزاری خبرنگاران جوان 1400/07/20 - 14:45 مشاهده در مرجع

تکثیر غیر قانونی کتاب مسئله‌ای است که همچنان در بازار نشر کشور دیده می‌شود.

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، تکثیر غیرقانونی کتاب مسئله‌ای است که در بازار نشر وجود دارد. کتاب‌هایی که از این طریق منتشر می شوند، از طریق دستفروشان کنار خیابان به مخاطبان کتاب عرضه می شوند. روزگاری از کنار میدان ونک یا میدان ولیعصر رد می شدیم و این دستفروشان کتاب یا نمایشگاه های کتاب با تخفیف های 50 درصد دیده می شد. تعداد آن ها زیاد بود اما الان تعداد آن ها کاهش یافته است و کمتر در پیاده روها شاهدیم دستفروشان کتاب ها را با تخفیف 50 درصد بفروشند؛ اما وجود همین تعداد اندک هم برازنده صنعت نشر نیست. باید دید الان چگونه با این مسئله برخورد می شود. اتحادیه ناشران و کتابفروشان پای کار همیشگی برخورد با تکثیرغیرقانونی کتاب بوده اند. شرایط کنونی برخورد با این موضوع را از این اتحادیه پیگیری کردیم.

شیوه برخورد با تکثیرغیرقانونی کتاب تغییری نکرده است

هومان حسن پور، رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان در گفت و گو با خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره تصمیم معاونت فرهنگی برای برخورد با تکثیرغیرقانونی کتاب بیان کرد: مقابله با تکثیر غیرقانونی کتاب مسئله ای است که تاکنون در اتحادیه ناشران و کتابفروشان انجام می شد. تمام اقدامات ما در این زمینه با هماهنگی معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. چند سال پیش به منظور مقابله با تکثیر غیرقانونی کتاب، تفاهم نامه ای با معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی امضا کردیم. در این زمینه از نیروی انتظامی هم کمک گرفتیم. هنوز چیزی به اتحادیه ناشران و کتابفروشان اعلام نشده که قرار است این برخورد شکل جدیدی داشته باشد یا خیر.

همچنان با مراکز غیرقانونی انتشار کتاب برخورد می‌شود

وی ادامه داد: در صورتی که معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بخواهد نحوه برخورد با تکثیرغیرقانونی کتاب را ارتقا دهد، اتحادیه ناشران و کتابفروشان با آن ها همکاری می کند. تاکنون در ظاهر مراکز غیرقانونی تکثیر کتاب پیدامی شوند و با آن ها برخورد می شود. برای این دسته از مراکز تشکیل پرونده می دهند. اتحادیه ناشران و کتابفروشان براساس تفاهمنامه شان با معاونت فرهنگی وزارت ارشاد برایشان وکیل می‌گیرد. وکالت نامه ای را امضا می کنند و رویه اداری برخورد با تکثیرکنندگان غیرقانونی کتاب پیگیری می شود. کارگروه صیانت در اتحادیه ناشران و کتابفروشان هم اکنون کارهای خود را در این زمینه انجام می دهد و رویه برخورد با تکثیرکنندگان غیرقانونی کتاب قطع نشده است. تاکنون بسیاری از پرونده ها در این زمینه به رای قطعی رسیده و رای به آن ها اعلام شده است. اجرای احکام هم اقدامات خود را در زمینه اجرای حکم تکثیرکنندگان غیرقانونی کتاب انجام می دهد.

رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان با اشاره به روش همکاری این اتحادیه با معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در زمینه برخورد با تکثیرغیرقانونی کتاب اظهار کرد: تا الان از معاونت فرهنگی وزارت ارشاد درخواست می کردیم نیرو برای مقابله با تکثیرغیرقانونی کتاب در اختیار اتحادیه ناشران و تابفروشان قرار دهد. این اقدام طی رویه اداری انجام می شد. یکی دوبار برای کمک به اتحادیه ناشران و کتابفروشان می آمدند. هرچه انگیزه بیشتری در معاونت فرهنگی برای مقابله با این مسئله وجود داشته باشد امکان مقابله بیشتری با این مسئله را داریم. کارگروه صیانت در اتحادیه ناشران و کتابفروشان کار کاملا مشترکی با معاونت فرهنگی وزارت ارشاد انجام می دهد. تعداد زیادی از انبارهای کتاب جمع شد. شاید از الان می خواهند فقط برخورد با تکثیرغیرقانونی کتاب را تقویت کنند یا حساسیت بیشتری به این مسئله نشان دهند در این صورت به درخواست های ما در این زمینه بهتر کمک می کنند و کار بیشتر پیش می رود.

چاپخانه داران بزرگ سراغ تکثیر غیرقانونی کتاب نمی‌روند

مسئله مهم در این میان این است که کدام چاپخانه‌ها کار تکثیر غیرقانونی کتاب را انجام می‌دهند؟ در این باره با مجید باشعور، مدیرمسئول انتشارات تایماز گفتگو کردیم. با اشاره اینکه در واقعیت نمی‌توان گفت کدام چاپخانه‌ها کار تکثیرغیرقانونی کتاب را انجام می‌دهند ابراز کرد: فردی با داشتن یک دستگاه ساده انتشار کتاب می‌تواند ده تا بیست جلد کتاب برای خودش منتشرکند. عملا چاپخانه‌های بزرگ در این زمینه فعالیت نمی‌کنند. به دلیل اینکه ناشر و کتاب را می‌شناسند حتی می‌دانند کتاب مجوز انتشار از وزارت ارشاد اخذ کرده است یا نه. از سوی دیگر ناشران بزرگ نیاز به فعالیت در این زمینه ندارند، چون برای آن‌ها به صرفه نیست هزار تا دو هزار نسخه از یک کتاب را به صورت غیرقانونی منتشرکنند. این چاپخانه‌های زیرزمینی هستند که کتاب را با صد تا دویست نسخه منتشرمی کنند و آن را می‌فروشد.

لزوم درنظرگرفتن کیوآر کد برای هرنسخه کتاب

وی ادامه داد: بحث مهم در زمینه تکثیرغیرقانونی انتشار کتاب این است که چطور می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد. این اقدام، اقدام درستی نیست، چون ناشر برای انتشار کتاب هزینه‌هایی از جمله حق مولف یا مترجم و تایپ را پرداخت کرده و به نوعی روی انتشار کتاب سرمایه گذاری کرده است. برای اینکه مردم متوجه بشوند کتاب را ناشر منتشرکرده است یا خیر می‌توان کدبندی خاصی برای هر نسخه کتاب درنظر گرفت که خود ناشر روی هرنسخه از کتاب بزند. شاید در گذشته به دلیل قیمت پایین کتاب این امر اهمیتی نداشت، اما اکنون باتوجه به قیمت بالای کتاب، درنظر گرفتن کدبندی مانند کیو آر کد برای هر نسخه کتاب اهمیت دارد.

مدیر مسئول انتشارات تایماز با اشاره به قیمت بالای کتاب با عنوان رغبت زیاد به چاپ غیرقانونی آن تاکید کرد: بحث فرهنگی جامعه هم در زمینه تهیه کتاب‌هایی که تکثیر غیرقانونی شدند وجود دارد. باید مردم را عادت داد که کتاب را از دستفروش حتی اگر ارزان‌تر باشد تهیه نکنند. یک کتاب 150 هزار تومانی را با یفیت پایین‌تر تنها با 20 هزار تومان هزینه منتشرمی کنند برای مخاطبی که اینگونه کتاب‌ها را تهیه می‌کند متن اهمیت بیشتری دارد و به کیفیت آن توجهی نمی‌کند. تنها می‌خواهد متن کتاب را داشته باشد. این مسئله به فرهنگسازی نیاز دارد. باید برای جلوگیری از این امر به مخاطب آگاهی داد که کتاب‌هایی نخرد که غیرقانونی منتشرشدند. برفرض دو مرکز تکثیر غیرقانونی کتاب را پیدا کردیم مشکل حل نمی‌شود ناشری در یک شهرستان، کتاب ناشر دیگری را در شهرستان دیگر منتشرمی کند. کسی هم متوجه نمی‌شود.

مردم کتاب‌های با 50 درصد تخفیف را تهیه نکنند

باشعور ادامه داد: باید به مردم توصیه کنیم کتاب‌های با 50 درصد تخفیف را که جزء تکثیرغیرقانونی کتاب هستند تهیه نکنند. بسیاری اوقات مردم آگاهی ندارند به آن‌ها می‌گویند چاپ قدیمی کتاب است که به آن‌ها عرضه می‌کنند. مردم نمی‌توانند به این مسئله پی ببرند که چاپ غیرقانونی کتاب است یا اینکه ناشر آن را منتشرکرده است و خودشان نمی‌توانند آن را چک کنند.

بیشتربخوانید

خلأهایی که در بازار نشر ما وجود دارد باعث می‌شود هر روز شاهد انتشار غیرقانونی کتاب باشیم. قیمت کتاب در این روز‌ها امر وسوسه کننده‌ای است برای کسانی که سودای به دست آوردن سود در این بازار را آن هم به صورت غیرقانونی دارند. کتاب‌های ناشران را بدون توجه به سختی کار انتشار کتاب با داشتن یک دستگاه ساده منتشرمی کنند و تا زمانی که مراکز غیرقانونی انتشار کتاب پیدا شوند این مراکز سود خود را از این راه به دست آوردند. شاید در این میان مجازات‌ها به اندازه کافی بازدارنده نیست. نمایشگاه مجازی کتاب تهران یکی از مسکن‌هایی بود که بهمن ماه سال گذشته برای بهبود وضعیت نشر برگزار شد. از آنجایی که در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران که در مصلای تهران یا شهرآفتاب برگزار می‌شد شاهد انتشار کتاب بودیم برایمان چگونگی تاثیرگذاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران در این امر اهمیت داشت. این رویداد فرهنگی در بهمن ماه سال گذشته برگزار شد.

نمایشگاه مجازی کتاب تهران تا حدی از قاچاق کتاب جلوگیری کرد

علیرضا رئیس دانایی، مدیرمسئول انتشارات نگاه استقبال از نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران را فراتر از پیش‌بینی‌ها دانسته و اظهار کرده بود: ترافیک بالای سایت، موجب بروز برخی مشکلات سخت‌افزاری و کندی سایت در روز‌های اول شد، اما رفته رفته این مسئله بهتر شد نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، بزرگترین فروشگاه جهانی کتاب است که حفظ و تداوم آن ولو به‌صورت مجازی، اهمیت دارد.

وی ادامه داده بود: از بهبهان، اهواز، تبریز و ارومیه تا دورترین نقاط و استان‌های کشور درخواست و تقاضا برای تهیه کتاب داشتیم. برگزاری نمایشگاه به‌صورت مجازی موجب شد بسیاری از مردم و ناشران از استان‌ها و شهرستان‌های مختلف، امکان حضور در بزرگترین رویداد فرهنگی کشور را داشته باشند. هرچند این رویداد فرهنگی توانسته است تا اندازه‌ای از دلالی و قاچاق کتاب جلوگیری کند؛ اما رفع این مشکلات به اقدام‌های اساسی و قوانینی محکم نیاز دارد.

دلایل خریداران کتاب از دستفروشان کنار خیابان چیست؟

از سوی دیگر وقتی به سراغ کسانی می‌رویم که تجربه‌ای در زمینه خرید کتاب از دستفروشان کنار خیابان دارند دلایل مختلفی را برای این کار خود مطرح می‌کنند از جمله آن‌ها می‌توان به دسترسی وسیع به آن‌ها در سطح شهر، وسوسه تخفیف‌های پنجاه درصدی برای خرید کتاب، راهنمایی خوب دستفروشان به آن‌ها در زمینه خرید کتاب و خوش برخوردبودنشان، کمک به دستفروشان از لحاظ مالی، آگاه نبودن از تفاوت میان کتاب‌های قاچاق و غیرقاچاق و کتاب‌های نایابی که در کتابفروشی‌ها پیدانمی شود اشاره کرد.