ضرورت ایجاد تصفیه‌خانه‌های محلی در پایتخت

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، آب به عنوان یکی از ضروری‌ترین عوامل توسعه جوامع انسانی، مولفه‌ای تاثیرگذار در فرایند تولید و تامین شمار گسترده‌ای از کالاها و خدمات، به شمار می آید. در خلال چند دهه اخیر رشد فزاینده جوامع بشری، تغییرات اقلیمی، مدیریت ناکارآمد و بهره‌برداری بی‌رویه از منابع آبی، بشر را بیش از پیش با بحران آب روبرو ساخته است.

اهمیت آب در ایران به عنوان کشوری نیمه خشک و تحت تنش آبی، از دیرباز برای مردم این خطه روشن بوده است. در این میان با وجود تاریخچه چند هزار ساله شبکه‌های جمع‌آوری و دفع فاضلاب (برای نمونه پارسه، چغازنبیل، شهر سوخته و...) استفاده مجدد از پساب و آب‌های برگشتی با توجه به سابقه محدود روش‌های تصفیه‌ای و دلایل مختلف فرهنگی و زیبایی شناختی از قدمت و وسعت بالایی برخوردار نیست.

استفاده مجدد از پساب تولید شده در تصفیه‌خانه‌های فاضلاب شهری امری بسیار متداول بشمار می‌آید. این تصفیه‌خانه‌ها قادرند با توجه به سطح کمی و کیفی مورد نیاز جوامع، آب مورد مصرف در بخش‌های مختلف صنعتی، تفریحی، خدمات شهری و زراعی را به شکل پایداری تامین نمایند.

در این میان پروژه‌های تامین آب مورد نیاز جهت آبیاری اراضی کشاورزی و فضاهای سبز شهری در زمره متداول‌ترین طرح‌های جایگزینی پساب با آب بشمار می‌آید. براساس این اولویت‌بندی و وسعت زیاد شهرها باید تلاش شود تا به منظور نزدیک شدن نقطه تولید به مصرف پساب و همچنین تغذیه مناسب آبخوان‌ها و پیشگیری از کاهش سطح ایستابی و فرونشست زمین، به جای انتقال کل فاضلاب تولیدی به یک نقطه و تصفیه آن در یک تصفیه‌خانه مرکزی؛ از روش تصفیه غیرمتمرکز (تصفیه خانه های محلی و تصفیه خانه های نیمه متمرکز) استفاده شود.

نوع و مکان استفاده مجدد از پساب یکی از مهم‌ترین مسائل دخیل در طراحی پروژه‌های مدیریت فاضلاب شهری است. استفاده از پساب به منظور آبیاری اراضی زراعی و تامین آب فضای سبز شهری از جمله موضوعاتی به شمار می‌روند که در طرح جامع فاضلاب شهر تهران مد نظر قرار گرفته شده است.

عباسعلی مصرزاده، مدیرعامل شرکت فاضلاب تهران در این خصوص گفت: با اجرای بخشی از طرح فاضلاب شهر تهران، فاضلابی که تا قبل از این بطور عمده توسط چاه‌های جاذب به آبخوان‌های شهر تهران وارد می‌شد به بیرون شهر هدایت و پس از تصفیه برای مصرف در اراضی کشاورزی به دشت ورامین منتقل می‌شود.

مصرزاده با اشاره به پیشرفت 70 درصدی طرح فاضلاب تهران، افزود: با وجود پیشرفت شبکه جمع‌آوری فاضلاب شهر تهران به میزان 90% متاسفانه به دلیل مشکلات منتج از تحریم های اقتصادی و محدودیت‌های موجود در زمینه تملک اراضی، احداث تصفیه خانه‌ها با تاخیر روبرو بوده و در این بخش تنها به میزان 55 درصد پیشرفت داشته ایم.

وی با اشاره به لحاظ شدن 2 تصفیه‌خانه متمرکز (با ظرفیت اسمی 480 میلیون مترمکعب در سال) و 10 تصفیه‌خانه نیمه متمرکز (با ظرفیت اسمی 316 میلیون مترمکعب در سال) در طرح جامع فاضلاب شهر تهران، خاطرنشان کرد: از میان این تصفیه‌خانه‌های نیمه متمرکز، صرفا پروژه ارتقا تصفیه‌خانه شهرک غرب در مرحله ساخت قرار دارد و دیگر تصفیه‌خانه‌های نیمه متمرکز به دلیل عدم امکان تملک اراضی بلاتکلیف باقی مانده‌اند.

مصرزاده ادامه داد: باعنایت به خصوصیات توپوگرافیکی تهران و اختلاف ارتفاع بالای نقطه تولید پساب (تصفیه خانه فاضلاب جنوب تهران) با فضاهای سبز شهری موجود در مناطق بالا‌دست (با توجه به وجود اختلاف ارتفاعی در حدود 900 متر بین بالاترین و پایین‌ترین نقطه از منازل مسکونی تهران)، انتقال از پایین شهر تهران به نقاط بالاتر شهر کاری پرهزینه و غیر اصولی خواهد بود. بنابراین استفاده حداکثری از ظرفیت تصفیه‌خانه‌های نیمه متمرکز و استفاده از پساب آن ها در مناطق مجاور امری ضروری و مطلوب ترین گزینه جهت مدیریت پساب شهر تهران و مولفه‌ای غیر قابل چشم‌پوشی در راستای مدیریت جامع زیست محیطی این کلان شهر بشمار می‌آید.

مدیر عامل شرکت فاضلاب در ادامه با تاکید بر مشکلات پیش‌روی شهرداری‌ها در بهره‌برداری از منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی، ضمن اشاره به مطلوبیت و ارزش پساب به عنوان یک منبع قابل اطمینان و پایدار برای آبیاری فضاهای سبز شهری و پیشگیری از فرونشست زمین، گفت: با ادامه روند کم‌آبی، در آینده نزدیک پساب تنها منبع دردسترس برای آبیاری فضاهای سبز شهری بشمار خواهد رفت. در چنین شرایطی در صورت هدایت کامل فاضلاب به بیرون از شهر و عدم ساخت تمام تصفیه خانه های لحاظ شده در طرح جامع، انتقال پساب تولیدی در تصفیه‌خانه‌های مرکزی به بالا‌دست میسر نبوده و تشدید پدیده فرونشست زمین در مناطق مختلف پایتخت اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.