ضعف‌وقوت های برنامه‌های قرآنی صداوسیما در ماه رمضان
تهران - ایرنا - بررسی عملکرد صداوسیما در ماه مبارک رمضان عنوان نشستی بود که کارشناسان قرآنی و برخی مدیران این سازمان به بیان نقاط ضعف و قوت این رسانه برای تولید و پخش برنامه‌های قرآنی و معارفی پرداختند.
سه ماه پس از جولان ویروس کرونا شاهد برگزاری یک نشست رسانه ای آن هم با رعایت نکات بهداشتی در خبرگزاری بین المللی قرآن بودیم و برخی پیشکسوتان و اساتید قرآنی به همراه تعدادی از مدیران صدا و سیما ضمن آسیب شناسی برنامه‌های ماه رمضان 99 به ارائه راهکارهایی پرداختند. سید محسن موسوی بلده، عباس سلیمی، احمد ابوالقاسمی و بهروز یاریگل را می توان از اساتید و خادمان قرآنی برشمرد که سال ها در محضر قرآن به تربیت شاگردانی پرداختند که آوازه برخی از شاگردان آنان در سطح جهانی مطرح است. از سویی دیگر جواد شیخ اکبری دبیر شورای معارف سیما، مجتبی ایزدی مدیر رادیو قرآن، سیدعلی سرابی قائم مقام شورای عالی قرآن و برخی دیگر از خادمان قرآنی در این برنامه حضور داشتند.
محمدحسین حسنی مدیرعامل ایکنا و رئیس سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور که میزبانی این جلسه را به عهده داشت، پس از خوش آمد به میهمانان نکته ای را مطرح کرد و برای حضور در مراسم سالگرد حجت الاسلام سید مهدی تقوی مدیرعامل پیشین ایکنا که سه سال پیش در حادثه تروریستی مجلس شورای اسلامی به شهادت رسیده بود، عازم قم شد.
نظرها و انتقادات بسیاری در این برنامه سه‌ساعته مطرح شد؛ ولی یکی از مسائل مهم از زبان برخی حاضران، ضرورت طرح موضوع به صورت جزیی و مشخص بود تا بهتر بتوان به نتیجه رسید. یکی از میهمانان به تصور این که موضوع جلسه بررسی برنامه های قرآنی در ایام کرونایی است، خود را آماده کرده بود و یکی دیگر از پیشکسوتان نیز تصور می کرد موضوع اصلی جلسه نظرهای چند هفته پیش حجت الاسلام علی رضا یزدان طلب است که در شبکه قرآن مطالبی انتقادی را مطرح کرده بود.
البته مجری این برنامه اعلام کرد از یزدان طلب نیز برای حضور در این نشست دعوت شد ولی وی اعلام کرده به احترام اساتید قرآنی نمی خواهد این موضوع را ادامه دهد. حجت الاسلام سیدرمضانعلی موسوی‌مقدم قائم مقام صدا و سیما و محمدحسین رنجبران رئیس روابط عمومی صدا و سیما نیز برای حضور در این برنامه دعوت شده بود که به گفته مجری برنامه رنجبران به دلیل همزمانی این مراسم با یک برنامه دیگر موفق به حضور نشد.
یک‌چهارم برنامه‌های رادیویی به قرآن و معارف اختصاص دارد
مجتبی ایزدی مدیر رادیو قرآن گفت: چهار شبکه از 16 شبکه رادیو به قرآن و معارف اختصاص دارد که یک چهارم شبکه های رادیو را تشکیل می دهد. یعنی شبکه های رادیو قرآن، رادیو معارف، رادیو تلاوت و رادیو ترتیل به صورت تخصصی به قرآن و معارف می پردازد و سایر رادیوها نیز موضوع های قرآنی را در برنامه‌های خود دارند.
وی از برنامه های تلاوت محور و اذانگاهی در رادیو ایران و رادیو جوان به عنوان نمونه یاد کرد و افزود: در ماه مبارک رمضان روزانه یک ساعت ترتیل از 13 شبکه رادیویی پخش شد و یک شبکه در فضای مجازی به این موضوع اختصاص یافت.
ایزدی با اشاره به مشکلات برنامه سازی در رادیو و تلویزیون گفت: در حدود 10 نوع مخاطب از نهادهای قرآنی و حوزه های علمیه گرفته تا اساتید قرآنی انتظاراتی از شبکه های قرآنی دارند که باید به این انتظارات توجه کرد.
وی با اشاره به نظرسنجی صدا و سیما گفت: شبکه قرآن از میان 16 شبکه رادیویی رتبه سوم را دارد.
برنامه‌های شبکه قرآن تحت تاثیر کرونا ساخته شد
جواد شیخ‌اکبری مدیر شبکه قرآن و معارف سیما گفت: تمام برنامه ریزی های ماه مبارک رمضان و ماه های رجب و شعبان تحت تاثیر وبروس کرونا و خانه نشینی مردم بود و سیاست گزاری ها و برنامه ریزی ها تغییر کرد.
وی از مشکلات تهیه برنامه ها و مراسم های مذهبی بدون مستمع در اماکن مقدس سخن گفت و افزود: پویش های جمعی، بزرگداشت شهدای سلامت، پخش دعای فرج از شبکه های سیما، برنامه های ایام اعتکاف، احیای شب نیمه شعبان تا آغاز ماه رمضان پخش شد و در ماه مبارک نیز برنامه های مناجات، سخنرانی، ترتیل خوانی و رزمایش همدلی و کمک مومنانه از شبکه قرآن پخش شد.
دبیر شورای معارف سیما از چند برنامه متفاوت امسال در شبکه قرآن نام برد و گفت: برنامه سوره به عنوان مجله قرآنی و برنامه زندگی پس از زندگی که تهیه آن چهار سال طول کشیده بود، از برنامه هایی بود که از شبکه چهار به مسائل قرآن و معارف پرداخت و در شبکه پنج نیز مستند قرآنی رضوان پخش شد.
وی از برنامه‌های سمت خدا با 10 سال سابقه پخش از شبکه سه، آفتاب شرقی از شبکه یک و ایستگاه نیایش از شبکه پنج به عنوان برنامه های معارفی یاد کرد و گفت: 25درصد تولیدات شبکه سه به برنامه های قرآنی و معارفی اختصاص دارد ولی توقع ما بیش از این مقدار است و مخاطبان شبکه قرآن نیز طی یک سال گذشته 10 درصد افزایش داشته است.
شیخ اکبری با اشاره به رویکردهای تلویزیون در حوزه معارف اظهار کرد: قبول داریم در استفاده از هنر ضعف داریم و در تولید محتوای قرآنی در فضای مجازی نیز فقیر هستیم در حالی که سریال یوسف که سال‌ها پیش تولید شده، همچنان در یوتیوب بیشترین بازدید را دارد.
وی افزود: حوزه کودک و نوجوان نیز در این زمینه مغفول مانده است و در سال های گذشته جذابیت لازم را نداشت. البته سال گذشته بودجه ای برای دو برنامه شاخص با ساختاری متفاوت اختصاص یافت که یک برنامه در حوزه تلاوت است و امیدواریم امسال شاهد تولید آن باشیم و یک برنامه نیز به کودک و نوجوان اختصاص دارد.
جای خالی برنامه‌های قرآنی در شبکه‌های دیگر
عباس سلیمی پیشکسوت و خادم قرآن و همچنین محمد رشیدی قاری و نماینده مردم کرمانشاه در مجلس شورای اسلامی مطالبی را مطرح کردند و در ادامه سید محسن موسوی بلده پیشکسوت قرآنی گفت: برنامه های قرآنی صدا و سیما در عمل به سیمای قرآن و رادیو قرآن خلاصه شده است و خیال شبکه های دیگر را راحت کردیم و گفتیم هر کسی می خواهد قرآن گوش کند از شبکه هشت و رادیو قرآن استفاده کند.
آیا برای ورزش هم اینگونه عمل می کنیم؟ یک شبکه اختصاصی به صورت 24 ساعته به ورزش اختصاص دارد ولی برنامه های ورزشی دیگر شبکه ها تعطیل نشد و در اخبار پربیننده بخش ورزشی داریم و شبکه سه نیز به صورت زنده برنامه های ورزشی پخش می کند.
موسوی با انتقاد از شورای عالی قرآن گفت: وظیفه این شورا نظارت بر برنامه های صدا و سیماست و از سرابی می خواهم از طرف مردم این مطالبه را مطرح کند که چرا شبکه های دیگر از برنامه های قرآنی خالی شده است.
موسوی افزود: عنصر تلاوت در فرهنگ قرآنی در طول تاریخ به شکل اعلام نشده به حاشیه رفت و امروز رهبر انقلاب در جریان مقدس تلاوت تنهاست و صدا سیما و وزارت آموزش و پرورش دو نهاد مقدسی هستند که باید بیش از این فعال می بودند.
بهروز یاریگل استاد آموزش تلاوت از عقلانیت و خرد جمعی در آموزش قرآن در صدا و سیما سخن گفت و افزود: امروز شبکه قرآن و معارف سیما تفاوتی با رادیو قرآن ندارد در حالی که با استفاده از نمایش و فیلم می توان کارهای فاخر انجام داد ولی شبکه قرآن به پخش مسابقات و برنامه های زنده از حرم ها و مانند آن خلاصه شده است.
انتقادها را به مسئولان بلندپایه بگوییم
احمد ابوالقاسمی مدیر سابق رادیو قرآن و استاد قرائت گفت: چرا مسئولان اصلی در این جلسه حضور ندارند. چون بسیاری مشکلات مانند کمبود بودجه متوجه مدیران اصلی است. البته اگر شما هم یک هفته مدیریت رادیو قرآن را به عهده داشته باشید متوجه مشکلات آن می شوید.
این قاری بین المللی با اشاره به تاثیرگذاری برخی از برنامه های قرآنی صدا و سیما گفت: زمانی که برنامه ترتیل خوانی از حرم حضرت معصومه (س) پخش شد، برخی اعتراض می کردند که این برنامه تاثیری ندارد در حالی که همین برنامه باعث ترویج ترتیل خوانی در میان مردم شد. مردم اروپا نیز سیمای قرآن را می بینند و به آن علاقه دارند ولی ما نتوانستیم این علاقه مندی در سطح جهانی را به گوش مسئولان کلان کشور برسانیم.
ابوالقاسمی با اشاره به مسائل مالی در صدا و سیما و مشکلات تولید برنامه در رادیو قرآن گفت: گاهی تهیه کننده یک برنامه سیاسی در شیکه ای دیگر تا 15 برابر دریافت می کند.
25 آسیب و راهکار داریم
پرویز فارسیجانی تهیه کننده تلویزیون و سینما با اشاره به انتظار رهبر معظم انقلاب از مدیران صدا و سیما برای تهیه برنامه های معارفی گفت: اگر صدا و سیما بخواهد به نقطه اوج برسد باید همراه مجموعه انقلاب برای احیای دین اسلام تلاش کند در حالی که ضعیف ترین برنامه ها از نظر بودجه به حوزه معارف اختصاص می یابد.
این منتقد سینما ادامه داد: رهبر معظم انقلاب فرمود هدف ما از صدا و سیما متدین سازی مردم است و من به عنوان کارشناس رسانه که در حوزه دین خادمی کرده ام، هنوز این احساس را ندارم که سریال های ما رنگ و بوی دینی داشته باشد.
وی با اشاره به برخی مجموعه های موفق تلویزیونی گفت: توقع رهبر انقلاب از صدا و سیما این است که حداقل سالی یک فیلم مانند مجموعه اغما بسازند و سریال های خوبی مانند صاحبدلان را داریم.
فارسیجانی از ضرورت ایجاد تنوع ساختاری و شکلی در برنامه های معارفی سخن گفت و افزود: گاهی فراموش می کنیم ذائقه مخاطب امروز با نسل های دهه 70 یا 80 تغییر کرده است در حالی که باید بهترین ساختارها را ایجاد کرد و رهبر انقلاب توصیه کردند از مستقیم گویی بپرهیزید و از زبان هنر استفاده کنید.
وی اضافه کرد: امسال تقریبا همه شبکه های تلویزیون ویژه برنامه های افطار و سحر داشتند که بودجه سنگینی را می طلبد در حالی که یک یا دو شبکه کافی بود تا این برنامه ها را تولید کند.
فارسیجانی خواستار جلوگیری از تولید برنامه های متناقض دینی شد و گفت: بدآموزی های مجموعه پایتخت شش را دیدیم درحالی که در بسیاری از برنامه های معارفی به حرمت دروغگویی پرداختیم ولی مردم در یک سریال پربیننده خلاف این آموزه ها را دیدند به گونه ای که رئیس سازمان صدا و سیما به معاون سیما تذکر داد.
برنامه‌های گفت‌وگومحور بازدهی مطلوب ندارد
قائم مقام شورای عالی قرآن از طرح کلی موضوع نشست انتقاد کرد و گفت: همه شبکه های صدا و سیما در خدمت ترویج معارف اسلامی هستند. البته برنامه های معارفی معمولا گفت و گو محور هستند که بازدهی مطلوب را ندارد و بینندگان انگیزه کمتری برای پیگیری این برنامه ها دارند. برنامه های زنده نیز آسیب های خود را دارد و شاید یکی از دلایل علاقه مسئولان صدا و سیما به تولید چنین برنامه هایی کم هزینه بودن آن است.
سید علی سرابی خواستار تولید برنامه های دینی با شکلی جذاب تر در قالب برنامه های نمایشی و مستندهای جذاب شد و افزود: شبکه های معارفی را می توان نقطه قوت و دستاورد فرهنگی دانست ولی عدم حمایت های لازم باعث شده تا دغدغه ای در اهالی قرآن ایجاد شود که این شبکه ها در تولید برنامه های معارفی تنزل پیدا کرده است.
وی افزود: بودجه صدا و سیما در مجلس شورای اسلامی تصویب می شود و می توان تخصیص ویژه ای را برای شبکه های قرآنی در نظر گرفت.
عملکرد قرآنی رسانه‌ها بررسی می‌شود
محمدحسین حسنی مدیر عامل خبرگزاری بین المللی قرآن (ایکنا) در این نشست گفت: فعالیت های قرآنی باید دائم پالایش و درباره این فعالیت ها گفت و گو شود تا کارهای قرآنی به صورت فاخر ارائه شود. در همین راستا سلسله جلساتی به منظور بررسی عملکرد رسانه ها برای برنامه های قرآنی برگزار می شود که نخستین جلسه را به عملکرد صدا و سیما اختصاص دادیم و در جلسات آینده به بررسی عملکرد ایکنا خواهیم پرداخت.
*س_برچسب‌ها_س*