یک‌شنبه 18 شهریور 1403

ظلم‌های چندباره در حق امام حسین (ع)

وب‌گاه الف مشاهده در مرجع
ظلم‌های چندباره در حق امام حسین (ع)

در پهنای تاریخِ پساعاشورای 61، حسین بن علی آن مظلومی است که در جهت احقاق حق و پوشاندن جامه عمل بر سنت نبوی و علوی، نا جوانمردانه به شهادت رسید و خانواده او که در اصل طلایه‌داران معارف و آموزه‌های وحی بودند به اسارت رفته و رنج و تعب دشواری را متحمبل شدند. اما تاریخ، پس از شهادت حسین نیز ظلمی را بر او روا داشت و دیگرباره سبت پیامبر اسلام مظلوم واقع شد.

امروز ما با دو ظلم بر حق حسین روبه‌روییم که بر هر ظلم، اشک و آهی واجب است. یکبار شخص حسین بن علی در کربلا مورد هجوم قرار گرفت و جان خویش را برای دفاع از ارزش‌های ازلی و ابدی انسانی با ذبح عظیمش فدا کرد، یکبار دیگر هدف و آموزه اساسی او از قیام، مورد بی‌مهری واقع شد تا حماسه حسینی ذبح شود تا روح قیام بر اجساد و کالبدهای ما به شکلی که باید دمیده نشود.

واقعه عاشورا دو چهره و دو بخش دارد. یک بخشِ آن مصیبت و فاجعه غم‌انگیز شهادت حضرت سیدالشهداست. اما روی دیگر واقعه عاشورا که در گذر زمان مغفول ماند و گرد ابهام و حجر بر آن ریخته شد؛ حماسه حسینی و مبارزه سیاسی امام سوم شیعیان است. وجهی که در آن کلامی چون «ألا وَانَ الدَعیَ ابنَ الدَعیِ قَد رَکَزَ بَینَ اثنَتینِ بَینَ السُلَهِ وَالذِلَهِ وَهَیهاتَ مِنا الذِلَهُ یَأبی الله ُ ذلک لَنا وَرَسولُهُ وَالمُؤمِنونَ وَحُجور طابَت وَطَهُرَت وَأنوفُ حَمیَه وَنُفوسُ أبیَه مِن أن تُؤثِرَ طاعَهَ اللِئامِ عَلی مَصارِعِ الکِرامِ؛ را می‌خوانیم یعنی هان! این حرامزاده پسر حرامزاده مرا میان دو چیز مخیر کرده است: میان شمشیر و تن دادن به خواری. و هیهات که ما تن به ذلت و خواری دهیم. خدا و رسول او و مؤمنان و دامنهای پاک و مطهر [ی که ما در آن پرورش یافته ایم] و دلهای غیرتمند و جانهای بزرگمنش، این را بر ما نمی پذیرند که فرمانبری از فرومایگان را بر مرگ شرافتمندانه ترجیح دهیم». آن روی سکه‌ای که امام حسین می‌گوید:«مَوت فی عِز خَیر مِن حَیاه فی ذُل اَلمَوتُ اَولی مِن رُکُوبِ العارِ وَالعارُ اَولی مِن دُخُولِ النارِ، یعنی مرگ با عزت از زندگی ذلیلانه برتر است. مرگ برتر از همراه شدن با عار و خواری است و خواری از ورود در آتش برتر است». آن بخشی از کربلا را باید بیش از پیش دریابیم که امام مظلوم شیعیان فریاد زد:«لا وَالله ِلا أُعطیکُم بِیَدی اعطاءَ الذَلیلِ وَلا أُفِرُ فِرارَ العَبیدِ، یعنی به خدا سوگند، نه دست ذلت و خواری به شما می دهم و نه چونان بردگان می گریزم.»

شاید بهترین تقریر از حقیقت امر را علی شریعتی در کتاب ارزشمند «حسین وارث آدم» داشته است. شریعتی با تحلیل جامعه‌شناختی خود، نشان داد غایت کربلا را در شروعش باید جست، اقدام به زیربار زور نرفتن و صف‌بندی در برابر ظلم به جهت احیای سنت، غایتی است که از مدینه آغاز شد و در کربلا به اوج خود رسید. روی دیگر کربلا این حماسه عظیم است، ابن ابی الحدید معتزلی در کتاب شرح نهج‌البلاغه در عظمت کار امام حسین می‌نویسد:«هو الذی سَنِ للعربِ الاباء» یعنی او کسی است که در میان عرب، زیر بار زور نرفتن را تبدیل به یک سنت و رسم کرد.

با تمام این تفاسیر، ظلم تبدیل کردن حماسه عاشورا و به حاشیه بردن اصل ظلم‌ستیزی و جایگزینی او با اسطوره و محوریت یافتن خرافات و داستان‌های سراسر مهمل و غیر اصیل، ظلم دومی است که باید همچون شهادت امام حسین بر آن خون گریست و آه و واویلا سر داد. شهید مطهری در این باره می‌گوید:«حقیقت این است که در این تقصیر هم خواص مسئول هستند و هم عوام، هردو. راجع به مسئول بودن و مقصر بودن خواص و علما شاید چندان احتیاجی به توضیح نباشد. ولی این را بدانید که عامه مردم و توده مردم هم در این مسائل شریک هستند؛ به همان اندازه و شاید بیشتر. بلکه در این مسائل، این توده مردم هستند که حقایق کشی می‌کنند و خرافات را اشاعه می‌دهند.»