غریب؛ عاشقانه‌ای برای آزادی

فیلم سینمایی «غریب» به کارگردانی محمدحسین لطیفی و نویسندگی و تهیه کنندگی حامد عنقا محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج با همکاری شرکت سینمایی نورتابان است که مقطعی از زندگی شهید محمد بروجردی را روایت می‌کند.

این فیلم که از چهارشنبه 24 اسفند اکران خود را آغاز کرد، علاوه بر دریافت بیشترین تعداد جایزه در جشنواره فیلم فجر، به عنوان بهترین فیلم جشنواره مقاومت نیز شناخته شد.

در خلاصه داستان «غریب» آمده است: سال 1358 با بالا گرفتن اختلافات گروه‌های مسلح سیاسی از جمله کومله و دموکرات و.... شهید محمد بروجردی به همراه اندکی از همرزمانش، برای سامان دادن به اوضاع و رسیدگی به شرایط مردم راهی غرب کشور شدند. اوضاع نابسامان و اوج گیری دسته بندی‌ها شرایط را برای فرمانده جوان منطقه غرب پیچیده‌تر کرد. تنها یک جرقه برای انفجار کافی بود....

بازیگران «غریب» عبارتند از بابک حمیدیان، مهران احمدی، رحیم نوروزی، هژیر سام احمدی، پردیس پور عابدینی، محمد رسول صفری، سام کبودوند، حسام محمودی، مجید اسماعیلی و فرهاد قائمیان با حضور افتخاری: جعفر دهقان، سامیه لک، سمیرا کریمی و محمد بروجردی.

شاید پس از نمایش فیلم سینمایی روز سوم در جشنواره بیست و پنجم فیلم فجر و درخشش این اثر محمد حسینی لطیفی بر پرده نقره‌ای کمتر کسی فکر می‌کرد دومین تجربه این کارگردان در حوزه دفاع مقدس با فاصله بیش‌تر از 15 سال ساخته شود.

محمد حسین لطیفی در جشنواره چهل و سوم فیلم‌فجر با فیلم غریب حاضر شد. فیلمی که دومین تجربه این کارگردان حالا کهنه کار، در عرصه دفاع مقدس است. فیلمی که به عقیده بسیاری از کارشناسان بازگشت لطیفی به حوزه قدرت خود بود و نشان داد این کارگردان همچنان می‌تکاند اثری با استاندار‌های بالا آن هم برای مخاطب سینما بسازد. لطیفی در ساخت فیلم غریب مانند دیگر تجربه موفق خود در این حوزه به سراغ داستانی واقعی رفت. لطیفی که در روز سوم سراغ برداشتی آزاد از داستانی واقعی در خرمشهر و دوران اشغال این شهر توسط بعثی‌ها رفت این بار در ساخت غریب بخشی به زندگی شهید بروجردی در دوران دفاع مقدس پرداخت.

فیلم غریب برشی از دوران فرماندهی شهید محمد بروجردی را در منطقه غرب به تصویر می‌کشد. غریب روایتگر وقایع شورش حزب دمکرات در سال 59 است. محمد بروجردی به فرمان امام خمینی (ره) به عنوان فرمانده سپاه غرب کشور، به کردستان اعزام می‌شود تا مانع کشتار و پیشروی حزب کومله در غرب کشور شود.

فیلم نامه غریب را حامد عنقا نویسنده مورد اعتماد سال‌های اخیر لطیفی به نگارش درآوورده است. عنقا در این فیلم علاوه بر نویسندگی تهیه کنندگی این اثر را نیز بر عهده داشته شاید همین مورد نیز باعث شده باشد تا عنقا وقت کمتی برای فیلمنامه بگذارد و ایرادات فیلمنامه این اثر به گفته کارشناسان کمی مشخص‌تر از سایر موارد فنی مطرح شده درباره این فیلم باشد. البته عنقا در نشست خبری این فیلم در جشنواره فیلم فجر درباره فیلنامه این فیلم و اقتباس این اثر عناوان کرد که بخش زیادی از فیلم غریب از کتاب محمد مسیح کردستان اقتباس شده است کتابی که به گفته او نتیجه 15 سال تحقیق نویسنده آن بوده است.

غریب فارق از بعضی ایرادات مطرح شده، اما کیفیت بالایی دارد و به وضوح می‌توان آن را بهترین اثر جشنواره گذشته فیلم فجر دانست و از بازی خوب بازیگران این اثر صحبت کرد. بازیگرانی که فارق از نقش خود توانسته بودند بیننده را با خود همراه کنند. به عنوان مثال مهران احمدی با وجود آن که انتظار می‌رفت نقش او شباهت بسیاری به نقش مهدی سلطانی در فیلم چ ابراهیم حاتمی کیا داشته باشد و بیننده را یاد آن فیلم بیاندازد به اندازه‌ای درخشان ظاهر شد که شاید کمتر کسی حرف از تشابهات این 2 نقش مطرح کرد.

احمدی در این فیلم به خوبی موفق شد نقش یک ضد قهرمان را در مقابل با نیرو‌های انقلابی ایفا کند. جایی که تقابل و لحظات رو به رو شدن او در مقابل بابک حمیدیان یا همان شهید بروجردی از درخشان‌ترین لحاظت این فیلم بود. بازیگر دیگر این فیلم که موفق به کسب سیمرغ بلورین نقش مکمل مرد جشنواره فیلم فجر شد فرهاد قائمیان کهنه کار بود. قائمیان در این فیلم بر خلاف احمدی نقش کمتری داشت، اما او نیز بازی ماندگاری را از خود نشان داد و ثابت کرد چرا یکی از مردان مورد اعتماد لطیفی در بیشتر کار‌های او بوده است. یکی از ماندگار ترن لحظات بازی قائمیان در این فیلم جایی بود که شهید بروجردی را محمد آقا صدا می‌کند و می‌کوید باید به عنوان ارتشی وظیفه خود یعنی محافظت از مردم را تحت هر شرایطی انجام دهد. نقش دیگر این فیلم پردیس پور عابدین بود که او نیز توانست در کنار بازیکران با تجربه‌تر این پروره نقش خود را به درستی ایفا کند. البته سایر بازیکران این اثر مانند سامیه لک، حسام محمودی، رحیم نوروزی با وجود آن که به عنوان نقش‌های مکمل حوری کوتاه داشتند باز هم آن را مغتنم شمردند و بازی استانداردی را ارائه دادند. اما شاید مهمترین نقش این فیلم. نقش شهید بروجردی بود. لطیفی در این فیلم برای نقش شهید بروجردی بابک حمیدیان را انتخاب کرد انتخابی که به گفته او اولین کسی بوده که به آن فکر کرده بود.

لطیفی در نشست خبری پس از نمایش این فیلم در جشنواره فیلم فجر گفت: من و آقای عنقا از ابتدای کار به بابک حمیدیان فکر می‌کردیم، چون هم شباهت داشت، هم در بازیگری توانمند است و هم یک انگیزه شخصی داشته، چون او دوست داشت فرصتی برای بازی در نقش شهید بروجردی پیدا کند. بابک حمیدیان پیش از آنکه ما سراغش برویم شناخت خیلی خوبی از شهید بروجردی داشت.

انتخاب حمیدیان برای نقش شهید بروجردی در ابتدا این ترس را داشت که همه را به یاد نقش حمیدیان در فیلم چ بیاندازد جایی که حمیدیان در آن نقش شهید اصغر وصالی را به شکلی ماندگار ایفا کرد، اما این اتفاق نیفتاد و بروجردی حمیدیان به کلی با شهید وصالی او در فیلم چ تفاوت داشت.

حمیدیان در این فیلم توانست به خوبی نقش خود را ایفا کند و بخش از زندگی این شهید را که در فیلم به آن اشاره شد به خوبی به نمایش بگذارد. حمیدیان با وجود آن که به گفته بیشتر کارشناسان و تماشاگران این فیلم بازی درخشانی داشت و همچنین توانست رضایت خانواده شهید بروجردی را نیز حاصل کند، اما در جشنواره چهل و سوم فیلم فجر چندان مورد توجه داوران قرار نگرفت و حتی در میان نامزد‌های دریافت جایزه سیمرغ نیز نبود.

فیلم غریب محمد حسین لطیفی در جشنواره فیلم فجر در هفت بخش نامزد دریافت سیمرغ بلورین شود و 6 سیمرغ نیز کسب کرد تا عملکرد درخشانی را در کارنامه این کارگردان با تجربه آن هم در دومین تجربه ساخت فیلم در حوزه دفاع مقدس ثبت کند. لطیفی در دهه‌های گذشته و با ساخت سریال‌هایی مانند وفا صاحبدلان سفر سبز و یا فیلمی مانند روز سوم نشان داده است که توانایی ساخت اثر‌های ماندگار و درخشان را داشته است و حالا در قرن جدید با ساخت غریب و پس از چند فیلم نه چندان موفق در سینما نشان داد که هنوز هم می‌تواند بیننده‌ها را چای پرده نقره‌ای میخکوب کند. غریب که یازدهمین اثر سینمایی محمد حسین لطیفی به عنوان کارگردان است شاید بهترین اثر او نباشد، اما به جرئت می‌توان گفت که پس از 16 سال ساخت از روز سوم، غریب فیلمی بود که می‌تواند نشان دهنده بازگشت محمد حسین لطیفی به حوزه قدرت و روز‌های درخشانش باشد.