فرصت‌های سرمایه‌گذاری ایران افغانستان / از درآمدزایی فراسرزمینی تا ایجاد منطقه مشترک اقتصادی
از دیرباز بازار افغانستان یکی از اصلی‌ترین بازارهای هدف جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌آید که به دلیل مشترکات فرهنگی می‌تواند نقش مهمی در شکستن تحریم‌ها و ایجاد ارزش افزوده در اقتصاد ایران ایفا کند.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از صبح توس، از دیرباز بازار افغانستان یکی از اصلی‌ترین بازارهای هدف جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌آید که به دلیل مشترکات فرهنگی می‌تواند نقش مهمی در شکستن تحریم‌ها و ایجاد ارزش افزوده در اقتصاد ایران ایفا کند.
یک از این اقدامات که طی چندین سال گذشته مغفول مانده است، کشت فراسرزمینی است. این نوع کشت از چندین سال گذشته به عنوان یکی از راهبردهای جمهوری اسلامی ایران برای تامین نیازهای غذایی مطرح شده است؛ نیاز ایران بر اساس سیاست وزارت‌خانه جهاد کشاورزی جو، ذرت و انواع دانه‌های روغنی اعم از سویا و کلزا است که در افغانستان نیز امکان کشت همه این موارد وجود دارد.
در همین خصوص مسعود وجدانی‌فرد، مشاور رئیس سازمان جهاد کشاورزی جمهوری اسلامی ایران در امور تولیدات گیاهی و کشت فراسرزمینی در گفت و گو با صبح توس، اظهار کرد: کشور ایران در منطقه خشک و نیمه خشک قرار دارد و آب مورد نیاز برای تأمین غذا موجود نیست بنابراین نیازهای غذایی کشور باید از خارج وارد یا تأمین شود و بر اساس فرآیند کشت فراسرزمینی به صورت مجازی همان میزان آب صرف تهیه مواد غذایی می‌شود.
وی افزود: پیرو مصوبه هیئت وزیران در اواخر سال گذشته دکتر شاطرزاده به‌عنوان مجری طرح کشت فراسرزمینی در وزارت جهاد کشاورزی مشخص شده است. بر اساس مصوبه سال 1395، فعالیت در این زمینه را شامل چند مرحله کرده است که در مرحله اول، آن چیزی که کشور نیاز دارد را در اولویت قرار داده است. در این طرح افراد در کشور دیگر کشت و کار می‌کنند و با آب تأمین شده از سوی آن کشور نتیجه فعالیت کشاورزی خودشان را وارد کشور ایران می‌کنند.
وجدانی‌فرد خاطر نشان شد: اولویت‌های وزارت‌خانه جهاد کشاورزی در خصوص کشت فراسرزمینی مواردی از جمله جو، ذرت و دانه‌های روغنی بر اساس نیاز جامعه اعلام شده است. هر فرد یا هر فعال بخش کشاورزی بتواند اعلام آمادگی کند که 50 هزار تن در یک سال از این محصولات را تأمین می‌کند پروانه فعالیت دریافت خواهد کرد و مورد حمایت قرار می‌گیرد؛ البته اولویت با تعاونی‌ها و تشکل‌های دامداری است که مصرف‌کننده‌های اصلی محصولات ذکر شده هستند.
مشاور رئیس سازمان جهاد کشاورزی گفت: نیمی از میزان دانه‌های روغنی وارد شده و کنجاله‌ها در صنعت دامپروری مصرف می‌شود. از مواردی که هم‌اکنون کشت فراسرزمینی در حال انجام است، در قزاقستان یک مورد در حال اجازه زمین 4500 هکتاری برای کشت فراسرزمینی است و مورد دیگر در ازبکستان 5400 هکتار زمین در حال انعقاد قرارداد هستند که کشت و کار کنند و مجموعه دیگری هم در قالب اتحادیه گاوداران صنعتی استان خراسان رضوی درخواست داده‌اند که همه این موارد به وزارت خانه جهاد کشاورزی معرفی شدند.
وی افزود: در سنوات گذشته کشت فراسرزمینی چغندر قند در افغانستان صورت می‌گرفت اما امسال درخواست کشت علوفه و ینجه نیز داده شده که شامل شرایط خاص قرنطینه‌ای حفظ نباتات در مرز است و بر این اساس محصول چغندر قند باید خالص و عاری از هر گونه خاک و آلودگی ویروسی باشد و محصول ینجه هم نیاز به درجه حرارت بالایی در نگهداری دارد. امروز نیاز کشور بر اساس سیاست وزارت خانه جو، ذرت و انواع دانه‌های روغنی اعم از سویا و کلزا است که در افغانستان نیز امکان کشت همه این موارد وجود دارد.
وجدانی‌فرد ادامه داد: مصوبه هیئت وزیران چند نهاد دیگر را در این زمینه از جمله وزارت امور خارجه دخیل دانسته است که بحث روادید و عوارض عبور و مرور را بر عهده دارند چراکه برای فردی که قرار است کشت و کار در کشور دیگری داشته باشد حداقل باید عوارض رفت و آمد مجموعه در نظر گرفته نشود. فعالان اقتصادی به واسطه رایزن‌های بازرگانی وزارت خارجه می‌توانند مورد حمایت‌های کنسولی قرار بگیرند و در قراردادهای منعقد شده دولت‌ها نیز نقش حامی داشته باشند و البته دستگاه‌هایی همچون وزارت اقتصاد و دارایی، بانک مرکزی، صندوق ذخیره ارزی، وزارت کار، رفاه و امور اجتماعی نیز در طرح کشت فراسرزمینی بر اساس وظایف مختلف دخیل هستند. حمایت بین دستگاهی برای تأمین نهادها، بذر و کود و تأمین ماشین‌آلات و نیروی کار جزو سیاست‌های قطعی است. در گمرک مشکلات خاصی نیست و به عنوان نمونه بحث قرنطینه محصولات در گمرک مستقر است.
مشاور رئیس سازمان جهاد کشاورزی تصریح کرد: در جو و ذرت هیچ مشکل و مانعی در کشت فراسرزمینی در افغانستان نداریم و اقلام مناسب آن نیز قابل تأمین است و با توجه به اقلیم مشابه استان خراسان رضوی حتی می‌توانیم اقلام مورد نیاز کشت فراسرزمینی را در استان خراسان رضوی تأمین کنیم. در تأمین بذر و نهاده‌ها در طرح کشت فراسرزمینی مانعی وجود ندارد و باتوجه به معادلات اقتصادی ارزی به عنوان مثال محصول جو را در کشور هدف کشت فراسرزمینی 11 هزار تومان خریداری می‌کنند اما در ایران با توجه به هزینه‌های حمل و نقل کیلویی 6 هزار تومان توسط دامداران خریداری می‌شود.
وی در پایان بیان کرد: در آسیای میانه از اواسط شهریورماه کشت پاییزه آغاز می‌شود و اسفند سال آینده نیز کشت بهاره برنامه‌ریزی خواهد شد. ورود آب مجازی و امنیت پایدار غذایی برای جهاد کشاورزی دارای اهمیت است تا مواد غذایی مورد نیاز از مطمئن‌ترین نقاط تأمین شود. کشت فراسرزمینی از چندین سال گذشته به عنوان یکی از راهبردهای جهاد کشاورزی جمهوری اسلامی ایران مطرح شده و باید برای اراضی کشورهای همسایه قراردادهای 5 تا10 ساله منعقد شود تا تأمین محصولات غذایی و اشتغال محقق شود.
رفع موانع تجارت؛ نزدیکی دو ملت
محمود سیادت، عضو هیأت مدیره اتاق مشترک ایران و افغانستان در گفت و گو با صبح توس اظهار کرد: بزرگ‌ترین امتیازی که بین دو ملت ایران و افغانستان است و هیچ دولت و سیاستی نمی‌تواند بین این دو ملت فاصله بیندازد، زبان مشترک است و به هر حال دوستان افغانستانی در طول بیش از 4 دهه جنگ و خونریزی و بسیاری از مشکلات داخلی و مهاجرت، اندوخته بسیاری در حوزه‌های تجارت و خدمات دارند ولی در برهه زمانی مهاجرت در بخش مدیریت و دانش و تکنولوژی کمتر فرصت یادگیری فراهم شده و خلأیی وجود دارد که البته با استعداد و پشتکاری که این مردم دارند می‌توانند این خلا را پر کنند. در همین بازه زمانی، جوانان تحصیل کرده و مستعد و علاقه‌مند ایرانی می‌توانند کمک کنند به این فرآیند و انتقال دانش و تکنولوژی که مورد نیاز افغانستان است و همچنین در بخش پزشکی، گردشگری، تولیدی و خدماتی به دلیل همان زبان مشترک و فاصله نزدیک جغرافیایی و تا حدود زیادی فرهنگ مشترک اقدامات زیادی قابل انجام است.
هیچ دو ملتی در دنیا به این قرابت و نزدیکی نیست
وی تصریح کرد: حضور بیشتر از ده میلیون مهاجر افغانستانی در طول این سالها و در بازه های زمانی مختلف در ایران باعث شده است فرهنگ مصرف ایران در بین دوستان افغانستانی رسوخ بیشتری پیدا کند و اینها همه عواملی است که استعداد رشد و افزایش ارتباطات تجاری را بین دو ملت و دو کشور محقق می‌کند. اگر امروز افغانستان کنجد تولید می‌کند، ما هم به آن محصول نیاز داریم دیگر نباید کنجد از کنیا و پاکستان وارد کنیم، باید محدود کنیم و در این زمینه تمهیداتی داشته باشیم؛ یا مثلا اگر ما امروز بنا به این داریم که هم اشتغال در افغانستان ایجاد شود و هم امنیت در مرزهای ما ایجاد شود باید در دشت فراه افغانستان که در همسایگی خراسان جنوبی است و امکانات خوبی برای کشت وسیع هندوانه ایجاد شده باید هندوانه افغانستان را وارد کنیم و هم اشتغال ایجاد کنیم و مشکلات امنیتی ناشی از بیکاری را کاهش دهیم.
سیادت بیان کرد: برای کاشت چغندر قند در هرات امکان، علاقه‌مندی و فرصت وجود دارد تا چغندر کارخانه قند در تربت جام، تربت حیدریه و بیرجند را تأمین کند لذا نباید سخت‌گیری از سوی سازمان‌های مسئول در ورود کالا صورت بگیرد و حتما باید تعرفه واردات چغندر به صفر برسد. بسیاری از کالاهای تولیدی افغانستان مانند کشمش و انار و انگور که در ایران مازاد تولید داریم را می‌توانیم در بازاریابی‌های خارجی برای فروش این محصولات تسهیلاتی ایجاد کنیم، در بسته‌بندی و بحث‌های قرنطینه‌ای و برندینگ کمک کنیم و موانع عدم همکاری را برطرف کنیم.
عضو هیأت مدیره اتاق مشترک ایران و افغانستان خاطر نشان شد: اگر راه آهن با هزینه‌های بسیار سنگین راه انداری شده باید فضای تردد بین دو کشور مراقبت شود تا به گونه‌ای نباشد که افغانستان از مسیری که با میلیون‌ها دلار سرمایه‌گذاری در حال ایجاد است استفاده نکند؛ مسیر راه آهن بهترین، ارزان‌ترین و سریع‌ترین مسیر برای رساندن کالا به افغانستان و همچنین کالاهای تولیدی افغانستان به ایران می‌تواند قلمداد شود اما باید با جدیت و برنامه‌های درست‌تری اقدام شود. امروز افغانستان سعی دارد مسیر را تا شهرک صنعتی هرات قرار است ادامه بدهد که این پروژه به شرکتی از ازبکستان واگذار شده چراکه این شرکت در گذشته از مسیر حیرتان تا مزار شریف موفق عمل کرده است لذا در کشور ما نیز باید متولی واحد در این زمینه کنترل روابط دو کشور را داشته باشد.
وی تاکید کرد: اگر قطارهای مسافربری در این مسیر ایجاد شود می‌تواند سالانه در تردد مسافران کمک کند و روابط دو کشور را تضمین کند.
فرصت‌های سرمایه‌گذاری افغانستان - ایران
ایجاد منطقه مشترک تولیدی و اقتصادی بین دو کشور، افغانستان را می‌تواند به آبهای آزاد جنوب متصل کند و دسترسی راحت‌تری را برای ایران ایجاد کند.
محمدعلی امیرفخریان، رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت (صمت) خراسان رضوی در گفت و گو با صبح توس اظهار کرد: تجارت ایران و افغانستان به دلیل نزدیکی فرهنگی، زبانی و جغرافیایی دارای درهم تنیدگی خاصی بین دو منطقه هرات و خراسان رضوی است. ولایت هرات به عنوان یکی از استان‌های غربی افغانستان، قطب صنعتی این کشور شناخته می‌شود که به دلیل حضور فعالان اقتصادی دو کشور است.
وی افرود: در آینده یک سری تولیدات نهایی را در افغانستان از جمله آبمیوه و بیسکویت و دیگر مواد غذایی اینچنینی شاهدیم؛ صادرکنندگان نیز برای حفظ بازار و تولید نهایی کالا در آنجا حضور خواهند یافت و مواد اولیه این کارخانجات از جمله روغن و قوام‌دهنده‌ها برای تولید و بسته بندی صادر خواهد شد تا صنایع مورد اشاره به تولید منجر شود. صادرات خدمات فنی و مهندسی در زمینه کشاورزی، ساختمان و دام و طیور افزایش خواهد داشت و از نظر صنایع های‌تک و شرکت‌های دانش بنیان نیز ایران به این سمت محصولات جهت‌دهی دارد.
امیرفخریان عنوان کرد: کشت فراسرزمینی را نیز در دستور کار داریم که این نوع کشت یعنی تولید محصولات کشاورزی در افغانستان و انتقال آن به ایران از سوی جهاد کشاورزی و کمیته‌های مربوطه پیگیری می‌شود. کشت فراسرزمینی در مقوله اقلام اساسی مطرح است که ایران در حال واردات از خارج از کشور می‌باشد و نیاز کشور است؛ برای محصولاتی مانند چغندرقند برای تأمین خوراک کارخانجات قند استان، جو، ذرت و نهاده‌های دامی بحث کشت فراسرزمینی مطرح است.
رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: جهاد کشاورزی در زمینه کشت فراسرزمینی سنجش ظرفیت و آزمایشات لازم در مورد کشت آن نقطه و مواد ریزمغذی برای رسیدن به محصول بهتر، تأمین بذر و قرنطینه اقداماتی خواهد داشت. ظرفیت‌های صادراتی بالفعل ایران مشخص است لذا افغانستان در پی آن است که نسبت به تولید اقلام در کشور خودش اقدام کند و این باعث خواهد شد سبد صادراتی ایران به افغانستان دچار تغییر شود که باید در این زمینه برنامه‌ریزی شود و دنبال ظرفیت‌های بالقوه باشیم.
منطقه ویژه اقتصادی مشترک و تعرفه ترجیحی
وی ادامه داد: از بزرگ‌ترین معضلات تجارت ایران و افغانستان نبود زیرساخت‌های کافی مرزی بین دو کشور است که باعث ازدحام کامیون‌ها در مرز و اتلاف زمان و هزینه و افزایش قیمت نهایی کالا می‌شود. از دیگر معضلات عمده نبود منطقه ویژه اقتصادی مشترک با افغانستان است. وجود این منطقه اقتصادی یا تولیدی می‌تواند برای دو کشور سبب خیر باشد تا رابطه بلندمدت و برد و بردی را ایجاد کند. مراودات مالی و تحریم و ارتباطات بانکی از دیگر مشکلات تجارت است. بحث تعرفه‌های ترجیحی را حتما باید با افغانستان به سرانجام برسانیم و تعرفه‌های ترجیحی بین دو دولت داشته باشیم هرچند به صورت یک طرفه این تعرفه را به برخی اقلام صادراتی مانند کنجد و محصولات کشاورزی دادیم ولی این کافی نیست و باید نسبت به رقبا گسترده‌تر در این زمینه عمل شود که البته در دستور کار سازمان توسعه و تجارت است؛ این تصمیمات باید کارشناسی شود و به طرف مقابل پیشنهاد شود لذا مستلزم زمان است و امیدواریم در سال جاری این مورد محقق شود.
آینده خط ریلی خواف - هرات
امیرفخریان تاکید کرد: این خط ریلی به دلیل اینکه هنوز تا 40 کیلومتری هرات امتداد یافته و کاملا به هرات متصل نشده جای رشد و افزایش حجم مراودات را دارد اما باید بازنگری در هزینه‌های حمل و نقل ریلی توسط راه آهن ایران بشود تا صادرکنندگان بتوانند با رغبت بیشتری کالای خود را به مرز رسانده و از این طریق استفاده کنند. راه آهن ایران به بنادر جنوبی و شمالی متصل است و می‌تواند مسیر خوبی برای ترانزیت کالا به افغانستان و صادرات باشد. راه آهن مربوطه فعال شده است و هر کاری به تدریج رشد پیدا خواهد کرد اما باید مشکلات بررسی شود و راه آهن ایران نیز باید تجار را به استفاده از حمل و نقل ریلی ترغیب کنند تا از بار ترافیکی دوغارون کاسته شود و سرمایه‌گذاری که در این زمینه انجام شده تقویت شود. دورنمای این پروژه این است که از طریق افغانستان به آسیای میانه و کشورهای ازبکستان و تاجیکستان متصل شود که این امر می تواند منافع بلند مدتی را برای کشور به همراه داشته باشد.
نمایشگاه‌های مشترک ایران و افغانستان
رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی بیان کرد: اعزام و پذیرش هیئت‌های بازرگانی و برگزاری نمایشگاه‌ها برای معرفی بازارها و تاجران است که می‌توانند از مشوق‌های آن که بخشی به صورت یارانه پرداخت می شود استفاده کنند تا برای صادرات و معرفی کالا به این کشورها اقدام کنند. همه ساله تعدادی نمایشگاه با محوریت خراسان رضوی در افغانستان برگزار می‌کنیم و اعلام پذیرش هیئت بازرگانی نیز به صورت دائم فعال است. پذیرش هیئت و تاجران افغانستانی و برگزاری نمایشگاه به صورت متقابل در نمایشگاه بین‌المللی برگزار می‌شود. در شرایط کرونایی به صورت وبینار برای معرفی محصولات ایرانی و تولیدکنندگان اقداماتی انجام شده است.
منطقه مشترک تولیدی و اقتصادی در شرق ایران
وی در پایان عنوان کرد: هر دو دولت باید کارهای مشترک بزرگی را در راستای روابط بلند مدت و برد برد ایجاد کنند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به ایجاد منطقه مشترک تولیدی و اقتصادی بین دو کشور اشاره کرد که افغانستان را می‌تواند به آبهای آزاد جنوب متصل کند و دسترسی راحت‌تری را برای ایران در نقطه باثبات با زیرساخت‌های ایران به بازارهای افغانستان ایجاد کند. با وجود منطقه آزاد قشم، کیش، چابهار در کشور اما در شرق کشور منطقه آزاد وجود ندارد و منطقه ویژه اقتصادی نیز محدود است که با وجود ظرفیت‌هایی برای پیشبرد بازرگانی و تجارت هر دو کشور ضرورت آن احساس می‌شود.
انتهای پیام /
