لزوم تشکیل بنیادی علمی با محوریت مشروطه‌پژوهی
تهران - ایرنا - پژوهشگر تاریخ معاصر ایران با تاکید بر تعمیق و تعمیم مطالعات مشروطه در گروه‌های تاریخ، علوم سیاسی و جامعه‌شناسی و تشویق دانشجویان ازسوی استادان در این زمینه گفت: باید قطب‌های مشروطه‌پژوهی و حتی بنیادی با این هدف زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تشکیل شود.
مشروطه در ایران، امروز، یکصدوچهارده ساله شد. حرکتی که خیزشی عظیم در پی داشت و ایران را صاحب دارالشورا و عدالتخانه کرد. اما در این میان و با وجود بیش از یک سده، هنوز مطالعات درباره مشروطه، به‌ویژه در دانشگاه‌ها آنچنان که باید و شاید نیست. به همین مناسبت با امید اخوی گفت‌وگو کردیم. او که خود، دانش‌آموخته رشته تاریخ است، هم‌اکنون هم در دانشگاه آزاد اسلامی، همین رشته را تدریس می‌کند.
اخوی درباره نبود کرسی‌های مشروطه‌پژوهی گفت: امسال، یکصدوچهاردهمین سال انقلاب مشروطه است اما مطالعات مشروطه‌پژوهی هنوز، آنچنان که باید و شاید پیشرفت نکرده است. اگرچه در سال‌های نخست پس از مشروطه، تاریخ را کسانی مانند احمد کسروی و مهدی ملک‌زاده نوشتند که آن وقایع را دیده بودند؛ به مرور این مطالعات ناظر به اسناد و مدارک شد. اگرچه در این سال‌ها، رساله‌های دانشگاهی قابل توجهی نوشته شده است هنوز کم است و هر دانشجویی که تمایل دارد در این زمینه فعالیت کند، محکوم به تکرار مکررات می‌شود. خود من وقتی در حال نگارش پایان‌نامه کارشناسی ارشد درباره مشیرالدوله بودم و نزد دکتر مرحوم محمدابراهیم باستانی پاریزی رفتم، گفت که اگرچه خودش درباره او کار کرده هنوز هزارویک ناگفته دارد و راه بسته نیست و این نشان می‌دهد، برخلاف تفکر غالب، این استاد فقید چنین می‌اندیشید.
این پژوهشگر تاریخ معاصر ایران ادامه داد: من تاکید بسیار روی نقش افراد و تاثیرگذاری آنها دارم که علی‌رغم آثار متعدد هنوز هم دچار فقر منابع هستیم. مثلا مگر می‌شود درباره نقش علما یا نخبگان حرف تازه‌ای نباشد. اما متاسفانه استادان گروه‌های تاریخ، علوم سیاسی و جامعه‌شناسی معتقدند این‌گونه پژوهش‌ها تکراری است و پذیرفته نمی‌شود تا در پایان‌نامه‌های کارشناسی ارشد و دکتری کار شود زیرا از زندگینامه‌نویسی پرهیز دارند. درباره دوره‌های بعدتر، مگر درباره دکتر مصدق این همه صحبت نشده اما می‌بینیم احمد بنی‌جمالی کتاب آشوب را نوشت و حرف نویی زد. به همین دلیل هم آثاری مانند کتاب ژانت آفاری با نام انقلاب مشروطه ایران از یگانه منابع این دوره است.
امید اخویاو افزود: جز در دانشگاه‌های تبریز و گیلان و شیراز، بقیه دانشگاه‌ها کار خاصی درخصوص پژوهش‌های منطقه‌ای مشروطه نمی‌کنند و به همین دلیل اگر پژوهشی در جایی جز تهران منتشر شود، کمتر پیش می‌آید آوازه‌اش به مرکزنشینان برسد و این نشان از فقر مطالعات دارد. اگرچه درخصوص پژوهش‌های منطقه‌ای، نگاه منطقه‌ای نباید حاکم باشد ودر دانشگاه‌های خارج از تهران هم باید مطالعه در مورد تمام شخصیت‌های مشروطه با نگاه ملی ارزیابی شود و البته در این میان دانشگاه شیراز به این رویداد ملی نگاه کرده است.
این پژوهشگر تاریخ مدارس و دانشگاه های کشور، با تاکید بر این‌که کنفرانس‌های تخصصی درباره مشروطه بسیار کاهش یافته، گفت: ما نیازمند تعمیق و تعمیم مطالعات مشروطه در گروه‌های تاریخ، علوم سیاسی و جامعه‌شناسی و تشویق دانشجویان ازسوی استادان هستیم. در حالی‌که اسناد و عرایض خوانده نشده و منتشرنشده بسیاری هنوز هست و حتی بخش زیاد آنها در اختیار خانواده‌ها یا در شهرستان‌هاست. پس باید قطب‌های مشروطه‌پژوهی تشکیل شود و حتی بنیادی با این هدف زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تشکیل شود.
او با توجه به این نکته که در کشورهایی چون آلمان و ترکیه روی مشروطه ایران کار می‌شود، خاطرنشان کرد: وظیفه ماست که صدایی رسا باشیم تا مشروطه و دیگر وقایع تاریخ معاصر رو به فراموشی نرود.
*س_برچسب‌ها_س*