مارمولک ها؛ موجوداتی خونسرد که دمای بدن آن ها تابع محیط اطراف است

مارمولک‌ها از لحاظ اکولوژیک یکی از گونه‌های بسیار ارزشمند برای محیط زیست و طبیعت هستند و نقش مهمی در کنترل عنکبوتیان، حشرات و بندپایان دارند اما به نظر می‌رسد هنوز بخش زیادی از دنیای وسیع آنها کشف نشده و این نگرانی وجود دارد که قبل از شناخته شدن، به علت تخریب زیستگاه‌ها و سایر عوامل از بین بروند.

استان کردستان با قرار گرفتن در امتداد رشته کوه های زاگرس و تنوع زیستگاه های خشکی و آبی و توپوگرافی های منحصر به فرد از تنوع زیستی بالای برخوردار است و خزندگان نیز از این قاعده مستثنی نبوده و از تنوع بسیار مناسبی برخوردار هستند.

حیدر ویسی، رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش محیط زیست استان کردستان گفت: مارمولک ها (سوسمارها) گروهی از مهره داران هستند که به مانند سایر خزندگان موجوداتی خونسرد هستند و دمای بدن آنها تابع درجه حرارت محیط بوده و با هر تغییری در درجه حرارت محیط اطراف تغییر می کند.

وی افزود: مارمولک ها در درجه حرارت های پایین به ویژه در پاییز و زمستان به خواب زمستانی و در روزهای گرم تابستان به خواب تابستانی فرو می روند، به واسطه دو ویژگی خون سرد بودن و پوشیده شدن بدنشان از پولک و یا صفحات شاخی از سایر مهره داران جدا می شوند.

رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش محیط زیست استان کردستان عنوان کرد: سوسمارها دارای چهار دست و پا و برخلاف دوزیستان فاقد مرحله لاروی آبزی هستند، بیشتر تخم گذارند، تخم سوسمارها دارای پوسته محافظی است که آنها را قادر می سازد در مکان های خشک نیز تخم گذاری کنند.

وی افزود: مارمولک ها در دنیا از اندازه 2 سانتی متر (گکوهای پلنگی) تا حدود 5/3 متر (اژدهای کومودو) دیده می شوند و نباید مارمولک هایی مانند اژدهای کومودو را که دارای اندازه درشتی هستند با تمساح و کروکودیل اشتباه گرفت. تقریبا می توان گفت سوسمارها در همه جای ایران پراکندگی دارند، از بیابان های پست با زمین های داغ گرفته تا مناطق مرطوب و جنگلی شمال، سواحل دریای خزر و خلیج فارس و دریای عمان، ارتفاعات کوه های البرز و زاگرس و مناطق مسکونی.

ویسی بیان کرد: بیشتر سوسمارها حشره خوارند و بسته به اندازه و جثه شان از بندپایان و گاهی جوندگان تغذیه می کنند. بعضی از مارمولک هایی که روی دیوار خانه ها دیده می شوند آنها به قصد شکار بندپایانی از قبیل عنکبوت ها، رتیل ها و حشراتی که دور نور لامپ ها جمع شده اند به آنجا می آیند. این کارشناس محیط زیست استان در ادامه خاطرنشان کرد: از آنجایی که مارمولک ها از بندپایان تغذیه می کنند، بنابراین یکی از فاکتورهای طبیعی کنترل کننده جمعیت بندپایان به حساب می آیند، در نتیجه از لحاظ اکولوژیکی در هرم انرژی دارای ارزش بالایی هستند. انسان با از بین بردن مارمولک ها از چرخه طبیعت به واقع یکی از فاکتورهای اصلی را حذف خواهد کرد.

وی افزود: امروزه متخصصان علوم کشاورزی و محیط زیست به این نتیجه رسیده اند که دیگر از سموم آفت کش برای مبارزه با حشرات آفت استفاده نکنند زیرا این سموم آثار مخربی را بر محیط زیست وارد کرده و هر چند سال یک بار باید نوع سم به کار رفته را به علت ایجاد مصونیت در آفات تعویض کرد و سم های قوی تری را به کار برد، این امر خود به مراتب آثار وارد بر محیط زیست را بیشتر خواهد کرد.

ویسی، از این رو بشر به فکر پرورش و استفاده از انواع مختلفی از بندپایان، مارمولک ها و پرندگانی مانند جغد به قصد مبارزه با آفات مزارع افتاده است. این روش مبارزه که امروزه در بسیاری از کشورها رواج پیدا کرده تحت عنوان مبارزه بیولوژیک نام گرفته است. همان طور که ذکر شد، مارمولک ها با کنترل جمعیت حشرات، بشر را در جهت برداشت محصول بیشتر و سالم تر از زمین یاری می کنند.

وی تصریح کرد: در استان کردستان طبق مطالعات انجام شده تا کنون 18 گونه سوسمار (مارمولک) شناسایی شده است که با توجه به تنوع زیستی استان این آمار بیشتر خواهد شد.

رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش محیط زیست استان کردستان، در موررد خطرات این گونه های زیبا و مفید در حیات وحش گفت: انقراض پدیده ای طبیعی است که به طور منظم در میان گونه ها رخ می دهد، اما فعالیت های انسانی ممکن است سرعت آن را افزایش دهد. شکار و تخریب زیستگاه ممکن است باعث کاهش جمعیت بعضی از گونه های خزندگان از جمله سوسمارها شود.

وی ز فعالیت های انسانی، آلودگی محیط زیست، شکار و برداشت خزندگان از طبیعت، معرفی گونه های مهاجم به زیستگاه های طبیعی را مهمترین خطراتی که سوسمارهای استان را تهدید می کند ذکر کرد.

انتهای پیام