ماشین تحریف و خشونت «ایران‌اینترنشنال» چطور کار میکند؟
بسیاری از کارشناسان و چهره های سیاسی از خشونت و یا چرخه خشونت صحبت می‌کنند. خشونتی که منجر به درگیری میان مردم و حاکمیت و یا حتی درگیری میان مردم و مردم می شود و نتیجه آن جز شکاف اجتماعی نیست. اما این خشونت از کجا می‌آید و چطور تکثیر می‌شود؟ یکی از منابع اصلی تولید خشم و نارضایتی به عملکرد حاکمیت و ناکارآمدی مسئولین برمی‌گردد، اما برخی رسانه‌ها نیز در پمپاژ خشونت و تکثیر ویروس خشم نقش...
به گزارش ایسنا، بسیاری بر این باور هستند که در حال حاضر دریک جنگ شناختی قرار داریم که در این جنگ شناختی دشمن از چند سلاح اعتمادزدایی، ناامیدسازی جامعه، ناکارآمد نشان دادن حاکمیت، از بین بردن مشروعیت های جامعه و زیر سوال بردن اعتبار نظام و حاکمیت در راس یک کشور استفاده می کند.
در این جنگ گاهی ناکارآمدی و ضعف مسئولین انعکاس می‌یابد. اما برخی رسانه ها برای اینکه در پمپاژ خشم با کمبود سوژه روبرو نشوند از تکنیک هایی نظیر تحریف استفاده می‌کنند تا این بار با وارونه کردن اظهارات مسئولین به آتش خشم مخاطبین بدمند.
شبکه ایران اینترنشنال شبکه‌ای است که از لندن و با حمایت مالی عربستان سعودی از 29 اردیبهشت 1396 به پخش اخبار به زبان فارسی می‌پردازد. این شبکه فارسی‌زبان یکی از رسانه‌هایی است که سعی میکند آتش اعتراضات اخیر ایران را با اخبار تحریک‌آمیز و حتی دروغ روشن نگه دارد و مردم را به آشوب در خیابان تحریک کند. برای مثال فقط صفحه اینستاگرام این شبکه از اوایل مهرماه امسال که اولین اعتراضات خیابانی آغاز شد تا کنون بیش چندهزار پست منتشر کرده است که در این صفحات بارها با تحریف اظهارات مسئولین روبرو می شویم.
در این صفحه مخاطب با اطلاعات یک خطی با واکنش های تند و احساسی، رسانه ها با استفاده از تکنیک های رسانه‌ای (عملیات روانی) مخاطب را در دام آنچه که میخواهد به او القا کند می‌اندازند و مخاطبان تیتر خوان بهترین گزینه برای این هدف هستند. یکی از این تکنیک ها تکنیک «پاره حقیقتگویی» است. یعنی گاهی خبر یا سخنی مطرح می‌شود که از نظر منبع، محتوای پیام، مجموعه ای به هم پیوسته و مرتب است که اگر بخشی از آن نقل و بخشی نقل نشود، جهت و نتیجه پیام منحرف خواهد شد.
در چندروز اخیر برخی از این مصادیق پاره‌حقیقت گویی سبب شد تا سوژه های جدیدی برای تولید خشم در فضای مجازی خلق شود که برخی از آنها را در ادامه با هم مرور خواهیم کرد:
ایران اینترنشنال چندروز قبل در صفحه مجازی خود تیتر زد: «تشکر عضو مجمع تشخیص [مصلحت] نظام از نیروی انتظامی برای سرکوب مردم و حفظ حکومت» و در توضیحات ذیل این تیتر در جمله ای استنباطی نوشت: محمدرضا باهنر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با تشکر از نیروهای نظامی و بسیج به دلیل سرکوب مردم گفت: «بعضی‌ها خواب‌های خرگوشی می‌بینند که نظام چهار روز دیگر سقوط میکند.»
این جمله برای خشمگین کردن کاربرانی که یک رسانه خبری را دنبال می‌کنند کافی است اما آیا واقعا چنین جمله‌ای از سوی باهنر گفته شده؟ متن مصاحبه باهنر با یکی از خبرگزاری های داخلی که از آن تشکر بابت سرکوب استنباط شده را می‌خوانید: «.... البته نیروهای نظامی، بسیجی‌ها و به ویژه نیروی انتظامی بسیار در این قضایا خویشتنداری کردند، من واقعاً شاهد بودم که عده‌ای به بعضی از این مامورین حتی فحش و ناسزا می‌دادند برای اینکه تحریک شوند و حمله فیزیکی به یک آدم معترض کنند ولی این‌ها سعه صدر و خویشتنداری نشان می‌دادند که واقعا از عمق وجودم از آنها تشکر می‌کنم...» سخنرانی‌های رهبری به طور کامل و گسترده از سوی رسانه های رسمی منعکس می‌شود اما بسیاری از کاربران ممکن است هیچگاه این سخنرانی ها را از طریق رسانه رسمی دنبال نکنند و در فضای مجازی این اخبار را بخوانند. هفته گذشته بازهم ایران اینترنشنال در تیتری از قول رهبر انقلاب نوشت: «اگر انقلاب نمی‌شد، جوان‌ها سرگرم شهوت‌رانی می‌بودند» اما رجوع به اصل سخنرانی نشان می دهد تا چه اندازه محتوای این پیام در اثر تحریف و پاره‌گویی دگرگون شده است. اصل جمله را بخوانید: «نوجوان و جوان امروز بر خلاف نوجوان و جوان قدیم یک عنصر بالغ و عاقل و خردمند و صاحب فکر و تحلیل است و این به برکت انقلاب اسلامی به‌وجود آمده است زیرا قبل از انقلاب جوانان آنقدر سرگرم مسائل بیهوده و شهوت‌رانی بودند که امکان توجه به مسائل اصلی کشور وجود نداشت.»
رسانه‌ها برای آنکه اظهارات خود را مستند کنند و به مخاطب این اطمینان را بدهند که محتوایشان دقیق است؛ در کنار خبر یک فیلم هم از اظهارات گوینده منتشر می‌کنند. اما بسیاری از کاربران بدون آنکه اصل فیلم را ببیند به همین شرح فیلم بسنده کرده مطالب اظهارشده را باور می‌کنند. مثلا همین یک ماه قبل ویدئویی از رئیس‌جمهور در دانشگاه الزهرا دست به دست شد که در آن رسانه سعودی اینترنشنال مدعی بود «رییسی به دانشگاه الزهرا رفت و دانشجویان را مگس خواند» اگر واقعا رئیس‌جمهور در اوضاع ملتهب جامعه چنین جمله‌ای گفته باشد برای خشمگین کردن مردم و بازتولید خشم و خشونت کافی است اما مرور متن پیاده شده ویدئوی منتشر شده از رئیس‌جمهور نشان می دهد رئیس‌جمهور با دانشجویان و حتی معترضان صحبت نمی کند و مخاطب صحبت هایش دشمنان است. متن کامل ویدئو را بخوانید: «دشمنان تصور کردند که می‌توانند در محیط دانشگاه به امیال پلید خود برسند، غافل از اینکه دانشجو و استاد ما بیدار است و آنقدر بصیرت دارد که اجازه نمی‌دهد دشمن در این رابطه کوچک‌ترین حرکتی در جهت امیال خود کند، باید به او گفت که ای مگس عرصه سیمرغ نه جولانگه توست / عرض خود می‌بری و زحمت ما می‌داری.» خب حالا دانشجویان مگس خطاب شدند یا دشمنان؟ بسیاری از کاربران جوان فضای مجازی شناخت خاصی از فرمانده ارتش ندارند و هیچگاه مخاطب صحبت های او نبودند و تنها شناختشان از سرلشکر امیر موسوی همین گزینش های ایران اینترنشنال از صحبت های او باشد. وقتی مخاطب با تیتر «جوانان خواهند دید که روزی یکجا تسویه حساب میکنیم» روبرو می شود احتمالا چیزی جز تهدید جوانان از سوی فرمانده ارتش برداشت نمی‌کند و هیچگاه به اصل صحبت های منتشر شده در منابع خبری رجوع نمی‌کند تا صحت اظهارات را بررسی کند. در صورتی که در این پاره‌گویی حقیقت اظهارات فرمانده ارتش دگرگون شده و تهدید آمریکا و اسرائیل به شکل تهدید جوانان به دست مخاطب رسیده است. اصل جمله فرمانده ارتش را بخوانید: «... روزی خواهد رسید که همه شرارت‌ها و خباثت‌های آمریکای جنایتکار و رژیم کودک‌کش صهیونیستی را یکجا تسویه حساب خواهیم کرد و آن روز را به چشم خود خواهید دید...»
تصور کنید جامعه در آتش خشم و شکاف می‌سوزد و اعتراضات از شکل اعتراض خارج شده و رنگ و بوی خشونت گرفته است. حالا در این میان سخنگوی دولت بگوید: «مثل آب خوردن میشه به معترضان گلوله جنگی بزنیم اما نزدیم» طبیعتا مخاطبی که با چنین جمله‌ای روبرو می شود خشم‌اش دوچندان می شود. اما این هم یکی از دهها موردی است که در همین چندروز اخیر توسط رسانه ایران اینترنشنال با تکنیک تحریف و پاره‌گویی دگرگون شده است. اما ببینید اصل اظهارات علی بهادری جهرمی چیست و این عبارت در میان جملات قبل و بعد از آن چقدر معنای متفاوتی دارد: «سوال می‌شود که چرا با آشوبگران داخلی مماشات صورت می‌گیرد؟ باید بگویم من اصولا معترضین را دشمن نمی‌دانم و اصل بر این است که این جوانان که به خیابان می‌آیند فرزندان خطاکار ما هستند. استراتژی دشمن این است که دولت را به جان بچه‌های خودش و این بچه‌ها را به جان دولت بیندازد. اتفاقا دولت طی 45 روزی که از وقایع اخیر می‌گذرد تمام تلاش خود را کرده که در تله دشمن نیفتد و دلیل اینکه هم گفته می‌شود با اغتشاشگران مماشات صورت می‌گیرد این است که در تله دشمن نیفتیم. برای دولت مثل آب خوردن بود که از همان روزهای اول اجازه دهد تا نیروی انتظامی از گلوله‌های جنگی استفاده کند و هر کسی را به خیابان آمد بزنند و اینطور مردم بترسند و در خانه خارج نشوند؛ اما این دولت هرگز چنین کاری نمی‌کند؛ چون معترضین را بچه و خانواده خود می‌داند و اصلا کلی سرمایه‌گذاری روی این افراد صورت گرفته تا آنها مشکلات کشور را برطرف کنند.» حالا به نظرتان این یک جمله تهدیدآمیز است؟
در اعتراضات اخیر یکی دیگر از سوژه های تحریف مربوط به جملات محمدصالح جوکار رئیس کمسیون امور داخلی مجلس بود. ایران اینترنشنال از قول او این تیتر را انتخاب کرد: «از ایرانیان مخالف جمهوری اسلامی در خارج از کشور لغو تابعیت شود» این جمله کافی است تا هرکسی که منتقد و یا مخالف جمهوری اسلامی باشد خود را مخاطب این جملات بداند و از حرف های این نماینده مجلس خشمگین شود. اما وقتی اصل صحبت های جوکار را در رسانه های رسمی پیدا میکنیم مشخص می شود که او دارد در خصوص اقدامات تروریستی و خرابکاری ها صحبت میکند و مخاطب او این افراد هستند. خودتان اصل صحبت های جوکار را بخوانید: «نه تنها در اتفاقات اخیر، بلکه در حوادث و اتفاقات سال‌های گذشته هم تعدادی از ایرانیان خارج‌نشین تمام تلاش خود را برای انجام اقدامات تروریستی و ایجاد ناامنی در کشور به کار گرفته‌اند. این قبیل افراد همواره بنای مخالفت با جمهوری اسلامی را داشتند و در مقابل ملت ایران ایستادند و اقدامات آنها هزینه‌هایی را برای ملت ما در پی داشته است. این افراد باید بدانند که هزینه این قبیل اقدامات خود را باید بپردازند و خوب است ما نیز از کسانی که در برابر کشور و نظام ما شمشیر کشیده‌اند و دستشان به خون ملت آغشته است، لغو تابعیت صورت گیرد و بازگشت این افراد به کشور قابل قبول نیست.» حتی این نماینده مجلس در جملات بعدی خود تاکید میکند که مخاطب حرف هایش باقی ایرانیان نیست و می گوید: «در کنار این افراد ایرانیان مقیم خارج نیز هستند که نه تنها اقدامی علیه امنیت کشور و نظام ندارند بلکه همواره آماده خدمت به کشورشان نیز هستند و اگر بعضا انتقادی هم می‌کنند انتقاد آنها از سر عناد نیست و ما نیز از بازگشت این افراد به کشور استقبال میکنیم.»
در همین ایام نقل قولی از محسن منصوری استاندار وقت تهران در فضای مجازی منتشر شد که منصوری می‌گوید: «برای کنترل اغتشاشات زیر ساخت کافی نداریم و دچار کمبودیم.»
این اظهارات منصوری هم یکی از مواردی بود که مخاطب قربانی تکنیک پاره‌گویی و تحریف می‌شود. منصوری در صفحه شخصی خود یکبار دیگر اصل جملاتش را منتشر کرد تا مخاطب آن را با گزیده رسانه‌های فارسی زبان قیاس کنند. جمله اصلی منصوری این بود: «نیروی انتظامی با کار شبانه روزی و جهادی، برخی کمبودهای احتمالی در حوزه امنیت را جبران میکند. حضور اعتقادی و شبانه روی پرسنل فراجا مبین و موید این موضوع است.»
در حال حاضر دستگاه‌های مختلف کشور تبدیل به ماشین تولید تکذیبیه شدند و هر روز باید انواع جملات تقطیع شده را تکذیب کنند و یا اصلاح کنند. اما واقعیت این است که این جملات اثرات خود را در ذهن مخاطب گذاشته و این تکذیبیه‌ها بُرد چندانی ندارند و برخلاف آن جملات اولیه بازنشر نمی‌شوند. امکان مسدود کردن تمام پلتفرم ها هم امکان ندارد. شاید تنها راه در امان ماندن در مقابل این پمپاژ خشم، آشنایی مخاطبین با تکنیک های عملیات روانی و صحت سنجی اظهاراتی باشد که در فضای مجازی می بینند.
