مرثیه‌ای برای یک پایتخت محبوب
دنیای اقتصاد: طهران قدیم؛ جایی که به دلیل خوش آب و هوایی و محبوبیتش مورد توجه پادشاهانی قرار گرفت که تصمیم گرفتند، نام فاخر «پایتخت ایران» را برای آن انتخاب کنند. اولین بار، در سال 1348 و در ارتفاعات قیطریه، دومین کشف بزرگ باستان شناسی تهران، پس از ری، به دست آمد که قدمت تمدن در این شهر را به سه هزار و دویست سال پیش از آن می رساند. در آن روزها، ویژگی های معماری منحصر به فرد تهران باستان...
به گزارش خبرنگار گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد، تهران پس از پایان تمدن 7000 ساله مولوی و 3300 ساله قیطریه، بالغ بر 800 سال قبل، روستایی نسبتا بزرگ بود که بین دو منطقه بزرگ و معروف آن زمان یعنی شهر ری و کوهپایه های البزر قرار داشت و به سال 463 قمری نیز، نام «طهران»، در کتاب تاریخ بغدادی ثبت گردید.
پس از حمله مغول به ری و تخریب این شهر، تهران بیش از پیش رشد یافت و عده ای از اهالی آواره ری را نیز در خود جای داد و مساحتش گسترش یافت.
نخستین بار، شاه طهماسب اول صفوری در سال 932 شمسی، هنگام گذر از تهران باغ و بوستان فراوان این شهر را پسندید و دستور داد تا بارو و خندقی به دورش بکشند که از شمال به میدان توپخانه و خیابان سپه و از جنوب به خیابان مولوی می رسید، ضمن اینکه از شرق به خیابان ری و از غرب به خیابان شاپور سابق محدود می شد.
آن روزها، مساحت تهران به 440 هکتار رسیده بود و در دوره شاه عباس اول، پل، کاخ و کاروانسراهای بسیاری در آن بنا شد.
بعد از گذشت دو قرن آقامحمدخان قاجار برابر نوروز 1164 هجری شمسی، تهران را به پایتختی برگزید و در همین شهر هم تاجگذاری کرد و این شهر را به عنوان پایتخت ایران معرفی کرد.
در طول جنگ جهانی اول، روسیه علی‌رغم اعلام بی‌طرفی ایران، پس از اشغال شمال غرب کشور، در اطراف قزوین لشکر کشید و با نزدیک شدن به تهران، باعث بروز وضعیت اضطراری و در نتیجه انحلال مجلس شد، به طوری‌که احمدشاه و اطرافیان تصمیم گرفتند تا با ترک تهران و جابه‌جایی پایتخت، سلسله قاجار را حفظ کنند؛ اما از آنجا که از دست رفتن پایتخت ممکن بود به شورش شهرها منجر شود، با جداسازی دولت و سلطنت، پایتخت دولت وقت به قم و سپس به اصفهان منتقل شد و پایتخت سلطنت، همچنان در تهران ماند.
اما ماجرای پایتخت و انتقال آن تنها محدود به تهران نمی شود، بلکه در دوره صفویان به مدت 54 سال از سال 880 تا 934 شمسی، شهر تبریز پایتخت ایران بود، پس از آن به قزوین منتقل شد و تا سال 977 شمسی، قزوین پایتخت ایران باقی ماند.
در این سال صفویان تصمیم گرفتند تا پایتخت را به اصفهان منتقل کنند و تا سال 1115 شمسی پایتخت در این شهر تاریخی باقی ماند و اصفهان به یکی از بزرگ‌ترین قطب‌های صنعت و دانش و معماری تبدیل شد؛ اما از سال 1115 تا 1130شمسی در دوره افشاریان و به مدت پانزده سال، پایتخت به مشهد منتقل شد و پس از آن زندیان در سال 1131شمسی شیراز را به عنوان پایتخت برگزیدند و سرانجام شهر تهران از دوره طلوع قاجاریه تا به امروز با پشت سر گذاردن مهمترین تحولات و وقایع سیاسی تاریخ معاصر، همچنان به عنوان پایتخت پابرجا است.
پرونده این هفته «جمعه با دنیای اقتصاد» بخوانید و بشنوید:
هزارتوی تراکم‌زدایی از تهران و انتقال پایتخت؛ گفتگو با پیروز حناچی، شهردار اسبق تهران
بیراهه انتقال پایتخت؛ پادکستی با تحلیل علی بیت‌الهی، صاحب‌نظر در حوزه مسکن و شهری