ملی شدن صنعت نفت، تبلوری از اجتماع و مقاومت مردم بود + فیلم

مسعود رضایی محقق و پژوهشگر سیاسی معاصر ایران در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجو در خصوص سیر تاریخی ملی شدن صنعت نفت بیان کرد: ماجرای نفت در ایران اساساً از قرارداد دارسی شروع می‌شود، در سال 1280 شمسی قراردادی بین ایران و یک تبعه انگلیس به نام آقای ویلی بسته شد که به آن‌ها حقوق انحصاری اکتشاف و استخراج و فروش نفت در منطقه را داد.

رضایی گفت: این قرارداد سال‌ها ادامه پیدا کرد آن‌ها با احداث پالایشگاه آبادان سود‌های کلانی از کشور دریافت کردند، سال 1312 در زمان رضا شاه به بهانه اینکه می‌خواهیم قرارداد بهتری ببندیم لغو و بنا شد قرارداد جدیدی بسته شود.

وی افزود: قرارداد دارسی 60 ساله بود از 1280 تا 1340 شمسی، در آن زمان رضا شاه به بهانه این قضیه یه قرارداد جدید با انگلیسی‌ها منعقد کرد که به مراتب قرارداد بدتری بود؛ یکی از مفاد این قرارداد این بود که انحصار نفتی برای انگلیسی‌ها تا سال 1372 شمسی تمدید شود.

این پژوهشگر سیاسی معاصر ایران عنوان کرد: بعد از اینکه رضا شاه از ایران رفت در سال 1320 مسائل نفت در مجلس شورای ملی آن زمان مطرح شد و قرارداد به عنوان معاهده‌ای نامطلوب و بد مورد توجه قرار گرفت، جمعی از نمایندگان مجلس و همچنین روحانیون، علما سعی کردند این قرارداد را لغو کنند.

رضایی گفت:، چون در مجلس چهاردهم آن زمان ایران هنوز تحت اشغال بود، امکان اینکه قرارداد لغو شود وجود نداشت، مسئله تا مجلس پانزدهم ادامه پیدا کرد؛ در همان زمان از تقی‌زاده که امضا کننده قرارداد 1312 بود سوال شد چرا این قرارداد استعماری رو امضا کردید؟ او به جای اینکه از قراردادی که امضا کرده است دفاع کند می‌گوید در آن زمان همه مملکت دیکتاتوری بود و همه چیز به فرمان شاهنشاه فقید بود، اگر ما هم امضایی کردیم کاری از دست ما بر نمی‌آمد، او گفت امضا کنید ما هم امضا کردیم.