مناسبات اقتصادی؛ مهم‌ترین عامل محرک روسیه برای تقویت ارتباط با عربستان
مهم‌ترین عامل محرک روسیه برای تقویت ارتباط با عربستان سعودی مربوط به روابط دوجانبه با محوریت گسترش مناسبات اقتصادی است. روسیه به دبنال بهره‌برداری از ظرفیت اقتصادی عربستان از در پروژه‌های مختلف انرژی، تسلیحاتی، کشاورزی، صنعت است؛ ظرفیت همکاری‌ای که هیچ‌گاه تا کنون جامه عمل نپوشیده است.
خبرگزاری میزان - با ترسیم نمودار تحول نگرش روسیه پساشوروی به ایران، جابه جایی‌هایی با شدت نوسان گسترده قابل مشاهده است که در یک سوی آن، ایران به مثابه «متحدی مطمئن و قابل اتکا در منطقه و جهان» و «متحدی در برابر دشمان مشترک» و در سوی دیگر به عنوان «تهدید جنوبی و به منزله ابزاری برای تنظیم روابط با غرب» مورد شناسایی قرار گرفته است.
یکی از جلوه‌های عملی این نوسان، در ارائه دو رای متفاوت و مهم در شورای امنیت سازمان ملل متحد در قبال ایران مشاهده می‌شود، مخالفت و وتوی قطعنامه ضد ایرانی شورای امنیت در 26 فوریه 2018 و موافقت و رای به قطعنامه ضد ایرانی 1929 در 9 ژوئن 2010 است.
«ایران در هندسه سیاست خارجی روسیه» عنوان کتابی به قلم محمد شاد است که وی در این اثر کوشیده است تصویری منطبق با واقعیت، از نحوه سیاستگذاری خارجی روسیه در مقابل ایران و عناصر دخیل در شکل‌گیری این سیاست‌ها ارائه دهد. خبرگزاری میزان در نظر دارد هر روز برشی از این کتاب را با خوانندگان خود به اشتراک بگذارد.
مسائل اقتصادی
مهم‌ترین عامل محرک روسیه برای تقویت ارتباط با عربستان سعودی مربوط به روابط دوجانبه با محوریت گسترش مناسبات اقتصادی است. روسیه به دبنال بهره‌برداری از ظرفیت اقتصادی عربستان از در پروژه‌های مختلف انرژی، تسلیحاتی، کشاورزی، صنعت است؛ ظرفیت همکاری‌ای که هیچ‌گاه تا کنون جامه عمل نپوشیده است.
تجارت بین روسیه و عربستان سعودی در سال 2016 فقط 351 میلیون دلار بود؛ این در حالی است که تجارت عربستان سعودی با ایالات متحده حدود 38 میلیارد دلار و با جمهوری چین 42 میلیارد دلار بوده است.
سهم روسیه در تراز کل تجاری عربستان در سال 2016 فقط 0.2 فقط درصد بود. مواد اولیه و محصولات کشاورزی و همچنین محصولات پالایشی مهم‌ترین صادرات روسیه به عربستان سعودی بوده است. در ژوئن 2015 صندوق سرمایه‌گذاری مستقیم روسیه و صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سعودی سرمایه‌گذاری در پروژه‌های زیربنایی و بخش کشاورزی در روسیه را توافق کردند. با این حال، هیچ یک از تفاهم‌نامه‌ها اجرایی نشده است.
برای گسترش همکاری‌های نفتی، شرکت‌های روسی در زمینه اکتشاف و تولید منابع انرژی در عربستان سعودی شرکت مشترکی با عاملیت لوک اویل (هشتاد درصد سهام) و آرامکو (بیست درصد سهام) با عنوان لوکسار در سال 2004 تأسیس شد.
در سال 2012، لوک اوایل با دولت عربستان شروع به مذاکره کرد؛ اما در ژوئن 2016، در شرایط رکود بازار نفت، وحید علی اکبروف، مدیر شرکت روسی گفت که سرمایه‌گذاری لوک اویل در عربستان سعودی سودآور نیست و این شرکت عربستان سعودی را ترک کرد.
عربستان 10.4 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را در مخارج نظامی صرف می‌کند که در سال 2016، 63.7 میلیارد دلار بوده است. این کشور بیشترین خرید سلاح را از ایالات متحده و انگلیس دارد و در حالی که روس‌ها گاهی قرارداد‌های سودآورتری برای فروش سلاح به عربستان سعودی پیشنهاد می‌کنند که بر اساس آن‌ها تفاهم‌نامه‌هایی امضا می‌شود، اما هیچ یک از این قرارداد‌ها تا کنون عملیاتی نشده است.
عموما عربستان تمایل راهبردی به سرمایه‌گذاری در اقتصاد روسیه ندارد و حتی سفر پوتین در سال 2007 به ریاض نیز نتوانست این تمایل را تغییر دهد. با این حال، اولویت‌های برنامه 2030 عربستان، ایجاد صنایع دفاعی (به ویژه هوانوردی)، توسعه پخش‌های معدنی و فرآوری، زیرساخت‌ها، توان اتمی، توسعه بخش مالی، ورزش، و حمایت از محیط زیست است.
طبق همین برنامه، تحقق اولویت‌ها از طریق همکاری با سایر کشور‌ها صورت می‌گیرد. در نشست 2016 سن پترزبورگ، دو طرف ضمن تأکید بر اجرای موافقت‌نامه‌های پیشین، بر سر همکاری در حوزه استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای توافق کردند.
همچنین یادداشت تفاهم‌هایی در زمینه همکاری مشترک در حوزه هوافضا، همکاری‌های فنی و نظامی نیز منعقد شد؛ اما تاکنون به دلیل نبود محرک‌های سیاسی و هم‌افزایی منطقه‌ای، گام‌های عملی در این راه برداشته نشده است.
پژوهشگران بر این نظرند که سفر پاده‌شاه سعودی در اکتبر 2017 به مسکو نیز نهایتا تسهیل‌کننده روابط اقتصادی دو کشور نبوده است؛ پیشتر نیز ملک عبدالله به عنوان ولیعهد وقت به روسیه سفر کرده و موفقتی در این زمینه به دست نیاورده بود. با این حال، ارزیابی سفر پادشاه سعودی به روسیه نیازمند گذر زمان است.
- بیشتر بخوانید:
- نگرانی‌های روسیه از سیاست‌های نفتی عربستان